Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

B.J.H. Taats's, Bijdrage tot verdediging van de leer der voldoening aan Gods gerechtigheid, gewogen door Azonius. Te 's Gravenhage, bij J.M. van 't Haaff. 1843. In gr. 8vo. 96 bl. f : - 80.

Wie werd niet bedroefd en geërgerd door den onbekookten aanval, waarmede de Heer taats, Predikant te Elspeet, onlangs de Akademie van Utrecht verlaten hebbende, zich rigtte tegen de Groningsche school? Voorwaar, zekere partij in onze vaderlandsche kerk kon niet sterker hare innerlijke magteloosheid openbaren, dan door zulk een' aanvanger over het paard te beuren, door hem ‘en als predikant en als geleerde’ tot de opgenomen taak bevoegd te keuren. Tegen het geschrijf van den ons onbekenden azonius hebben wij slechts ééne bedenking, deze namelijk, dat hij zijner tegenpartij te veel eer aangedaan, en een zoo los opgeslagen getimmerte met veel te zwaar geschut bestormd heeft. - Hij volgt de orde der brochure van taats geheel. De beschuldiging van onwetenschappelijk en valsch te zijn, wordt op den aanvaller van Groningen teruggekaatst, door de aanwijzing, dat hij de kerkleer in een verkeerd licht geplaatst, plaatsen van calvijn, die tegen hem pleitten, verzwegen, ja hier en daar treurige ontrouw gepleegd heeft. Ja, azonius is zoo edelmoedig, dat hij den wetenschappelijken (!!) man eene reeks van plaatsen uit de Kerkvaders optelt,

[p. 359]

die hij voor de leer der voldoening had kunnen bijbrengen, maar niet eenmaal aangevoerd heeft. Ook het tweede gedeelte van taats's bewijsvoering, dat de Groningsche opvatting onevangelisch is, wordt in al deszelfs naaktheid ten toon gesteld. Meesterlijk is de vereeniging der verschillende verklaringen en uitdrukkingen, in het bestreden tijdschrift voorkomende, aangaande dit leerstuk, tot één geheel. Belangrijk vooral de uiteenzetting, bl. 72, 73, hoe taats aan de Groningsche school eene verklaring heeft toegedicht, die zij nooit heeft gedaan. Doch ons bestek gedoogt niet, dat wij op alles opmerkzaam maken. Het geldt hier zaken, die niet in weinige bladzijden zijn af te doen. Wij willen ons ook niet in den strijd mengen tusschen azonius en taats. Genoeg, om onze lezers van de belangrijkheid dezer brochure te overtuigen.

Hoe roijaler de polemiek van den eerstgenoemde is, des te minder had hij noodig gehad van enkele min juiste uitdrukkingen des tegenstanders partij te trekken. Zoo ware beter de herhaalde tentoonstelling van hetgeen taats verklaard heeft, aangaande eene ongeloovige wetenschap onzer dagen, teruggebleven. Immers hij komt ons niet voor, bedoeld te hebben, dat alle godgeleerde wetenschap onzes tijds ongeloovig was, en is dus in zoover niet inconsequent, wanneer hij zich op nitzsch, olshausen en anderen beroept. Eene andere vraag echter, die wij voor ons toestemmend zouden beantwoorden, is, of er uit de schriften dezer als regtzinnig geroemde mannen, vooral ook uit die van neander en tholuck, niet menig wapen tegen hem ware te ontleenen. Nog merken wij op, dat ook de interpunctie naauwkeuriger, en hier en daar de toon, zonder schade voor de goede zaak, iets kalmer had kunnen zijn. - Wij bedanken den ons onbekenden Schrijver voor zijne belangrijke brochure, die niet alleen ter wederlegging van taats voldingend, maar ook ter nadere beschouwing van het betwiste leerstuk zelf niet onbelangrijk is. Zijne tegenpartij zal hij natuurlijk niet overtuigen, maar misschien sommige onbevooroordeelden winnen of terughouden. Dat God geve!