Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1844

Begrafenisplegtigheden, bij gelegenheid van het stoffelijk overschot van wijlen Z.M. Koning Willem Frederik, Graaf van Nassau, te Rotterdam is ontscheept, en naar de koninklijke grafkelder te Delft is overgebragt, in Januarij 1844. Voorafgegaan van eenige korte historische Herinneringen uit zijn Leven, en Gedachten bij zijnen plotselingen Dood. Opgeluisterd door Afbeeldingen en Portret. 's Gragenhage, bij Gebr. van Lier. In gr. 8vo. 19 bl. f : - 75.
Beschrijving der Plegtigheden, na het overlijden en bij de

[p. 142]

ter aarde bestelling van het stoffelijk overschot van Z.M. Koning Willem Frederik, Graaf van Nassau. Voorafgegaan van eene korte Levensschets. Versierd met eene naauwkeurige Afbeelding van den statigen Optogt; geteekend en op steen gebragt door Ch. Rochussen. Te Rotterdam, bij S. van Reyn Snoeck en W.J. van Oosterzee. 1844. In kl. 8vo. 63 bl. f 1-50.

Onder de even fraaije als kostbare oude boek- en plaatwerken, welke nog in de verzamelingen der liefhebbers worden aangetroffen, beslaan de folio- of quarto-beschrijvingen der Begrafenisplegtigheden van Vorstelijke Personen geene onaanzienlijke plaats. Voor zulke ondernemingen is de tijd lang voorbij; thans wordt echter in het verlangen naar zoodanige herinneringen op eene meer eenvoudige, meer goedkoope wijze voorzien.

Eene bekwame hand voldeed aan dat verlangen, toen Nederlands geliefde Koningin den 26 October 1837 ten grave daalde. Thans, nu haar Vorstelijke Gemaal haar daar volgde, zijn weder verscheidene Beschrijvingen der daarmede verbondene plegtigheden, met afbeeldingen voorzien, spoedig in het licht verschenen.

De twee boven aangekondigde zijn Ref. ter hand gesteld. Zoo kort mogelijk wil hij er iets van zeggen.

Hij heeft, toen hij den titel van het bij Gebroeders van lier uitgekomen boekske bovenaan plaatste, alleen die volgorde in het oog gehouden, welke hem door den tijd der uitgave aangewezen werd. Immers, slechts twee of drie dagen na de plegtigheid zag men het reeds in de nieuwspapieren aangekondigd, terwijl het andere, zeker dewijl de meerdere uitgebreidheid en wijze van uitvoering ruimeren tijd vereischten, verscheidene dagen later verscheen.

In N^o. I dan, mist de vooraan geplaatste afbeelding des Doorluchtigen Overledenen (blijkbaar naar een bekend portret gevolgd), op verre na wel alle gelijkenis niet, maar stelt ons diens karakter meer in deszelfs ernst en vastheid, dan ook in die minzaamheid voor, welke zich daarmede doorgaans zoo gelukkig vereenigde. Pl. II geeft een niet ongetrouw denkbeeld van den Lijktroon, zoo als die eerst in de bovenzaal der woning van den Directeur der Marine, op 's Rijks werf te Rotterdam, was ingerigt, en Pl. III vertoont ons de Groote Markt te Delft, tijdens de plegtige Lijk-

[p. 143]

stoet de nieuwe kerk aldaar naderde. In N^o. II wordt geene andere afbeelding dan die van dezen statigen optogt aangetroffen. Van den Heer ch. rochussen, wien wij deze danken, was wel niets anders dan veel goeds te verwachten. Onder andere kleine onnaauwkeurigheden hoorde Ref. opmerken, dat hier de paarden voor den lijkwagen de zwarte en witte pluimen missen, met welke zij getooid zijn geweest, en die op de Plaat in N^o. I ook werkelijk worden opgemerkt. Daarentegen maken, om in geene meerdere vergelijkingen te treden, in N^o. II de verwijzingen naar het Programma, door nommers, de herkenning der figuren den beschouwer gemakkelijker.

Gaan wij nu tot den bijgevoegden tekst over, dan vinden wij hier het werk van twee ongenoemde Schrijvers, maar die beiden evenzeer toonen, van echt vaderlandsche gevoelens doordrongen, en voor de door hen welwillend opgenomen taak wèl berekend te wezen. Beiden laten eene korte Levensschets van den overledenen Vorst voorafgaan, in N^o. II meer met zoodanige juiste opmerkingen, omtrent zijne persoonlijke deugden en verdiensten, de talrijke verpligtingen welke Nederland aan hem gehad heeft, enz. vermengd, dan in N^o. I, waar eene afzonderlijke afdeeling van het Opstel hieraan meer opzettelijk is toegevoegd. N^o. I wordt met het bekend Programma der plegtige begrafenis besloten, hetwelk in N^o. II tusschen den overigen tekst is ingelascht. Aan den spoed, in zoodanige gevallen tot het uitgeven verlangd en gevorderd, zal het wel toe te schrijven zijn, dat de correctie van N^o. I nog al iets te wenschen overlaat; ook in N^o. II merkte Ref. eene kleinigheid van dien aard op. Mogten de boekskens een' herdruk beleven, dien wij ze hartelijk toewenschen, dat de Uitgevers dan hierop letten. Ware het niet om deze oorzaak, Ref. zou dan, in dit geval althans, van zulke kleinigheden hebben gezwegen.

De Schrijver van N^o. II is veel meer in bijzonderheden omtrent het sterfgeval, de overvoering van het Lijk, de bewaring er van te Rotterdam, en het vervoer van daar naar Delft, getreden, dan die van N^o. I, in wiens plan dit minder gelegen blijkt te hebben, welk plan toch bepaaldelijk meer schijnt geweest te zijn, der Natie, bij deze gelegenheid, eenige gepaste woorden toe te spreken. Moge het nu ook al waar zijn, dat die van N^o. II deze bijzonderheden grootendeels uit de nieuwspapieren geput heeft, zoo als hij

[p. 144]

zelf, door het meermalen aanhalen der Allg. Preussische Zeitung en Rotterdamsche Courant erkent, en dat het Publiek, uit deze of andere dagbladen, vele dier bijzonderheden reeds kende, goed en nuttig is het toch niet alleen, dat ze, ook voor latere Lezers, hier tot een wèl zamenhangend geheel, op eene smaakvolle wijze, en met invlechting van wijze opmerkingen, zijn vereenigd, maar de Schrijver schijnt, bovendien, nog met het een en ander bekend gemaakt te zijn, hetwelk Ref. zich niet herinnerde, vroeger ergens gelezen te hebben.

Ofschoon het, verder, wel van zelf spreekt, dat het voorafgaand historische gedeelte in beide stukjes, in de hoofdzaken, onderling moest overeenstemmen, is dit echter in N^o. II breeder ontwikkeld; terwijl de Schrijver van N^o. I op een of ander enkel punt, de laatste levensuren des Vorsten betreffende, misschien nog wel zoo naauwkeurig heeft kunnen ingelicht worden, b.v. waar hij, bl. 9, zegt, dat deze zich onledig hield met op eenige verzoeken om hulp of onderstand, zoo als er hem zoo vele werden toegezonden, eene gunstige beschikking te nemen; om tranen te droogen, ongelukkigen, welligt ondankbaren, op te beuren.

Ref. zeide boven reeds, dat de pen der beide Schrijvers door echte vaderlandsliefde bestuurd is geworden. Dit zal ieder onbevooroordeeld lezer dezer werkjes hem gaarne toestemmen, wanneer hij beiden, ieder op zijne wijze, tegen eene voorbarige veroordeeling van sommige handelingen des Doorluchtigen Overledenen ziet waarschouwen; beiden den wensch hoort uiten, dat hetgene door den tijdgenoot niet te beoordeelen is, door den nakomeling met onpartijdigheid en waarheidsliefde beoordeeld moge worden; den eersten (bl. 12) ten ernstigste hoort ijveren tegen de schandelijke pogingen der zoodanigen, die (naar zijne meening door vreemden invloed aangehitst), onze eensgezindheid langs allerlei wegen trachten te verbreken; - den tweeden zijn geschrift (bl. 62), behalve met eenige goede versregelen, dus ziet besluiten: ‘Worde, bij het graf des edelen Afgestorvenen, het verbond van eendragt en vaderlandsliefde tusschen Vorst en Volk vernieuwd, ten zegen van den dierbaren grond onzer vaderen en ter verhooging van dien roem en die welvaart, die wij te allen tijde, onder de banier van Oranje, getrouw aan pligt, Godsdienst en wetten, ingeoogst en genoten hebben.’

Mogen deze beden worden verhoord, en mogen zij, welke

[p. 145]

zulks nog niet deden, door het zich aanschaffen dezer niet dure boekskens, een bewijs geven dat zij daarmede instemmen, en gaarne, voor zichzelven en hunne nakomelingen, ook deze herinneringen aan het leven, het uiteinde en het ten grave dalen des Mans willen bewaren, die eens, naast God, de Redder, die eens het voorwerp der algemeene liefde en hoogachting, die, tot in zijne laatste oogenblikken, de weldoener van zoovelen was!