Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

Bijdrage tot de kennis van de zeden der bewoners van den Kaukasus.

Omstreeks het midden van 1841, toen de strijd tusschen de Russen en de Tschetschenzen onder schamil reeds in volle woede ontbrand was, schaakte zeker jong vorst, kaplan, die den bijnaam van Tijgerkapitein voerde, de dochter van mahud-Bei, eenen vorst der Adhes, dien zijn stam, wegens zijne onstuimige dapperheid, den Razenden Leeuw (Deli-Arslan) noemde. De Tijgerkapitein had alvorens alle middelen, ook de dringendste gebeden, in het werk gesteld, om in het bezit der schoone atte te geraken, had zijne fraaiste paarden, zijne beste wapenen aangeboden, doch alles te vergeefs; mahud-Bei had steeds geantwoord: Mijne dochter is voor eenen vorst der Tschetschenzen te schoon;

[p. 668]

atte zal het pronksieraad des harems van den Padischah en de moeder van den Grooten Heer der Ottomannen worden.’ Al deze trotsche hoop des vaders werd, door den roof der dochter verijdeld, en mahud-Bei, te zwak om openbaar geweld tegen de Tschetschenzen te bezigen, verbeidde slechts eene geschikte gelegenheid om zich te wreken. Deze gelegenheid verscheen. Den 12 Junij 1842 bevond mahud-Bei zich te Ardebil-Kioi, een dorp dat midden in het gebied der Adhes ligt, toen hem de komst van schamil, dien beroemden strijder voor de vrijheid der bergstammen, met een gevolg van 2000 ruiters, deels Lesghiërs, deels Tschetschenzen, gemeld werd. Met alle onderscheiding, welke een' zoo voortreffelijk' man als schamil toekwam, ging mahud-Bei hem te gemoet. Schamil, een man van nog slechts ruim dertig jaren, rijzig, van ongemeene ligchaamskracht, en bezield met eenen moed, dien geen gevaar verbazen kon, ontving met achtbaarheid de eerbewijzingen van den Razenden Leeuw, en deelde hem zijn besluit mede, om de door de Russen versterkte stad Mizga, welke de vlakte van den Alazani beheerscht en van Ardebil-Kioi slechts door eene met bosch begroeide bergvlakte gescheiden is, aan te tasten. Tevens stelde schamil hem de Tschetschenzische vorsten voor, welke hunne krachten met de zijne vereenigd hadden, en noemde als een' van de eersten onder dezelve, met trotschheid, kaplan, den Tijgerkapitein, beroemd door zijnen ontembaren moed en de dapperheid zijner ruiters.

Op het zien van kaplan, den schaker zijner dochter, verhief zich mahud-Bei en sprak met ernstige stem: ‘God zij geloofd, dat gij tot ons gekomen zijt; onze harten zijn verrukt van vreugde, want thans mogen wij hopen, de ongeloovigen onder onze kogels en zwaarden te zien vallen, even als de korenaren in den oogst onder den sikkel des maaijers; maar, terwijl gij deze vreugde in mijn huis gebragt hebt, hebt gij er tevens de smart der schande gebragt, want aan uwe zijde zie ik den man, die den spot dreef met mijnen ouderdom en hoon bragt over mijnen door de jaren vergrijsden baard. Deze man, wiens bloed den smaad niet kan afwasschen, dien hij mij opzettelijk heeft aangedaan, heeft nevens u mijnen drempel betreden; mijne wraak is dus ontwapend, maar ik vorder van u, Dschindschi-Chan (Hoofd der Oorlogslieden), dat gij regt spreekt tusschen hem en mij, en ik beloof in mijnen naam en in dien van mijnen

[p. 669]

stam, uw oordeel te zullen achten als het woord van den Profeet. Doch vel dan ook onpartijdig dat oordeel tusschen den roover kaplan en mij, of anders moge God weten, wat tusschen de Adhes en de Tschetschenzen gebeuren kan.’ Schamil-Bei zweeg een oogenblik lang en zocht naar een passend antwoord, om de beslissing van dezen strijd op leven en dood te verschuiven; eindelijk zeide hij, dat men vóór alle andere dingen aan het gevecht tegen den gemeenschappelijken vijand denken moest; dat hij na de behaalde zege zijn oordeel vellen zou, maar dat vooralsnu alles opgeschort moest blijven. Beide de opperhoofden gaven door hun zwijgen te kennen, dat zij bewilligden, in deze voorloopige uitspraak te berusten. In den nacht werd de optogt tegen Mizga ondernomen; weldra woei den ruiteren een zoelere wind te gemoet, het bewijs dat zij de vlakte van den Alazani betreden hadden. In de diepste stilte rukte men voorwaarts, tot dat plotseling in de nabijheid een snaphaanschot gelost werd. Nu rende alles met lossen teugel op de vesting aan; men sprong van de paarden, die er reeds op afgerigt waren, om stil te blijven staan; de Russen waren onverhoeds verrast en legden, na een kortstondig bloedbad, het geweer neder. Doch naauwelijks was de dag aangebroken, of drommen van Kozakken rukten aan, om de Lesghiërs en Tschetschenzen aan te grijpen. Schamil zond hun mahud-Bei en kaplan te gemoet, en aan laatstgemelde gelukte het, den bijna reeds omsingelden mahud-Bei te hulp te snellen en den strijd ten voordeele der bergbewoners te beslissen.

Toen men in het dorp Ardebil-Kioi teruggekomen was, ging men over tot het verdeelen van den buit en van de gevangenen, met uitzondering der Kozakken van de Zwarte Zee, aan welke gewoonlijk een bedenktijd van drie dagen gelaten wordt, om te kiezen, of zij Muzelmannen worden, en alsdan onder den adel van het volk opgenomen en van land, paarden en wapenen voorzien willen worden, of wel het hoofd verliezen; want in dezen zonderlingen oorlog, die in meer dan één opzigt aan de ridderveten der Middeleeuwen herinnert, worden slechts de Kozakken der Zwarte Zee, welke men voor Ruslands dapperste troepen houdt, aldus behandeld.

Nadat nu dit alles geregeld was, riep schamil alle stamhoofden rondom zich, ten einde den strijd tusschen kap-

[p. 670]

lan en mahud-Bei te beslissen. Zijne uitspraak was, dat de eerstgemelde aan mahud uitgeleverd behoorde te worden, of zich van denzelven moest loskoopen. Vergeefs bood kaplan nu weder paarden, wapenen, slaven, enz. Mahud-Bei gaf onbewogen ten antwoord, dat hij van dit alles niets begeerde en slechts één ding vorderde, kaplan's hoofd. Een gemor liep door den kring der in het rond staande aanvoerders; slechts kaplan alleen scheen noch ontsteld noch aangedaan en nam eindelijk het woord: ‘Hoor, mahud-Bei!’ sprak hij, ‘ik heb nog éénen voorslag te doen; wilt gij dezen zak?’ Met deze woorden deed hij voor de voeten van den ouden hoofdman eenen lederen zak nederleggen, die twee zijner Nukirs (bedienden) moeite hadden om te dragen. ‘Het is een geschenk, dat ik voor den Sultan bestemd had, en daar ook gij hem een geschenk, uwe dochter, wildet toezenden, zoo zie, of het mijne waardig is, u in ruil te worden aangeboden; zoo niet, dat dan mijn hoofd onder den Yatagan valle, naardien dit de uitspraak van schamil is.’

Mahud knoopte langzaam den zak open, onderzocht den inhoud, en riep toen snel: ‘Ik neem den zak aan!’

‘God zij geloofd!’ riepen al de aanvoerders met eenparige stem, en drongen nader toe, om te zien, wat de zak bevatte. Het waren de regter ooren, welke men op het slagveld aan al de door kaplan en deszelfs ruiters gedoode Russen had afgesneden, 1700 in getal! De Tijgerkapitein had, even als de voormalige Chans der Krim, dit geschenk aan den Beschermer der Geloovigen willen doen. Mahud en kaplan zwoeren nu elkander eeuwigdurende vriendschap.