Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

Tweetal Leerredenen, ter inwijding van eene nieuwe Gemeente en Kerk te Wilhelminadorp; en ter bevestiging van eenen jongen Leeraar; door J. ab Utrecht Dresselhuis, Predikant te Wolfaartsdijk en Schoolopziener in het 3de District van Zeeland. Te Goes, bij F. Kleeuwens en Zoon. 1841. In gr. 8vo. VIII, 36, 90 bl. f 1-20.

Door eene vergissing is dit boekje, buiten schuld van Ref., tot heden onaangekondigd blijven liggen. Het bevat, na het voorberigt, een afzonderlijk gepagineerd verslag van de indijking der schorren en gorsen ten Noorden der stad Goes in 1809, onder den naam van Lodewijks-, later Wilhelminapolder, met hetgeen aan de stichting eener afzonderlijke Hervormde kerkgemeente op het in dien polder verrezene dorp is voorafgegaan. Wij lazen dit verslag met genoegen, en hadden over sommige bijzonderheden zelfs nog wel iets meer verlangd, waarbij dan een kaartje en plaat gepast zou geweest zijn. De kundige dresselhuis heeft wèl gedaan met te zorgen, dat ‘de nieuwe gemeente en die belang in haar stellen in één boekske alles zouden kunnen vinden, hetgeen van eenig belang voor haar was en aan hare vestiging als eene zoodanige voorafgegaan.’

De inwijdingsrede heeft tot tekst: Joh. IV:19-24. De Redenaar ontwikkelt eerst het onderrigt van jezus aangaande de ons, als zijne volgelingen, passende Godsvereering, en wekt daarna zijne hoorders, door de herinne-

[p. 678]

ring aan hunne voorregten, op tot eene ernstige en gezette uitoefening derzelve (beter: van die Godsvereering). In eene nadere aanwijzing van den loop der rede kunnen wij niet treden, maar vergenoegen ons met te zeggen, dat die geleidelijk is, en het geheel hartelijk, ernstig, regt gepast voor de gelegenheid. Gebeden en gezangen zijn er bij gevoegd. De laatste bestaan in verzen uit de Evangelische gezangen en de Psalmberijming; van deze zijn sommige woorden veranderd aan de gemeente in den mond gelegd, hetgeen tot stichting verstrekt, indien maar de gemeente de veranderingen zingt; anders dient het tot ontstichting en ergernis, gelijk Ref. wel eens gehoord en zelf ondervonden heeft. Voorts zijn eenige coupletten uit de Psalmen en Gezangen met wijzigingen gezongen door een koor, bestaande uit eene zangvereeniging te Goes. De bekwame en smaakvolle Spreker heeft zich van zijne taak voortreffelijk gekweten, en ook het schijnbaar drooge, maar hier onvermijdelijke, de installatie, zoo als men het noemt, der kerkelijke kollegiën, en bevestiging van den kerkeraad, in een goed geheel weten te plaatsen met het meestplegtige en opwekkende. In dit opzigt kan het hier gegevene tot een model dienen, hoe ook de groote (misschien te groote) eenvoudigheid onzer eeredienst bij voegzame gelegenheden geene betamelijke uitwendige sierlijkheid uitsluit. Alleen vonden wij het vreemd, en, indien wij het mogen zeggen, onvoegzaam, dat de diakenen, vóór hunne bevestiging, uitgenoodigd werden, om de liefdegaven in te zamelen; te meer, omdat, indien wij ons niet vergissen, in de Zuid-Bevelandsche Gemeenten deze inzameling gewoonlijk geschiedt van de gemeente, terwijl zij de kerk verlaat. De Heer dresselhuis schijnt deze onvoegzaamheid te hebben gevoeld, maar haar niet te hebben kunnen vermijden. Onzes inziens - maar variis modis bene fit - hadde met het constitueren der gemeente al dadelijk bij het begin der plegtigheid de aanstelling der kerkelijke kollegiën moeten verbonden zijn, en daarna eerst tot de gemeente als eene georganiseerde gesproken worden. Zoolang de kerkeraad niet bevestigd was, ont-

[p. 679]

brak nog iets aan die organisatie. Doch dit in het voorbijgaan.

De Heer dresselhuis beijvert zich zeer in het voorberigt, om aan te wijzen, dat de door hem uitgesprokene Leerrede ter bevestiging van Ds. a. niermeijer te 's Heer-Arentskerke in dit bundeltje behoorde. Wij zijn niet van dat gevoelen, en meenen juist in die breede verdediging het bewijs te vinden, dat de waardige Opsteller het tegendeel min of meer gevoelt. Niet, dat deze Leerrede (over 2 Tim. IV:1-5) der uitgave niet zou waardig zijn, of ons gevoelen over dezelve anders wezen dan dat van de broederen, die haar aanhoorden, en op de onmiddellijke uitgave aandrongen; - integendeel, wij achten haar een woord, juist op zijn pas gesproken, en de lessen, aan den jeugdigen Evangeliedienaar herinnerd, in dezen tijd vooral van algemeene waarde voor jonge, en ook voor oudere Leeraren, gelijk ook het hartig en onverholen woord, dat den Redenaar goed rond, goed Zeeuwsch, uit hoofd en hart vloeide tot de gemeente, wel door velen, ook buiten Zuid-Beveland in onze dagen van woeling, spanning en wantrouwen, mag gehoord en behartigd worden. Maar met het eerste, het gedenkstuk voor den Wilhelminapolder, heeft zij niets gemeens; de bijvoeging der kerkelijke rede, waarmede de eerste Leeraar van laatstgenoemde gemeente bevestigd is, zij dat dan ook door eenen anderen Redenaar gedaan, behoorde er voegzamer, en zelfs de intreêrede van den eersten Predikant te Wilhelminadorp, den Kandidaat warnsinck, zou bij deze buitengewone gelegenheid het gedenkstuk der stichting eener nieuwe gemeente niet onwaardig hebben kunnen besluiten.

Doch dit daargelaten; de ‘oudwordende en in eenen afgelegen hoek dienende Predikant’ behoeft niet verlegen te zijn, wanneer zijne ‘vreemde figuur’ het ‘kritisch oog onwillekeurig terstond tot zich trekt.’ (Voorb. bladz. VI.)