Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

De Vogelkooper van Imst. (Tirol voor honderd jaren). Volksroman, door C. Spindler. III Deelen. Te Deventer, bij A. ter Gunne. In gr. 8vo. 946 bl. f 9-80.

Van den begaafden spindler hadden wij sedert geruimen tijd geenen uitvoerigen roman ontvangen. Des te welkomer was ons de onderhavige; want de waarde der geestvruchten van dezen Schrijver staat doorgaans in omgekeerde evenredigheid tot derzelver kortheid. Wij hebben dan ook dezen Vogelkooper met uitstekend genoegen gelezen. Het plan der geschiedenis op zich zelve is minder ingewikkeld, dan van sommige andere romans van spindler, doch wordt het, even als gene, door de veelheid van personen, die hij ten tooneele voert. Deze zijn nu wel alle goed gemotiveerd, en er is geen, die niet het zijne toebrengt tot de ontwikkeling der geschiedenis; maar bij eenen eenigzins veranderden aanleg konden toch sommige gemist worden. De hoofdpersoon is seraphin; op hem loopen ook de meeste gebeurtenissen uit, en de episoden blijven vrij van de fout der meeste romanschrijvers, bij wie vele derzelve niets tot de hoofdzaak afdoen. Deze seraphin is een model van goedwilligheid, eerlijkheid en moed, welke laatste bij zijne reis naar het gebergte uit het huis van den Grödener, na zijn gesprek met christine, wel wat roekeloos is. Nevens hem is een der beste, ook der meest uitgewerkte karakters oswald, ligtzinnig in den hoogsten graad, maar goedhartig, getrouw in zijne vriendschap; tegen hen over staat de afschuwelijke coloman, en de wel minder slechte, maar toch ondeugende peter, wiens uiterlijke gelijkheid aan zijnen neef tot meer dan eene verwarring aanleiding geeft. De afloop der geschiedenis is anders, dan men die, niet in den aanvang, maar bij de voortgaande ontwikkeling verwacht zou hebben. Inzonderheid hadden wij ons voorgesteld, dat seraphin toch niet de zoon van lenhard zou geweest zijn.

[p. 428]

Dat het verhaal getrouw is in het tijdelijke en plaatselijke, kunnen wij minder beoordeelen; echter zal het niemand anders verwachten van onzen geoefenden Schrijver, die, naar wij in een Duitsch Tijdschrift meenen gelezen te hebben, dezen roman op de plaats zelve heeft geschreven, immers ontworpen. Alleen de Gouverneur-Generaal NB. van Nederlandsch West-Indië, abraham van nieuwenvlijt, eigenlijk een Italiaan - maar in hetgeen Holland betreft, zondigen de Duitschers wel eens meer tegen de waarschijnlijkheid - en de kostbare robijn, dien eene Amsterdamsche Juffer aan den Vogelkooper schenkt voor het brengen van een briefje van haren beminde, laat zich ook daar vertellen, waar men gaarne met den rijkdom der Nederlanders spot.

Voorts ontbreekt het niet aan fraaije beschrijvingen; de afgezaagde van schoone morgens en avonden vindt men niet, maar meest trokken onze aandacht die van het zwervend leven der Tiroler vogelhandelaars, van het leven in bergachtige landen, en van de vaderlandsliefde der Tirolers. Wij willen eene kleine proeve mededeelen: ‘Niet een zou ruilen met den armen zoon van het gebergte, die zijn brood slechts karig verdient, die zijne (wiens) hut aan den rotswand kleeft, gelijk de zwaluw haar nest aan den kerktoren, die op de Alp schier verwildert, die aan alle elementen te gelijk het hoofd moet bieden, die acht maanden winter heeft, en de andere vier maanden koude. Hij is zeker arm, zeker onwetender en ruwer; doch wat hem, den in het afgelegen dal tusschen ijs en sneeuw en bergstroomen begravene, in kennis en beschaving ontbreekt, wordt hem vergoed door dat rustige zelfvertrouwen, 't welk iedereen ten deel wordt, die met gezonde zinnen de behoefte niet acht en tegen elk gevaar gewapend is. De onversaagde moed, de dagelijks rustig ingespannen kracht, het gezond verstand van den bergbewoner zijn rijkdommen, welke tegen alle klinkende schatten opwegen. Hij leeft van ontberingen, en smaakt er zelfs genoegen in; omgeven van dreigende stormen, steile rotspunten en verschrikkingen van allerlei aard, speelt hij met het gevaar, als met eene slang. Het steilste pad doet zijn helder hoofd niet duizelen; bij dag en nacht, in sneeuwjagt en zonnegloed, is hij elk uur bereid om, zoover men wil, te gaan. De duisternis is zoowel als de zon zijne vriendin, hij klautert waar het wild zich naauwelijks durft wagen; bosch of hooimijt, beerenhol of her-

[p. 429]

dershut, zijn hem een even geliefd nachtverblijf; een handvol gras of een rotsblok tot hoofdkussen ontbreekt hem nergens, en eer hij zich neder legt, - noch den dief, noch den losch vreezende, noch den sneeuwval, noch den woudstroom, die langs zijn bed heenspoelt, - spreekt hij zijn avondgebed uit, en jubelt, nog eer hij zijne oogen sluit, om berg en dal den eenzamen slaper aan te kondigen. Wie over de krakende gletschers met vasten voet heenstapt, wie uit de holen van het rotsgebergte eene verdoolde geit ophaalt, zonder een mistred te doen of het geduld te verliezen, wie zijn eigen timmerman en metselaar, schrijnwerker en smid is, wie het niet acht, dat zijne hut maanden achtereen onder de sneeuw bedolven ligt, wie, trots regen, storm of wintervlagen, zich elken zondag met levensgevaar naar de kerk begeeft, en den medelijdenden vreemdeling, die reeds bij het hooren van deze verschrikkingen ijst, glimlagchend kan antwoorden: “Het is eenmaal niet anders, en dat hindert ons niet!” die is gewapend tegen alle moeijelijkheden des levens.’

Aan geestige invallen, waarin spindler altijd rijk is, ontbreekt het ook hier niet; de volgende vergelijking is echter ongepast en bovendien onjuist, want de vogelhandelaar was toornig, en bij herodes was het achterdocht: ‘Koning herodes moet verschrikkelijk toornig geweest zijn, toen hij zijn bevel tot den kindermoord onderteekende; doch zijn toorn komt in geene vergelijking bij de ontzettende woede, waarvan de Heer fammerle bezield was.’ (D. II, bladz. 279).

Enkele kleine misstellingen, gelijk D. I, bladz. 50, ‘vroeg seraphin lagchende’, waar men oswald moet lezen, en D. II, bladz. 77, waar in plaats van martina staat: ‘marianne is ongeschikt voor het klooster’, en alzoo de moeder in plaats der dochter genoemd wordt, gelijk ook verwondering voor verwonding (D. III, bladz. 102), wijten wij den Vertaler niet, die zijne taak zeer goed heeft verrigt. De uitvoering wordt nog al eens door eene drukfout ontsierd.

Wij bevelen dezen roman van eenen gunstig bekenden Schrijver zeer aan.