Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

De Ziekten van den Ouderdom en derzelver genezing; door Dr. C. Canstatt. Uit het Hoogduitsch. Algemeen gedeelte. Iste Deel. Te Amsterdam, bij Weitingh en van der Haart. 1842. In gr. 8vo. 176 bl. f 1-80.

Er is gezegd, dat de ouderdom op zichzelven reeds eene ziekte is. Dit mag in zoo verre gelden, wanneer men den ouderdom, in vergelijking met de andere leeftijden, als het tijdperk der afneming van de krachten des ligchaams en ook van die des geestes beschouwt. Hoort men evenwel den ouden cato, in de voortreffelijke verhandeling van cicero over den ouderdom, van dien leeftijd spreken, dan mag dit tijdperk niet als minder bevoorregt gerekend worden. De ouderdom is, volgens dezen wijze, geenszins te achten als het laatste tijdperk, te vergelijken met het laatste bedrijf van een tooneelstuk, hetwelk door een slordig dichter uit overhaasting verwaarloosd wordt, nadat hij aan de voorafgaande meer vlijt heeft ten koste gelegd.

Hoe gunstig men evenwel over den ouderdom moge denken, hij gaat, volgens de inzetting der natuur, den dood onmiddellijk vooraf. Wordt of werd het leven niet in de kracht der jaren uitgebluscht, dan zou de dood toch eindelijk, door voortgaande afneming der krachten en algeheele uitputting, volgen. De oude moet ten laatste sterven, gelijk de rijpe vrucht van den boom valt, of het vuur, bij gebrek aan brandstof, verteert en uitdooft. Bij toenemenden ouderdom neemt de levenskracht af; de zamen-

[p. 218]

stelling van het ligchaam kan de invloeden van buiten minder tegenstand bieden, en de werking van het inwendig maaksel geraakt ligt in verwarring en als in zichzelve belemmerd. ‘Eindelijk wordt de zilveren koorde ontketend en de gulden schaal in stukken gestooten en de kruik aan de sprenkader gebroken en het rad aan den bornput in stukken gestooten.’

De ouderdom wordt derhalve een leeftijd, die van zelf meer toezigt en voorzigtigheid vereischt. Dr. canstatt zegt: terwijl men nu de overige leeftijden zoo veel oplettendheid wijdt, schijnt de ouderdom veronachtzaamd te worden. Dit schijnt vooral den lateren tijd ten laste gelegd te kunnen worden; de oudere artsen schenen te dezen meer werk van den ouderdom te maken. Indien men echter de lijst der werken ex professo over de ziekten van den ouderdom, door Dr. canstatt medegedeeld, overziet, dan valt de oogst evenwel niet zoo bijster schraal uit. Hoe men nu daarover denken moge, hij wil zijnen tijd en zijne krachten besteden aan de overweging der ziekten van den ouderdom en derzelver genezing. Zijn voornemen is loffelijk; moge de uitvoering doel treffen!

De inhoud van het algemeene gedeelte, eerste Deel, bevat, na eene korte inleiding, eene lijst van werken en verhandelingen over de ziekten van den grijsaardsleeftijd, welke, zoo als wij reeds opmerkten, niet zoo geheel schraal te noemen is, wanneer men op den inhoud van sommige let. In het eerste Hoofdstuk worden de vragen op den voorgrond gesteld: wat is ouderdom? wat zijn ouderdomsziekten? Na kortelijk het moeijelijke der beantwoording van deze vragen aangetoond te hebben, komt de slotsom hierop neder: Hooge leeftijd is eenzelvig met de involutie zelve!! - De vertaling van dezen 7 den § is daarenboven niet zeer gelukkig te noemen.

Het tweede Hoofdstuk is aan de algemeene Anatomie en Physiologie des hoogen leeftijds gewijd. Hier leert men beter den hoogen ouderdom kennen, dan door het gezegde: hij is eenzelvig met de involutie zelve. De ontleedkunde, de weefselleer ligt ten grondslag van deze be-

[p. 219]

schouwing. Dit gedeelte is zeer uitvoerig en naauwkeurig bewerkt.

Het derde Hoofdstuk bevat de waardering van het klimakterisch tijdperk en deszelfs verhouding tot den grijsaardsleeftijd.

Belangrijk is het vierde Hoofdstuk door het Aetiologisch en Hygiaenisch gedeelte. Het is vooral niet onverschillig, dat de in jaren vorderende zijne leefwijze overeenkomstig dien leeftijd inrigte.

In het vijfde volgt eene algemeene beschouwing van de ziekten van den hoogeren leeftijd en derzelver behandeling.

In het zesde, waarmede dit Deel besloten wordt, worden de ziekten der grijsaards en der kinderen vergeleken.

Over het algemeen moet men zijne goedkeuring hechten aan hetgeen de Schrijver over de regeling der leefwijze en de behandeling der ziekten van eerstgenoemden mededeelt. Het boek bevat vele nuttige voorschriften, die door grijsaards met goed gevolg kunnen in acht genomen worden; ook voor den Geneesheer worden er vele doelmatige opmerkingen en wenken in gevonden. - Voor opname, onder anderen bl. 158, hadden wij liever opneming gelezen; voor oplossing, bl. 167, ontbinding; over het geheel eene vrijere vertaling. De drukker zorge, dat er in het vervolg niet zoo vele letters uitvallen, zoo als dit nu in het oog loopende is.