Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

Bijbelsche Geschiedenis voor jonge lieden. Uitgegeven onder toezigt van de Kommissie voor algemeene Letterkunde en Opvoeding, benoemd door de Maatschappij ter bevordering van Christelijke kennis. Naar de tweede Engelsche uitgave, door F.H. Fijnje, S.S. Min. Cand. II Stukken. Te Amsterdam, bij Gebr. Diederichs. In 16mo. XXXVIII, 362, XV bl. f 3-60.

Het eerste stukje dezer reeds vóór geruimen tijd uitgegevene, maar aan Rec. eerst onlangs toegezondene Bijbelsche Geschiedenis behelst hetgeen vóór de geboorte des Heilands is voorgevallen; het tweede loopt van die geboorte tot de verwoesting van Jeruzalem door de Romeinen. Beide hebben echter meer, dan eene eigenlijke Bijbelsche geschiedenis; het eerste door opneming van hetgeen ons uit de ongewijde geschiedenis bekend is nopens de lotgevallen der Joden na den tijd van esra en nehemia; het laatste door aanvulling van de geschiedenis van dat volk na het eindigen der Bijbelsche berigten, gelijk ook een enkel woord over de latere lotgevallen der Apostelen. Zoo doet men het in Bijbelsche geschiedenissen gewoonlijk, en zoo is het ook allezins doelmatig. Maar het is eene misstelling op de titels dezer stukjes, dat op het eerste staat: Eerste Afdeeling: van de schepping der wereld, tot de inneming van Jeruza-

[p. 648]

lem door de Romeinen; op het tweede: Tweede Afdeeling: van de schepping enz. eveneens. De woorden: eerste en tweede Afdeeling moesten niet vóór, maar na het overige zijn gesteld geweest.

Engelsche werken, die tot het godsdienstige betrekking hebben, althans indien ze maar iets wetenschappelijks behelzen, voldoen zelden aan de vorderingen van onzen tijd; over het geheel is van het licht, dat in de laatste tijden over den Bijbel, deszelfs geschiedenissen en verklaring is opgegaan, weinig tot den Britschen hemel doorgedrongen. Ook dit werkje draagt op meer dan ééne plaats de sporen, dat de Schrijver niet op de hoogte van den tijd staat, en er althans zijne jonge lezers niet op geplaatst heeft; er zullen er onder hen vele zijn, die door van der palm's Bijbel voor de Jeugd eene helderder voorstelling hebben verkregen. Wij brengen daartoe, onder meer: het verhaal der schepping (het oude gestrenge: in zes dagen en van het gansche heelal vóór zesduizend jaren); van den zondvloed, waar men zich weder in duizend zwarigheden steekt, en tot de verbazendste, geheel doellooze wonderen toevlugt moet nemen, omdat men den Noachitischen watervloed niet van den geologischen onderscheidt; van den doortogt der Israëliten door de Roode zee, enz. Voorts worden vele zaken met de Bijbelsche bewoordingen voorgesteld, ook dan, wanneer wel eenige verklaring ware noodig geweest, en zonder welke men de geschiedenis niet zal kennen. Daartoe rekenen wij: de Heer sloot de ark achter noach toe; de vrouw van loth werd een zoutpilaar; bij den dood der eerstgeborenen in Egypte ging de verderver de huizen der Israêliten, kenbaar aan de besprenging met bloed, voorbij (het Paaschfeest wordt in de geschiedenis van jezus meermalen genoemd het feest der voorbijgangers; nu ja, dat is de beteekenis van het woord, maar toch eene zonderlinge vertaling); simson's kracht, als gelegen in het getrouw nakomen zijner gelofte als Nazireêr, welke hij schond wanneer zijn hoofdhaar werd afgesneden; waarbij wij vragen, of dan naderhand bij het aangroeijen van dat haar het gedane ongedaan werd?; verder: Israël zondigde in het aangezigt des Heeren; jona's wonderboom, en wat dies meer zij. Wij weten juist niet, welke jonge lieden zich de Schrijver voorstelt, maar daar hij bij jozef en de vrouw van potifar, david en bathseba, amnon en thamar eene prijselijke omzigtigheid in het oog

[p. 649]

houdt, hadde hij zijnen lezeren niet behoeven mede te deelen, dat de moeder van icabod door ontijdige barensweeën werd overvallen.

De spelling van eigene namen wijkt hier en daar zeer van de gewone af. Wij weten wel, dat de uitspraak der Hebreeuwsche woorden min of meer onzeker is, maar het gewone heeft zeker burgerregt verkregen, en wij achten het in eene populaire geschiedenis ongeraden, daarvan af te wijken. Dat zou het reeds zijn, wanneer men uit overdreven purisme (hetgeen hier niet gedaan is) ribka voor rebecca, mosche voor mozes, jehuda voor juda schreef; maar athiopel voor achitophel, rehobeam voor rehabeam, sennacheub voor sanherib heeft in niets zijne reden.

Kennelijke misslagen zijn het, wanneer van jeremia wordt gezegd, dat deze (St. I, bladz. 189) des Heilands wondervolle ontvangenis voorspeld heeft, hetwelk, de uitlegging aangenomen, alleen van jesaia zou kunnen gezegd worden (VII:14); dat de Evangelisten een volledig verslag van het openbare leeraarsleven van den Zaligmaker hebben gegeven (St. II, bladz. 23); dat pilatus gezegd wordt naar Galilea (moet zijn Gallië) te zijn verbannen (ald. bladz. 70). Des Schrijvers stelling, dat jozef te Bethlehem zou geboren zijn, (St. II, bladz. 12) achten wij geheel onbewezen; lukas zegt ook niet, dat hij daarom, maar wegens afkomst van david zijner bruid derwaarts bij de volksopschrijving vertrok.

Onze aanmerkingen gelden meer den Schrijver, dan den Vertaler; deze heeft zijne taak goed verrigt, en zich alzoo nuttig bezig gehouden gedurende den tijd, dat hij met zoo vele anderen naar eene plaatsing moet wachten; wij wenschen hem die toe. Onder enkele misstellingen, hem ontsnapt, teekenden wij aan St. I, bladz. 213: ‘Hij verminderde zijne strijdkrachten, door aan allen, die gehuurd of met de zorg van (voor) eigendommen belast waren, verlof te geven, naar huis te gaan.’ Uit 1 Makkab. III:56 blijkt, dat dit gehuwd moet zijn.

De uitvoering van het werkje is goed, maar de houtsnedevignetten zijn althans niet boven het zeer middelmatige.