Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

Iets van den Berlijner tooneelkunstenaar Lodewijk Devrient.

Devrient beminde, gelijk algemeen bekend is, den wijn, helaas! maar al te zeer, en het grootste gedeelte van den tijd, welken zijne beroepsbezigheden hem overlieten, wijdde hij aan het genot van dit prikkelend en opwekkend vocht en aan den gezelschappelijken omgang, dien hij daarmede wist te vereenigen. De gewone plaats zijner dagelijksche drinkzittingen was de wijnkooperij van lutter en wegener te Berlijn, waar hij niet zelden reeds des morgens vroeg, maar regelmatig des avonds laat te vinden was. Dan verzamelde zich steeds rondom hem een kring van vrienden, en het onderhoud dier vrolijke bollen was zoo aanlokkend en afwisselend, dat zich steeds al de andere tafeltjes van het vertrek niet alleen, maar zelfs die in de kamer daarnaast met gasten vulden, die ten minste oorgetuigen wilden zijn van de kwinkslagen en geestige zetten, welke, als de vonkenstroom uit een vuurwerk, gedurig uit de gesprekken van dien kleinen kring omhoog stegen. Gelukkig zij, die met de leden van denzelven, of ten minste met een daarvan, genoeg bekend waren, om zich aan het gezelschap zelf te kunnen aansluiten!

Bij zulk eene levenswijs nu, en daar devrient niet alleen voor zichzelven veel verbruikte, maar ook anderen somwijlen ruimschoots trakteerde, kon het natuurlijk niet missen, of de rekening van den milden drinker moest aangroeijen als

[p. 44]

een sneeuwklomp. Zij was op deze wijs meermalen tot in de duizenden van thalers gestegen, doch ook dan regelmatig betaald geworden, en hierbij had wijlen de Koning reeds tweemaal den geestrijken kunstenaar van deze lastige bemoeijing ontheven. Wel is waar zeide men, dat hij den tweeden keer daarbij de uitdrukking gevoegd had: ‘Nu niet weder!’ En dit mogt wel misschien den waard, Heer lutter, ter ooren gekomen zijn; want toen, na deze koninklijke betaling, devrient's rekening reeds weder tot 12 à 14 duizend thalers aangezwollen was, begon hij bezorgd voor zijn geld te worden, en toen herhaalde wenken, dat devrient toch ten minste voor eenig a-conto mogt willen zorgen, onopgemerkt bleven, gaf lutter aan zijne oppassers bevel, om voortaan niet anders, dan tegen contante betaling, devrient met wijn te bedienen, er bijvoegende, dat diegene hunner, die strijdig met dit bevel kwam te handelen, oogenblikkelijk afgedankt zou worden.

Daags na dit onvriendelijke voorschrift kwam devrient reeds des morgens vroeg, waarschijnlijk om de noodige krachten tot eene repetitie op te doen; hij zette zich op zijn gewone plekje neder en riep: ‘Louis, een glas pontac!’

‘Aanstonds, Mijnheer devrient!’ klonk het antwoord; maar de wijn kwam niet.

‘Louis, een glas pontac!’ herhaalde devrient zijn commando, reeds min of meer ongeduldig.

‘Aanstonds, Mijnheer devrient!’ klonk andermaal het antwoord; maar de wijn kwam weder niet.

Nu begon devrient's gramschap op te wellen, en op niet weinig knorrigen toon riep hij ten derden male: ‘Louis, een glas pontac!’ Doch ook ten derden maal kwam hetzelfde antwoord terug, zonder dat er wijn volgde.

Alstoen kreeg devrient een donker besef van den staat der dingen, en met gedwongene bedaardheid bestelde hij eindelijk een glas water. Het was er oogenblikkelijk. Devrient nam het van het schenkbord, doch alleen om het den niet weinig verschrikten oppasser in het aangezigt te werpen.

‘Schoft!’ riep hij daarbij, terwijl hij met van toorn vonkelende oogen opsprong, ‘waarom brengt gij mij wel het water, dat ik bestel, en niet den wijn?’

‘Mijnheer devrient,’ stamelde de druipnatte knecht,

[p. 45]

‘de Heer lutter heeft ons verboden, u zonder contante betaling wijn te geven.’

‘Lutter moet zelf bij mij komen,’ zeî devrient koel, maar met houding en toon van een heerschend vorst, terwijl hij weder ging zitten.

Niet lang duurde het, of lutter verscheen, doch kon tegenover den beleedigde eene zekere verlegenheid niet overwinnen.

‘Is het waar, wat uw schavuit van een' oppasser mij daar zegt?’ vroeg devrient, daarbij den wijnschenker met een' dier scherpe, doorborende blikken aanziende, die op het tooneel zulk eene onbeschrijfelijke uitwerking deden.

‘Ja, mijn waarde Heer,’ verontschuldigde zich lutter. ‘Uwe rekening is reeds weder zoo hoog opgeloopen; gij denkt in het geheel niet om er iets op af te doen, en men kan niet weten, of wel de Koning....’

‘Al genoeg, al genoeg!’ viel devrient hem in de rede; ‘spaar die onnutte woorden!’ Hiermede nam hij zijnen hoed en ging, - ging in de nabijgelegene wijnkooperij van schoner, waar in een oogenblik de gevorderde pontak op de tafel stond, en waar om geene betaling gevraagd werd, toen devrient, nadat hij een tamelijk aantal roemers geledigd had, bij het heengaan, met het hoofd knikkende, zeide: ‘Ik kom heden avond terug.’

Dit was een woord van vreugde voor den waard, en derhalve verkondigde hij aan alle vrienden en kalanten, die gedurende den loop van den dag zijn huis bezochten: ‘Dezen avond is devrient bij mij!’

Toen nu devrient werkelijk kwam, verzeld door zijne gemeenzaamste vrienden, aan welke hij van het verleggen zijner residentie kennis had gegeven, hadden zich de schenkvertrekken reeds met talrijke gasten gevuld, en onder hen was er menigeen, die anders geen' avond bij lutter en wegener ontbrak. Bij deze daarentegen traden verscheidene gasten binnen, zagen in het rond, en, toen zij noch devrient noch iemand van het gezelschap, dat hem gewoonlijk omringde, vernamen, gingen zij weder heen zonder iets te verteren; want de wijn werd er door niet weinigen slechts als een onaangenaam nevenbeding van het gezelschap, dat zij er zochten, beschouwd.

Devrient toonde zich dien avond bijzonder lieftallig, en om zijne entreesmullerij, gelijk hij die noemde, waardiglijk

[p. 46]

te vieren, trakteerde hij regt vrijgevig geheel het aanwezige gezelschap op champagne, welken schoner hem met de uiterste bereidwilligheid crediteerde.

Den volgenden avond was het bij lutter en wegener nog leeger, bij schoner nog voller, en zoo ging het, naar mate de maar van devrient's drinkverhuizing zich verspreidde, met elken dag gedurig meer, tot dat eindelijk het locaal van de eerstgenoemden, enkele afgedwaalde gasten uitgezonderd, van 's morgens vroeg tot 's avonds laat eenzaam en onbezocht bleef, en lutter op eene onaangename wijs leerde begrijpen, dat hij niet verstandig gehandeld had, met zulk eenen kwâ-betaler uit zijn huis te wijzen; want, alles wèl berekend, betaalde devrient zeer goed, wel is waar niet uit zijnen eigen' zak, maar uit dien der andere, door zijne tegenwoordigheid aangelokte gasten. Ook waren derhalve nog naauwelijks veertien dagen verstreken, toen op zekeren morgen zeer vroeg lutter bij zijn' waarden Heer devrient een bezoek kwam afleggen.

‘Komt gij om mij te manen,’ zeî de tooneelist glimlagchende, want waarschijnlijk giste hij, hoe de vork in den steel stak, ‘zoo moet ik u vooruit reeds zeggen, dat uwe reis vruchteloos is, want dat ik geen geld heb.’

‘O, daaraan denk ik niet,’ hernam lutter op den vriendelijksten toon; ‘integendeel kom ik, om u te erkennen, dat ik ongelijk had, toen ik u zoo barsch behandelde; want zeker zult gij toch wel eens weder om mij denken, wanneer gij eene gastreis doet, of wanneer de Koning betaalt; - kortom, ik wilde u verzoeken, weder, als naar gewoonte, bij mij te komen; want zie - ik ben niet regt wel te moede, sedert ik u niet meer op uw plaatsje zie zitten.’

‘Ja, mijn waarde Heer,’ hernam devrient met eenen spotlach, ‘al wilde ik uwen wensch ook vervullen, zoo zou ik het niet kunnen; want ik heb mij bij schoner, om een begin te maken, toch moeten laten zien, en zoo zal mijne rekening er reeds tamelijk opgeloopen zijn; betalen kan ik ze echter nu niet, en na eene zoo vriendelijke ontvangst, als ik er genoten heb, weg te blijven eer ik mijne schuld heb afgedaan, zou, dit gevoelt gij, in het geheel niet voegen.’

‘Nu, als het anders niet is,’ zeî lutter, verheugd dat de zwaar beleedigde hem zoo bereidwillig eenen uitweg tot verzoening aanwees, ‘laat u dan maar door schoner uwe

[p. 47]

rekening geven; ik zal ze betalen en het bedrag op onze rekening overbrengen.’

‘Gemeend?’ vroeg devrient.

‘Gemeend en gedaan!’ antwoordde lutter.

Nog dienzelfden dag ontving schoner van lutter 287 thalers (geen onaardig sommetje zeker voor nog geene drie weken) en des avonds was devrient met zijne drinkmakkers weder in zijn oude locaal te vinden, werwaarts hij in korten tijd ook den toeloop der overige gasten henen lokte.