Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

De hedendaagsche Fransche oude vrouwen.

(Uit een Fransch Dagblad.)

Wanneer men den tegenwoordigen tijd met den vroegeren, onze zamenleving met die onzer voorouders, en de beschaving van onze dagen met die der vorige vergelijkt, alsdan zal men opmerken, dat ons iets zeer belangrijks en weldadigs ontbreekt, te weten: de oude vrouwen. Niet alsof de fontein der jeugd minder snel opdroogde dan eertijds; niet alsof de vrouwen haar gelaat en hare gestalte beter tegen den tand des tijds wisten te verdedigen; neen, de natuur verzaakt hare eeuwige regten niet; maar de vrouwen verouderen niet meer, zij vergaan.

Eens was oud worden eene kunst, thans is het een ongeluk. In gezelschappen nam elk bij het gesprek zijne bijzondere plaats in, en die der oude vrouwen was, voor allen, die haar omringden, eene der aangenaamste. Had eene vrouw, na eenen korteren of langeren schoonheidsduur, hare jeugdige jaren achter den rug, zoo trad zij van zelve in de schaduw, en poogde niet te verbergen, dat zij oud geworden was; zij gaf zich uit voor hetgeen zij was, voor eene oude vrouw, en nam daarmede eenen gezelschappelijken pligt op zich, die voor elk der levensperken van gewigt was. Zij aanvaardde, als 't ware, de voorzittersplaats bij zamenkomsten, deelde aan mannen en vrouwen den rang in vernuft en in bevalligheid toe, maakte voor de jongen het intreden in, en voor de ouden het uittreden uit de wereld gemakkelijk, stichtte voegzame huwelijken, beschermde opregte liefdesverbindtenissen, bragt zekeren smaak en zekere

[p. 298]

boeken in de mode, knoopte soms verband tusschen beuzelachtige voordeelen en gewigtige belangen, hield eene school van den goeden toon, ondersteunde door haar gezag den goeden ouden tijd en de goede oude hoffelijkheid.

De oude vrouwen oefenden voormaals eenen beduidenden invloed op de jeugd. Jonge lieden voelden achting voor die wezens van twijfelachtig geslacht, die van hunne vroegere jaren slechts de innemendheid en de gewoonte om te behagen, op min vergankelijke dingen toegepast, hadden overgehouden, en zich van de latere den aangenamen pligt, om anderen te onderrigten en bij te staan, eigen gemaakt hadden.

Men moest een bastaard of een onmensch zijn, wanneer men zich niet eene geliefde, verlorene moeder herinnerde bij het zien en hooren eener vrouw, wier hart niet meer door stormen geschokt wordt, wier gelaat door moederlijke smart en zorgen gerimpeld, wier taal ernstig maar zacht is, wier gesprekken leerzaam en wier waarnemingen fijn en juist zijn.

Zulke oude vrouwen zijn er thans niet meer. Wij hebben slechts wezens van vrouwelijke soort, die zich allengskens in het duister verliezen. Na eenen bloei van tien of twaalf jaren beginnen onze vrouwen een leven van inwendigen wrevel en minachting tegen geheel het menschelijk geslacht. Zij benijden diegene, welke minnend of bemind de wereld intreden. Nadat zij op groote hartstogten hoop noch aanspraak meer maken kunnen, jagen zij naar kleine, vernederende dwaasheden; op bals huppelen zij, met digt zaamgeregen taille, lagchend en lonkend rond, en heeft het vernuft al eene verlokking begonnen, zoo vernietigt het gelaat dien indruk weder. In de salons matigen zij zich het regt van oordeelvelling over geest en schoonheid aan, bespotten den eersten en verkleinen de andere, noemen personen van verdienste lieden, die van niet tot iet gekomen zijn, bespieden ieder' blik en ieder woord, ontrusten gehuwden, hinderen gelieven, spelen slecht whist, en willen alle op de sopha zitten.

Zij kunnen er zich volstrekt niet aan gewennen, oud te worden.

Na vele pogingen, om door logen, door blanketsel, door valsche bruine en uitgeplukte grijze haren haar gezelschapsleven te rekken, geraakt de bejaarde vrouw plotseling -

[p. 299]

niet tot eenen blijmoedigen en gelukkigen, maar tot eenen nietsbeduidenden, gebrekkelijken ouden dag, tot verslapping, tot vergetelheid, en heeft niet eens, zoo als voormaals, de toevlugt der vroomheid.

En welk eenen invloed heeft dit alles op onze jeugd?

De jonge mans zijn minder beleefd, waken minder zorgvuldig over houding en gedrag, en alle familiepligten worden vergeten. Jonge, schoone meisjes zien zich bewonderd, gezocht; de mode heft ze duizelend in de hoogte; het ruischt en suist rondom haar van complimenten, vleijerijen, walsen, quadrilles; zoodra haar de vleugels groeijen, zwijmelt haar het hoofd; zij vliegen zoo als het toeval wil, zonder leiding of bestuur, als de jonge musschen, die geene moeder meer hebben, tot eindelijk de stormwind van het schandaal haar nederploft.

Vernuftige lieden worden van de groote wereld uitgesloten, omdat er geene conversatie meer bestaat. Hoe zou zulk een verstandelijk genot ook mogelijk zijn in dit bedwelmend gewoel van ruiggebaarde dansers en opgeschikte koketten, onder die vrouwen, die, na afloop van walser of galop, geen gesprek weten gaande te houden, en alleen visites maken of ontvangen, om op een bal genoodigd te worden?

En waarom vlieden zoo vele jonge lieden de wereld, veronachtzamen de gezelschappen, en zetten zich liever in het eene of andere koffijhuis neder, om er hunne cigaren te rooken en te spelen? Omdat er geene oude vrouwen meer zijn, om hen te leiden, te ondersteunen, hunne uitspanningen te besturen of te wijzigen, en omdat de jonge meisjes de voorkeur geven aan hen, die laatdunkend over alles beslissen, rooken, schreeuwen en groote baarden dragen.

Waarom geraken jonge meisjes zoo ligt in opspraak? Omdat zij niet door het gezag van oude vrouwen beschermd, door derzelver ondervinding bestuurd en door derzelver invloed verdedigd worden.

Waarom hebben laffe kwinkslagen den boventoon over waarachtig vernuft en verfijnden smaak? Omdat er geene oude vrouwen meer zijn, die een salon houden, een uitgelezen gezelschap, en daarin den man van geest de voorkeur geven boven den lafbek. Omdat er geene vrouw van vijftig jaren meer is, die, van hare jeugd sprekende, waagt te zeggen: Eens, toen ik nog jong was.