Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

Titan, of de edele Jongeling in strijd met de menschen, het lot en het leven. Vrij bewerkt naar het Hoogduitsch van Jean Paul. II Deelen. Te Amsterdam, bij G. Portielje. 1843. In gr. 8vo. 696 bl. f 7-50.

Onze literatuur komt wat achteraan met de vertaling der werken van jean paul. Men heeft zich lang tevreden gesteld met de Gedachten, uit zijne schriften verzameld. En zoo wij de waarheid zullen zeggen, gelijk zij ons voorkomt, zoo was deze verzameling het regte middel niet, om den Hollandschen lezer begeerig te maken naar de volledige werken van den beroemden, oorspronkelijken, maar ook zeker zonderlingen Schrijver. Zij kunnen eigenlijk slechts een hoogst gebrekkig denkbeeld geven van den stijl en schrijftrant van jean paul. Men moet ze lezen, gelijk zij in zijne werken verspreid zijn, gelijk ze in het verband voorkomen, en dezen of genen zijner helden of heldinnen in den mond worden gelegd; en het kwam Rec. altijd een hoogstongelukkig denkbeeld voor, om opzettelijk soortgelijke gedachten te schrijven en uit te geven, die niet, gelijk die van den Duitschen Schrijver, in een bepaald en noodzakelijk verband worden gevonden en door den zamenhang der rede worden ontwikkeld, maar ijdel in de lucht hangen en dan

[p. 660]

ook doorgaans met den vrij zonderlingen titel van losse gedachten worden bestempeld.

Intusschen, schoon dan ook laat, men is thans begonnen geheele werken van den beroemden Schrijver over te brengen, aangemoedigd door de belangstelling, in de vroeger uitgegevene en onlangs herdrukte Gedachten betoond. En zeker, wie smaak heeft gevonden in de lectuur van deze, dien durven wij gerust het lezen van een volledig werk van jean paul aanbevelen. Hij is als het ware daartoe meer dan voorbereid, en de moeijelijkheden, daaraan verbonden door den hoogst zonderlingen vorm, door het ongewone der uitdrukking, der beeldspraak, der denkbeelden zelve, heeft hij reeds overwonnen. Hem moet het een eigenaardig genot zijn, van tijd tot tijd oude kennissen terug te vinden in het gezelschap, waarbij zij eigenlijk behooren, en waar zij zich in haar eigenlijk en natuurlijk karakter vertoonen.

De keuze van den Titan ter vertaling komt Rec. zeer gelukkig voor. Veel, wat de Vertaler tot lof van het oorspronkelijke zegt, stemt Rec. ten volle toe en vindt daarin reden, om te vooronderstellen, dat dit boek aan verschillende soort van lezers zal bevallen. ‘Er is hier,’ zegt de Vertaler, ‘meer handeling, dan in zijne overige werken, er zijn verhevener, grootscher, stouter, meer scherp geteekende karakters,’ en het ontbreekt daardoor ook voor den meer gewonen lezer niet aan eene opwekkende, belanginboezemende lektuur. Voor hem is er daarenboven eene frischheid, eene oorspronkelijkheid en nieuwheid in deze soort van roman, of zoo gij het noemen wilt, die hem moeten boeijen. Zonderling, vreemd is, ook uit dit oogpunt beschouwd, de Titan, maar bij al het vreemde voelt men zich toch aangetrokken door het onmiskenbare genie, dat zich vooral ook in de schoone karakterteekening openbaart van de meest onderscheidene personen, sommigen overdreven genoeg zeker, maar toch in die overdrevenheid volkomen karakteristiek.

De vertaling is in gelukkige handen gevallen, in de handen van iemand, die niet blind is voor de gebreken van het oorspronkelijke, die erkent, dat hij dikwijls het snoeimes heeft gebruikt, om het te weelderige van jean paul's schrijfstijl weg te nemen. Daardoor vooral heeft hij, onzes inziens, den Nederlandschen lezer dienst bewezen, en den

[p. 661]

Uitgever ongetwijfeld niet minder, omdat hij het boek daardoor meer voor het publiek berekend heeft gemaakt. Zeker zullen de overdrevene bewonderaars van jean paul het hem ten kwade duiden, dat hij eigener autoriteit hem zoo besnoeid heeft, en hier en daar onkruid heeft uitgerukt, waarin zij misschien goede tarwe meenen te zien. Wij behooren niet onder dezulken en houden het er voor, dat het boek er bij gewonnen heeft, zelfs al ware het, dat er een enkele goede aar met het onkruid ware uitgetrokken.

De Uitgever heeft voor eene goede uitvoering gezorgd, en door een zestal geestige vignetten den lezer zoeken te lokken. Gereedelijk hopen wij, dat hem dit moge gelukken, en dat deze poging, om ons publiek met de beste werken van den geestigen en oorspronkelijken Duitschen Schrijver bekend te maken, dien bijval moge vinden, dien het moeijelijke der onderneming en het merkwaardige, geniale en rijke van zijnen schrijftrant verdienen.