Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

Drenthe in vlugtige en losse omtrekken geschetst door drie Podagristen. Iste Deel. Te Koevorden, bij D.H. van der Scheer. 1843. In gr. 8vo. 266 bl. f 2-80.

In het voorberigt van dit werk zeggen de Schrijvers: ‘Ons boek is een reis - en ook geen reis, - een historie - en ook geen historie, - een satyre en ook geen satyre. De lezer geve zich zelven de moeite er deze verschillende karakters in te zoeken. Wij zelve zouden 't van ganscher harte een je ne sais quoi noemen, als men er ons oordeel over afvroeg.’ Met dat al is het evenwel een smakelijke hutspot, welke ongetwijfeld bijval zal vinden. Het komt voor als of drie Podagristen, die ter herkrijging van de verloren vatbaarheid voor levensgenot naar Bentheim gereisd en in die badplaats ‘door de hanoversche heilwateren’ ook werkelijk genezen waren, nu ‘de Booze van hen geweken was’ besloten hadden op nieuw het leven te genieten en ‘vermaakshalve’ Drenthe te doorkruisen, want een geregeld voortreizen is het niet. Van Zweeloo wordt een uitstap gemaakt naar Westerbork, van waar men naar Zweeloo terugkeert, om van daar over Sleen naar Emmen te trekken, uit welke plaats het voorberigt dagteekent, Oct. 1843. Het schaadt intusschen niet aan de volledigheid, maar geeft aanleiding tot eene de leeslust opwekkende verscheidenheid, welke lofwaardig mag worden genoemd. Geschiedenissen en beschrijvingen van landouwen, bijzondere gebeurtenissen en plaatselijke gewoonten wisselen elkander gedurig af en zijn over het geheel met blijkbare zorg bewerkt; ja sommige zijn wezentlijke tegenhangers van elkander, zoo als de Twiester kermis en de Zweeler markt; de Groeve te Zweeloo en de bruiloft te Sleen enz. enz. want wij willen slechts aanstippen. De titel behelst dus waarheid - en ook geen waarheid. 't Is waarheid, Drenthe wordt hier in losse omtrekken geschetst; 't is geen waarheid, dat het ook vlugtige omtrekken zijn. Er zijn partijen in, waarop de heeren gezeten hebben, zoo als b.v.: de vesting Koevorden en hare Geschiedenis. Doch juist door deze zal het boek waarde blijven behouden bij alle vrienden en beoefenaren der vaderlandsche historie.

De stijl van het boek is over het geheel goed, maar niet vrij van Germanismen, en er kijkt zekere zucht door om geestig of puntig te zijn. Van hier dan ook soms eene scherpheid, die zelfs voor satyre te bijtend is, soms ook wel eens

[p. 200]

iets dat naar valsch vernuft zweemt. Hoe meer de geachte Podragristen voor het vervolg deze klippen vermijden, hoe beter hun werk zal worden.

Aan het einde van het Deel staan 2 bladzijden met verbeteringen en bijvoegsels. Zij hadden meer kunnen zijn, want bl. 21 r. 11 staat volkplanten voor volkplanting; bl. 151 r. 6 v.o. rei voor rij, en om geene meerderen te noemen bl. 217 r. 11 schrandere en onvruchtbaere jaeren voor schraele en - en m.d. die op de lijst niet voorkomen.

De uitvoering is overigens loffelijk, en het werk wordt versierd door twee fraaije plaatjes, voorstellende het ijzerkoeken oproer te Koevorden en de kermis te Zweeloo. Kortom, wij prijzen het geheel met volle ruimte aan, omdat het boek meer onderscheiding verdient, dan blijkens de lijst van inteekenaren tot nog toe aan hetzelve is geworden. Een flegmatisch transeat cum caeteris, moge het in onzen rekkelijken tijd, in vele omstandigheden, al eene laars van zeven mijlen zijn, zou hier slechts een geaffecteerd flegma zijn geweest. De Podagristen zullen het dus aan eenen lotgenoot wel niet zoo euvel nemen, dat hij zoo wel zijne meening heeft gezegd, als zij de hunne gezegd hebben; want hadden wij eens gezegd, dat het kon dienen

- als suyker, zeep en kruyt

Geen peperhuys en vindt -

de vraag zou altijd wezen, of onze Podagristen ook onze aankondiging wel met een flegmatisch transeat zouden hebben laten voorbijgaan.