Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

Vier Leerredenen, met eenige Bijlagen. Door J.A.M. Mensinga, Predikant te Sijbecarspel. Uitgegeven voor rekening van den Schrijver, ten voordeele der Protestantsche Gemeente op het eiland Curaçao. Te

[p. 161]

Amsterdam, bij J. van der Hey en Zoon. 1843. In gr. 8vo. VIII, 103 bl. f 1 - :

De eerste van dit viertal handelt over Luc. I:5-25, de eerste belofte in het Nieuwe Verbond. Het is eene bijbeloefening. De tweede handelt over Matth. II:16-18, de kinderenmoord te Bethlehem. Deze geschiedenis wordt en als een afgrijzen, en als een ontroering en meêwarigheid verwekkend tafereel beschouwd. Verder is er geene bijzondere verdeeling opgegeven. De derde handelt over Matth. XIX:29, honderdvoudige belooning. Wij geven de schets met des Schrijvers eigene woorden: ‘Gij hoort, de tekst is eenigzins bijzonder; de gelegenheid, waarbij hij gesproken werd, was ook zeer bijzonder. Het hindere u dan niet, dat de wijze, waarop ik over dien tekst zal prediken, mede eenigzins bijzonder zij (is). Ik heb u eigenlijk slechts over twee zaken te spreken, over het verlaten der opgenoemde tijdelijke dingen, om jezus' Naams wille, en over de belooning, die daarop beloofd wordt. En daar dergelijke moeijelijke waarheden het best door voorbeelden begrepen worden, zal ik ook door voorbeelden tot u spreken. Ik zal er drie kiezen, één uit den Apostolischen tijd, een uit een later tijdperk der Christelijke kerkgeschiedenis, en een uit onzen leeftijd.’ Dat eerste voorbeeld nu is paulus. Dat tweede voorbeeld zijn de refugiés uit den tijd van lodewijk XIV. Dat derde voorbeeld - zijn de opofferingen, die ieder zich getroosten moet ter liefde van christus. Achter deze leerrede volgen: Historische aanteekeningen op het tweede Deel van de voorgaande leerrede, zijnde eenige aanmerkingen, betrekking hebbende op de refugiés. De vierde leerrede eindelijk handelt over 1 Cor. XIII:1; een Paulus zonder liefde, van welke leerrede Rec. meent, dat de hoorders ook al bezwaarlijk eene schets zullen kunnen navertellen. Achter deze leerredenen zijn eenige aanspraken enz. gevoegd, die de Eerw. Schrijver om verschillende redenen beter had gedaan achterwege te laten.

Deze leerredenen zijn in alle opzigten verschillend van

[p. 162]

die, welke men gewoonlijk hoort voordragen of van de pers ziet komen. Als homiletische kunststukken kunnen zij eigenlijk niet in aanmerking komen. Wij noemen ze hartelijke toespraken. Ons schijnt het toe, het ontbreekt den Schrijver aan studie der Homiletiek. Stijl en uitdrukking zijn nu en dan naïf, maar, deze naïviteit is somtijds overdreven en op den predikstoel ongepast. Wat een' man als claus harms goed staat, wil daarom nog niet in iedereen bevallen. Wij twijfelen ook zeer, of het gehoor, tot hetwelk Ds. mensinga gewoon is te spreken, zich behoorlijk zal te huis gevoelen in die gedeelten zijner predikatiën, die vrij wat kennis en beschaving vooronderstellen. Men oordeele. De tweede leerrede, handelende over den kinderenmoord te Bethlehem, begint aldus:

‘De geschiedenis, die ik u daar voorlas, heeft meer dan een kostbaar voortbrengsel der schilderkunst in het leven geroepen. Heeft iemand uwer ooit de beide overheerlijke stukken, die in de Hoofdstad onzes Rijks ten toon gesteld hangen, met nog een ander dan schilderkunstig oog beschouwd? En herinnert gij u de aandoeningen, daarbij in u opgewekt, nog genoegzaam om ze te kunnen ontleden?’ - Is het, zoo vragen wij, niet te veel gevergd van eenvoudige landlieden, dat zij de bedoelde meesterstukken op het Trippenhuis, te Amsterdam, beschouwd, met een schilderkunstig oog beschouwd, met nog een ander dan schilderkunstig oog beschouwd zullen hebben? En - passen zulke uitweidingen op den predikstoel?

Eveneens schijnt het ons ongepast, van de algemeene geschiedenis zulk een gebruik in eene leerrede te maken, dat het Christelijke Element gevaar loopt op den achtergrond te geraken. Daarom maken wij eene aanmerking op de volgende passage (niet de eenigste in dat genre,) uit de derde leerrede: de honderdvoudige belooning, waarbij bovendien uit het oog verloren is, dat er tot eenvoudige dorpbewoners gepredikt wordt (bl. 59): ‘Of hoe! is er ons een chaufepié en een huet, een luzac en een collot d'escurgy niet te eerwaardiger om, omdat

[p. 163]

hunne voorouders om jezus' Naams wille goed en have, Vaderland en magen, Vorstengunst en eer hebben verlaten? Ik, Mijne Hoorders! ik draag er geen leed over, dat mijn geslachtsnaam noch edel noch beroemd is; maar, dan zou ik hem met zekeren hoogmoed dragen, en dat kan ik hun bijna benijden, wanneer zij hunnen naam noemen, en dan zeggen: mijne voorouders, die mij dien naam hebben nagelaten, zij waren vlugtelingen om het geloof, zij waren refugiés in Nederland! - -

Doch men oordeele zelf. Den een mishaagt, wat den ander behaagt. Ons mishaagde dat op den voorgrond stellen der individualiteit van den spreker. Maar: de gustibus non est disputandum, en, wat de preekmethode van Ds. mensinga in het algemeen aangaat, Z. Eerw. zegt in de Voorrede: Variis modis benefit. Wij gelooven het gaarne.

Wij wenschen dit viertal leerredenen vele lezers, den Uitgever veel debiet, inzonderheid om de gemeente van Curaçao, en den Eerw. Schrijver eenen uitgebreideren werkkring dan die, waarin hij nu arbeidt, opdat hij aanmoediging vinde en gelegenheid om zijne gaven met vrucht aan anderen mede te deelen.