Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

Brief van burger Talleyrand.

In hoedanigheid als Minister der Fransche Republiek zond talleyrand den 7 September 1797 aan buonaparte, destijds nog Generaal, een berigt over den vier dagen te voren (den 18 Fructidor) uitgevoerden coup d'état. De voornaamste plaats in dit verslag luidt als volgt: ‘Gij zult in de proclamatiën lezen, dat er sedert lang eene ware zamenzwering ten behoeve van het Koningschap op touw gezet was. Reeds omhulde zij zich niet meer; zij was voor de oogen der onverschilligsten zigtbaar. Het woord Patriot was tot een' schimpnaam geworden; alle republikeinsche inrigtingen waren in minachting gebragt; Frankrijks onverzoenlijkste vijanden stroomden hoopsgewijs weder in het land; zij werden er opgenomen en geëerd. Een huichelend fanatismus had ons plotseling in de 16de eeuw teruggebragt. Tweedragt heerschte in het Directoire; in het Wetgevend Ligchaam zaten lieden, die letterlijk naar de instructiën van den Pretendent gekozen waren en al wier voorslagen royalistische gezindheid ademden. Door al deze omstandigheden gedreven, heeft het Directoire de zaamgezworenen doen grijpen. Om hierbij tevens de hoop en de lasteringen te verijdelen van hen, die nog steeds het omverwerpen onzer staatsregeling bedoelen, is reeds op den eersten dag de onverwijlde doodstraf bepaald tegen elk, die het Koningschap, de Constitutie van 1793, of orleans mogt terugroepen.’ - De patriottische ijver van den burger talleyrand voor de republikeinsche staatsregeling en tegen den Pretendent (lo-

[p. 723]

dewijk XVIII), als ook tegen orleans, moet des te stuitender voorkomen, wanneer men bedenkt, hoe ijverig diezelfde staatsman, eenige jaren later, de republikeinsche inrigtingen door de zoodanige hielp vervangen, welke hem veroorloofden den Vorstentitel te voeren, - wanneer men hem onder de eersten ziet, die, in 1814, den Pretendent op den troon hieven, en wanneer men zich herinnert, hoe hij, weinige jaren geleden, als Ambassadeur van lodewijk-filips van Orleans gestorven is.