Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

Lessen van levenswijsheid, ten dienste van Jongelingen. Door A.G. Bruinses. Te Groningen, bij A.L. Scholtens. 1843. In kl. 8vo. 287 bl. f 1-40.
Geschenk aan jonge lieden van beiderlei kunne, bij hunne intrede in de wereld; tot voorkoming van verbodene zinnelijkheid. Naar het Hoogduitsch van S.W.F. Carl. Te Kampen, bij K. van Hulst. 1843. In kl. 8vo. 118 bl. f : - 90.

Deze elk in zijne soort zeer nuttige werkjes verdienen ten volle in de bedoelde handen te komen. Het eerstgenoemde moge niets nieuws bevatten; dat ligt in den aard der zaak, doch de lessen van zedelijke levenswijsheid, de vermaningen tot eenen deugdzamen levenswandel en het aan den dag leggen van eenen Christelijken zin onder verschillende levensomstandigheden, kunnen nooit te veel worden herhaald; terwijl dezelfde waarheden somtijds met nieuwe belangstelling worden ontvangen, wanneer ze op eene andere wijze worden aangeboden. Het meeste, wat de jongeling in het oog te houden en te vermijden heeft, kan hij hier bijeen vinden. Alleen hadden wij wel gewenscht, opzettelijke raadgevingen aan te treffen nopens de eerste ontluikingen der liefde. Wij bedoelen niet de verbodene zinnelijkheid, waarover N^o. 2 handelt, maar die jeugdige fantasiën, die somtijds lang sluimerende, maar ook zich somtijds vroeg ontwikkelende verliefdheid der jeugd, die misschien te spottend den naam van kalverliefde heeft verkregen, maar omtrent welke waarlijk wel wijze raadgevingen noodig zijn. Die jeugdige verliefdheden zijn veelal zeer voorbijgaande, maar ook dan nog verdienen ze de aandacht van ieder, die den jongeling leidt - opvoeden is voor dien leeftijd het woord niet meer, - want zij voeden eene levendige verbeelding, trekken dikwijls van arbeid af, en leiden niet zelden tot verbloemingen van daden en tot omwegen, die eene hebbelijkheid voor het geheele leven kunnen worden. En toch moet men eene jeugdige liefde weder niet al te ligt tellen. De opmerking heeft ze ons doen waarderen als een

[p. 615]

wapen tegen de onkuischheid. Dat schijnt wonderspreukig, en toch is het zoo, want die liefdebetrekkingen zijn doorgaans hoogst onschuldig, en bedoelen zelden of nooit het zinnelijke genot. Het zijn doorgaans idealen; maar deze verstandig te leiden en er gepaste wenken omtrent te geven, is altijd nuttig, en dat niet het minst in eenen tijd, waarin Romans, sommige uitspanningen en vermakelijkheden, en wat niet al? doen wassen, gelijk kamphuizen zegt, hetgeen men niet behoeft te zeggen. Het bedoelde onderwerp wordt in dergelijke schriften meestal of niet, of te oppervlakkig, of als kinderspel behandeld. Doch wie herinnert zich uit zijne jeugd geenen tijd, toen zijn allereerste bloesemknop der liefde, kinderlijk misschien nog, maar toch rein en zuiver en door geene zinnelijke begeerten bezoedeld, de gansche ziel vervulde, maar door ouderen van jaren, na eene toevallige ontdekking, meêdoogenloos werd bespot? Nog eens, het onderwerp is belangrijker, dan velen denken, en Ref. wenschte er wel eens een wijs, regt wijs boekje over.

N^o. 2 behandelt de teedere zaak met kieschheid, doch zoo openhartig, als dat voegzaam is. Die van oordeel zijn, dat men de jeugd met een kwaad moet bekend maken, waarmede zij anders misschien nog onbekend zou gebleven zijn - en van dat oordeel is ook Ref., mits men het niet te vroeg doe - zullen dit een nuttig boekje voor jonge lieden vinden, waarom wij het gaarne aanprijzen.