Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

Aanteekeningen, gehouden gedurende mijn verblijf in de Westindiën, in de jaren 1837-1840. Door G. van Lennep Coster, Kapitein ter zee. Met Platen. Te Amsterdam, bij J.F. Schleijer. 1842. In gr. 8vo. VIII en 359 bl. f 3-60.

Het werk, onder bovenstaanden titel in het licht verschenen, bestaat zoozeer niet uit een naar tijdsorde ingerigt reisverhaal, maar beantwoordt daarentegen meer aan den naam van aanteekeningen, die echter door den Schrijver, naar de behandelde onderwerpen, gedurende een langdurig verblijf in het vaderland in eene zekere orde zijn gerangschikt. Alleen de uitreis tot aan des Schrijvers aankomst te Paramaribo is een uittreksel uit het dagverhaal van den togt, slechts afgewisseld door eenige meer omstandige berigten over Plymouth en St. George d'Elmina. Wat nu des Schrijvers verblijf van bijna drie jaren in de West-Indiën betreft, meent hij te regt, in zijne beschrijving zich vooral voor twee gebreken te moeten wachten. ‘Van dag tot dag,’ zegt hij, ‘den lezer te verhalen, wat in drie jaren voorgevallen is, zoude, gewis, te omslagtig en zelfs vervelend zijn, waarom ik mij alleenlijk bepalen wil tot eenige opmerkingen over onze koloniën, en de verschillende door mij bezochte plaatsen in dat tijdsverloop.’ - ‘Veel nieuws, betreffende deze onze koloniën, kan men niet verhalen; vooral, daar zij in de laatste jaren zoodanig het stokpaardje van eenige Schrijvers geweest zijn, die zich niet alleen bepaald hebben tot geschiedkundige aanteekeningen en statistieke opgaven, maar zelfs tot vrolijke of weemoedige toonen, alle soorten van anekdoten, enz., strekkende, om de ingezetenen, door welke zij met gulhartigheid en gastvrijheid ontvangen waren, voor het oog der wereld in een belagchelijk daglicht te doen voorkomen.’ Vooral de laatste aanmerking is zeer gepast. Het moge voor een oogenblik den lezer vermaken, wanneer men

[p. 547]

den reiziger hoort verhalen, welk accueil hem overal is te beurt gevallen, welke gastmalen te zijner eere zijn aangelegd, zelfs welke kortstondige amourettes hij met de dochteren des lands gehad heeft. Behalve de door den Schrijver aangevoerde redenen, om zich van zulke vertellingen te onthouden, beschouwen wij zulke episoden als figuranten, die telkens moeten paraderen, en die dus, als afgesletene loopjes, zelfs niet eens meer onderhoudend zijn.

De Schrijver handelt, in afzonderlijke Hoofdstukken, over Suriname, Curaçao, Bonaire, Aruba, Venezuela en de Bovenwindseilanden, en levert daarna eene geschiedenis en beschrijving, bijna de helft van het geheele werk uitmakende, van de republiek Hayti, van ouds St. Domingo. Van de tot dit onderwerp behoorende Hoofdstukken wordt de inhoud door de volgende opschriften aangeduid: De republiek van Hayti. Vroegere geschiedenis van dat eiland. Vestiging der Franschen op St. Domingo. Het uitbreken van den opstand der slaven op St. Domingo. Tusschenkomst der Engelschen op St. Domingo. Verheffing van toussaint l'ouverture. De onderneming der Franschen onder le clerc tegen Hayti. Het aanvankelijk gelukken der onderneming van den Franschen Generaal le clerc, en daarop gevolgde rampen. Jammerlijke afloop van de onderneming des Generaals le clerc tot het tenonderbrengen van St. Domingo, en verdrijving van de Franschen van daar. Geschiedenis van Hayti na de bevestiging van de onafhankelijkheid der Negers. De voornaamste steden op Hayti: Port-au-Prince, de Kaapstad en St. Domingo. De tegenwoordige gesteldheid van Hayti. Zeden der tegenwoordige bevolking van Hayti. Landbouw, Koophandel en Finantiewezen van Hayti. De Schrijver besluit zijne aanteekeningen met een beknopt algemeen overzigt omtrent de Antilles of Westindische Eilanden. Wij vertrouwen, dat de opgave van den inhoud onze lezers reeds tot een genoegzaam bewijs zal verstrekken, dat het werk van onzen verdienstelijken landgenoot niet behoort tot de zoodanige, die slechts tijdkorting verschaffen. Niet ligt zal men elders bij elkander zoo volledig al datgeen vinden, wat de republiek Hayti betreft. De hier voorkomende berigten aangaande de door den Schrijver bezochte Westindische eilanden, die voor den Nederlandschen koophandel en scheepvaart van zoo veel belang zijn, maken het werk tot eene bron van duurzame waarde voor

[p. 548]

de beoefenaars der geschiedenis en aardrijkskunde, voor wie het werk ook meer is ingerigt, dan voor zeevaartkundigen van beroep. Daar de Schrijver tevens zijne onderwerpen in eenen goeden stijl en aangenaam onderhoudend behandelt, houden wij het er voor, dat de lezing van deze Aanteekeningen aan ons beschaafd publiek nut en genoegen zal verschaffen.