Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

[p. 573]

De Zendeling, door A. von Sternberg. Naar het Hoogduitsch. Te Arnhem, bij P.A. de Jong. 1843. In gr. 8vo. 384 bl. f 3-60.

Indien wij de oorspronkelijke romans uitzonderen, wier aantal wel legio is, maar waaronder slechts weinige uitstekende worden gevonden, zoo wordt ons publiek meestal op Engelsche voortbrengselen vergast, en is, in evenredigheid althans, het aantal klein van dezulken, die uit het Hoogduitsch worden overgebragt en grooten naam maken. Rec. herinnert zich niet, dat er onder anderen van den Schrijver, wiens werk hij thans moet aankondigen, hem nog Hollandsche vertalingen zijn ter hand gekomen. Onbelangrijk zal het daarom aan velen niet zijn, wanneer hij over den Schrijver zelven en de wijze, waarop hij in Duitschland wordt beoordeeld, eenige woorden laat voorafgaan, te meer, omdat hij met dat oordeel volkomen moet instemmen. Oorspronkelijk een Rus van geboorte, werd alexander, Vrijheer van ungern-sternberg, door smaak en neiging reeds vroeg tot Duitschland getrokken. Men had hem voor de regtsgeleerdheid bestemd, maar zijne groote liefhebberij voor poëzij en verdichting maakten hem voor deze studie ongeschikt. Hij trok eindelijk naar Dresden en sloot zich daar vooral aan tieck aan. Weldra begon hij roman op roman uit te geven met eenen spoed, alsof hij vreesde met ieder nieuw boek te laat te zullen komen. Zijne werken dragen intusschen van die overhaasting niet altijd de sporen, en men moet bedenken, dat hij onbezorgd enkel voor zijne letterkundige bezigheden kan leven. Zijn stijl is gemakkelijk en vast. Het ontbreekt hem niet aan verbeelding, en hij is iemand van veel talent. Hij huldigde, gelijk de meeste jonge schrijvers van onze dagen, niet weinig den tijdgeest, waaraan byron's poëzij bij velen eene bijzondere rigting gaf, die maar al te vele naäpers vond. De titel van een zijner verhalen: die Zerrissenen, is in Duitschland tot een geliefkoosd modewoord geworden, ter aanduiding van die meestal onnatuurlijke en geveinsde gemoedsgesteldheid, die wij ook bij ons onder onze jonge dichters kunnen opmerken. Sternberg slaagt het gelukkigst in kleine novellen; moeijelijker schijnt het hem te zijn uitgebreidere stukken tot een goed

[p. 574]

einde te brengen; maar overal vindt men bij hem smaak, levendigheid, geestigheid van voorstelling en stijl.

Er is in dit algemeen oordeel over de schriften van sternberg veel, wat ook op den roman toepasselijk is, die hier aan ons publiek wordt aangeboden. Rec. begon de lezing met groote belangstelling. Wij worden hier te Herrnhut, te midden der broedergemeente, verplaatst op het oogenblik, waarop de dood van den Graaf zinzendorf haar van haar hoofd en haren steun heeft beroofd, en diens dochter, eene schrandere vrouw der Parijsche wereld, in zijne plaats tot het bestuur der geloovige schare wordt geroepen. De held des verhaals is een jonge Herrnhutter, die tot de betrekking van Zendeling is bestemd, eerst bijna het slagtoffer wordt des ongeloofs, in zijne ziel ontstaan door de redeneringen der Parijsche vrienden van de schoone Gravin, later daarvan teruggekomen, maar ook van de dweepachtige gevoelens, welke vele zijner geloofsgenooten koesterden. Er is in deze eerste schildering der broedergemeente, van de Gravin en den jeugdigen Zendeling veel, wat de belangstelling in hooge mate opwekt en levendig houdt, en dit gedeelte van het verhaal komt ons het best gelukte voor. Later voldoet, onzes inziens, de uitwerking niet aan den breeden aanleg. De Negeropstand op het eiland St. Thomas, de Amerikaansche vrijheidsoorlog, de Fransche revolutie, die alle worden in het verhaal ingevlochten, zonder dat de roman zelf door zijne belangrijkheid al dien omhaal regtvaardigt. Het doel des Schrijvers wordt den lezer niet duidelijk. Er ligt, als het ware, een nevel over het geheel. De Zendeling reist en trekt, is nu op St. Thomas, dan in Noord-Amerika, dan in Europa, zonder dat men eigenlijk weet of ziet, waartoe hij daar is. Het is als eene onafgewerkte schets, die den beschouwer onvoldaan laat, omdat hij het ontbrekende niet weet aan te vullen. Ook hier wordt dus het vroeger aangehaalde oordeel der Duitschers geregtvaardigd, dat sternberg het minste slaagt in uitvoeriger verhalen.

Intusschen ook hier vindt men veel, wat den bekwamen man, rijk aan talenten, verraadt. Men moge bij het eindigen van het boek hetzelve onvoldaan nederleggen, het zou Rec. verwonderen, indien men niet tot aan dat einde voortlas, en met belangstelling den Schrijver volgde.

De vertaling van den Heer bomhoff is goed, en slechts enkele malen stoot men op Germanismen, gelijk bl. 50,

[p. 575]

waar blijkkaar kwalen voor pijnen staat. Druk en uitvoering zijn overigens vrij wel.