Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

De Schriften der kleine Profeten, overgezet en verklaard. Iste Stuk. De Profetiën van Joël, Amos en Obadja. Te Utrecht, bij Kemink en Zoon, 1843. In gr. 4to. 95 bl. f 1-90.

In langen tijd is er in ons vaderland op het gebied der Exegese van het O.T. geen werk uitgekomen, dat in eenig opzigt met deze verklaring der kleine Propheten zou kunnen vergeleken worden, of, wilden wij juister spreken, dit is het eerste werk van dien aard, dat geheel op de hoogte der wetenschap staat. In ons land merkt men bijna nooit iets van de beweging, van den vooruitgang, die er in Duitschland is, op het veld der Hebreeuwsche taal-

[p. 212]

studie. Verneemt men al nu en dan eene stem, het is als ter loops. Maar hier worden ons resultaten medegedeeld van grondige onderzoekingen, bevattelijk ook voor hen, die niet bepaald van het Oostersch hun vak maken, noch hun leven wijden aan de verklaring en beschouwing der schriften van het Oude Testament.

De prophetie van joël wordt het eerst behandeld. Na eene Inleiding, waarin de aanleiding tot de zending van den Propheet, zijn persoon en leeftijd, de wijze waarop men deze prophetiën heeft verklaard, en joël bijzonder als Propheet, beschouwd worden, volgt de overzetting en verklaring dezer prophetie. De Schrijver verdeelt haar in twee deelen, van Hoofdst. I:1 tot II:17, en van II:18 tot III:21. Onder den tekst staan in twee kolommen de aanteekeningen. Hij gaat van de vooronderstelling uit, dat joël's prophetie alleen op de sprinkhanen-plaag betrekking heeft, en elke beeldsprakige of dubbelzinnige verklaring tegen den geest dezer prophetie zelven strijdt, eene vooronderstelling, welke, met de noodige bewijzen gestaafd, te regt als de alleen ware wordt voorgesteld.

Hierop volgt de prophetie van amos. In de Inleiding handelt de Schrijver over den persoon van amos, over zijn' leeftijd, over de verzameling zijner redenen, en over het eigenaardige zijner prophetiën, waarop wederom, gelijk bij joël, de vertaling volgt, met daaronder gevoegde aanteekeningen. De Schrijver onderscheidt in amos' bundel twee Hoofddeelen; het eerste deel omvat de zes eerste, het tweede de overige Hoofdstukken. Dit eerste deel bevat dan vier redenen, I-II, III-IV, V, en VI. Het tweede deel bevat twee redenen, VII-VIII:3, en VIII:4-IX.

Eindelijk de prophetie van obadja, over wiens leeftijd in de Inleiding een zeer grondig onderzoek wordt in het werk gesteld, waarna de overzetting en verklaring der prophetie volgt.

In de eerste plaats zouden wij gaarne weten, wie de Schrijver is van dit geleerde werk. Indien wij het gerucht gelooven moeten, dan hebben wij het resultaat in handen der wetenschappelijke onderzoekingen van twee Doctoren

[p. 213]

in de letteren. Doch daar zij hunne namen niet hebben genoemd, willen wij niet onbescheiden zijn. Dit is zeker, hun geschrift getuigt van veelomvattende geleerdheid, en een' echt wetenschappelijken geest. Men hoort dikwijls zoo van wetenschappelijk onderzoek spreken, alsof het geheel identisch ware met een geleerd onderzoek. Evenwel kan iemand zeer geleerd zijn, zonder waarlijk wetenschappelijk gevormd te wezen, wanneer hem namelijk methode ontbreekt, en takt, om verschillende verschijnselen met een kritisch oog te beschouwen. Hier is geleerdheid en wetenschappelijkheid in hooge mate vereenigd. Naauwkeurig bekend met alles, wat er in het vak, bepaaldelijk der Theologie van het O.T., omgaat, doordrongen van den geest der beste Duitsche schrijvers (men herinnere zich slechts hoffman's Weissagung und Erfüllung, om van vele anderen niet te spreken) verraden de bladen, die ons hier worden aangeboden, overal, dat de Schrijvers hunne stof, om het zoo eens uit te drukken, geheel beheerschen. Dit blijkt uit de gemakkelijkheid, waarmede zij zich mededeelen, en uit de juiste keuze der zaken, die, bij den overvloed van wat zij konden geven, zeer beperkt moet worden. Wij zien dan ook het juiste midden gehouden tusschen het te veel en te weinig, tusschen het overtollige en het onontbeerlijke.

De vertaling geeft zoo getrouw mogelijk het oorspronkelijke terug; voor zoover de duidelijkheid van den zin er niet bij te kort kwam, is zelfs de woordvoeging en het eigenaardige der Hebreeuwsche taal overal wedergegeven, zoodat er over de vertaling dat waas der frischheid ligt verspreid, dat verloren zou gegaan zijn, als de Oostersche schrijvers in een Westersch gewaad waren gekleed geworden. Wij gelooven niet, dat in ons land nog iemand zoo wèl geslaagd is in het getrouw wedergeven van het oorspronkelijke Hebreeuwsch, als de vertaler van joël, en van amos en obadja. Vergelijkt men ook van der palm's overzetting, dan zal een onpartijdig beoordeelaar spoedig bemerken, dat deze zich op verre na zoo getrouw niet houdt aan den oorspronkelijken tekst.

[p. 214]

De aanteekeningen zijn niet opgevuld met dorre taalkundige onderzoekingen. De taalstudie is op het studeervertrek beoefend, hier worden de resultaten medegedeeld. Verder wordt alles, wat uit geschiedenis en oudheidkunde licht verspreiden kon, te hulp geroepen, om den zin en de bedoelingen der Propheten duidelijk te maken, zoodat de aanteekeningen inderdaad verklaring zijn. Van daar dat deze overzettingen eene zeer belangrijke en onderhoudende lectuur opleveren; iets dat van zeer weinige commentariën gezegd kan worden.

Hoogelijk moeten wij het roemen, dat de Schrijvers in dit werk, als een wetenschappelijk werk, ook van alle resultaten van wetenschappelijke studie hebben partij getrokken. Daaronder rekenen wij in het bijzonder, dat de eigene namen zulk eene spelling erlangd hebben, als welke hun toekomt, en als het Hebreeuwsche taaleigen noodzakelijk vordert. Twijfelt toch geen deskundige daaraan, dat de naam jehovah eigenlijk jahve moet geschreven worden, dan is het ook billijk, dat deze laatstgenoemde vorm hier gekozen is. Even ongepast als wij het zouden oordeelen, in eene leerrede de spelling jahve te verkiezen, omdat dit, voor ongeletterden vreemde woord, ergernis zou kunnen verwekken, zoo ongepast is het ook, in een zuiver wetenschappelijk werk nog altijd de oude spelling jehovah te volgen, nu deze spelling gebleken is onjuist te zijn. Hetzelfde geldt van de andere namen.

Ook voor het oog is gezorgd, want het kwarto-formaat en de fraaije letter, op het heldere papier duidelijk afgedrukt, lokken als het ware tot lezen uit, en bieden aan het gezigt hier en daar behagelijke rustpunten aan.

In één woord, onze vaderlandsche Theologie mag zich in deze oorspronkelijke en geleerd-wetenschappelijke overzetting en verklaring der kleine Propheten verheugen. Zij is een sieraad onzer Nederlandsche letterkunde, en het smart ons daarom des te meer, dat dit werk zoo anonym verschenen is. De Schrijver of de Schrijvers behoeven waarlijk hun incognito niet te bewaren. Dit werk is

[p. 215]

derhalve ook onmisbaar in de Bibliotheek van elk Predikant, die hier op eene waarlijk niet kostbare wijze een' commentaar op de kleine Propheten zich gegeven ziet, die aan de noodzakelijkste behoefte volkomen voldoet.

Wij hopen, dat het tweede stuk spoedig het licht zal zien, dat de Schrijvers (altijd gaan wij uit van de vooronderstelling, dat er meer dan één zijn) tijd en krachten zullen hebben, om hun hoogstbelangrijk werk te voltooijen, en dat zij in de toejuiching hunner landgenooten eenige voldoening mogen vinden voor hunnen voortreffelijken arbeid.