Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

De Volksbode. Een Tijdschrift tot nut van 't Algemeen, door Mr. C.P.E. Robidé van der Aa en O.G. Heldring. IVde Jaargang. Te Arnhem, bij Is. An. Nijhoff. 1842. In gr. 8vo. 256 bl. f 2-60.

De ontmoeting van den Volksbode, na den, in het jaar 1842, door hem afgelegden weg, is Rec. hoogst aangenaam. Hij vindt in hem dezelfde zelfstandigheid van beginselen en bedoelingen, waardoor hij steeds meer en meer vertrouwen en toenemende achting waardig is. Hij vindt in hem denzelfden belangstellenden menschenvriend, denzelfden minzamen teregtwijzer, denzelfden Christelijken vermaner, wiens toespraken, lessen en opleidingen, buiten twijfel, wel mogen ter harte genomen worden.

Wat hij ons in den 4den Jaargang zijner rondwandeling levert, is, bij vernieuwing, lezenswaardig en belangrijk. Die met zijnen stand ontevreden is, zal door hem leeren, dat ontijdige standverwisseling altijd een verderfelijke kanker voor de welvaart der Maatschappij is geweest; en wie de Gebroeders belestein, door de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen bekroond en uitgegeven, gelezen heeft, mag ook wel lezen wat de Volksbode in het stukje de Ambachtsman deswege mededeelt; wie geene waarschuwingen tegen het misbruik van sterken drank in den wind slaat, wordt door hem op belangrijke voorbeelden gewezen, die het schadelijke en verderfelijke hiervan staven; en waar men de

[p. 511]

gevolgen eener verkeerde opvoeding met levendige trekken verlangt afgemaald te zien, daar vinden ouders en voogden hier eene belangrijke teekening. Mogten wij in onze dagen dergelijke huiselijke tafereelen te vergeefs zoeken! maar, ongelukkig! ze zijn er nog de jongelingen, die men op hun elfde jaar aan de biljarttafel vindt, gelijk er nog ouders zijn, die, door eene zwakke, onverantwoordelijke toegevendheid, hunne kinderen, al verder en verder, doen voortgaan op de paden van loszinnigheid en ongodsdienstigheid.

Rijk aan zedelijke en godsdienstige wenken is thans ook alles wat de Volksbode geeft. Het ernstige stuk Wereldliefde strekt hiervan mede ten bewijze; terwijl de parelen in den vreemde gevischt gerustelijk kunnen gehecht worden aan het snoer dier edele gesteenten, welke de schat der Christelijke leer, zoo ruimschoots, aanbiedt. Vele spreuken, der overdenking waardig, komen hier als gewigtige levenslessen voor.

De Bijbladen, waarvan gedurende het jaar 1842 door den Volksbode 30,100 exemplaren zijn uitgedeeld, kunnen, uithoofde van derzelver toon en inhoud, niet anders dan veel nut stichten. Hij, die wenscht te weten hoe hij ze op doeltreffende wijze verspreiden moet, kan het hier vernemen. De Volksbode reikt ze uit aan dienstboden, aan fabrijk- en tuinarbeiders, aan handwerkslieden en ook wel aan landlieden; terwijl ieder nog wel verschillende personen in zijne dienst heeft of nu en dan behoeft, die geschikte voorwerpen zijn, om een Bijblad van den Volksbode aan uit te reiken. Wie zijn voorbeeld in deze navolgt zal, buiten twijfel, het goede er van bespeuren; en menigeen, die wat nuttigs en leerzaams op zijnen weg verlangt, zal, voorzeker, dankbaar zulk een blaadje ter lezing ontvangen.

Zoo Rec. eene aanmerking mag maken, dan maakt hij ze op het stukje de Woestijn verheugd. De geheele Oostersche kleur, die over hetzelve ligt, bij sommige overdragtelijke en beeldrijke voorstellingen, moge voor den man van studie en letteren, voor den Dichter, duidelijk en verstaanbaar zijn; de lezer van herder vindt het schoone in de uitdrukking: ‘dat de adem van den morgenstond het vuur op het altaar aanblaast’; hij gevoelt het, wat het is, als er ‘van de schoonheid eener Oasis’ wordt gesproken; maar wij zouden den Volksbode raden, niet te dikwerf op dien toon te spreken: hij zou daardoor welligt dat populaire verliezen, dat hem zoo zeer ingang moet doen vinden bij die klassen van

[p. 512]

menschen, voor welke zijne rondwandeling uitsluitend is geschikt.

Al wat Rec. van de vier nu in het licht verschenen Jaargangen heeft gezegd, heeft hij gedaan uit belangstelling en uit zucht om mede te werken aan het goede en voortreffelijke doel van den Volksbode. Zegt deze in het Voorberigt van de 4de Aflevering Rec. dank voor zoo vele wenken, die hem gegeven zijn om zijne mededeelingen in belangrijkheid te doen winnen: Rec. is hem zeer erkentelijk voor dit bewijs van achting en vertrouwen. La critique est aisée, mais l'art est difficile is te allen tijde waar, en daarom ware het te wenschen, dat op vele critici onzer dagen meer de lof kon worden toegepast, dien men bayle toezwaaide, ‘dat hij den schepter van zijne kritiek altoos met bloemen omwond.’ Voorzeker zoude men dan vele letterkundige en verdienstelijke mannen niet op zulk eene wijze grieven en verguizen als, helaas! thans, maar al te veel, het geval is. Wat Recensent opgaf waren bedenkingen en, zoo hij meende, nuttige aanwijzingen; hij was overtuigd, dat iedere wenk gunstig zoude worden opgenomen door de inzenders van den Volksbode, die hij, schoon persoonlijk geen' dier verdienstelijke mannen kennende, reeds voorlang, uit hunne schriften, kende als vrienden en vereerders van het ware, schoone en goede, die niets onbeproefd laten om, door hunne gaven en talenten, te arbeiden aan de verbetering hunner medemenschen en daardoor aan de bevordering van echt Christelijke beginselen en deugden. Rec. weet, een goed woord vindt altijd eene goede plaats; en daar onze bescheidenheid allen menschen moet bekend zijn, zoo heeft hij getracht dezen regel steeds voor oogen te houden; en wenscht verder de Heeren van der aa en heldring lust en krachten, om hunnen verdienstelijken arbeid voort te zetten, ondersteund door vele medewerkers, die door oorspronkelijke bijdragen, te allen tijde, den Volksbode naar de gewoonten, zeden en behoeften zijner landgenooten kunnen doen spreken, terwijl Rec., heeft hij, in verschillende betrekkingen, hier en daar den Volksbode ter lezing of verspreiding aanbevolen, bij vernieuwing hier opentlijk dit Tijdschrijft aanprijst, als een' wegwijzer voor ouden en jongen, als een' bode, die het goede en nuttige vermeldt en als een vriend voor allen, welken het ernst is met verbetering van gedrag en wandel. Op hem, die aan dat verheven doel arbeidt, is het

[p. 513]

gezegde van gruber uit den Bode, bl. 167, toepasselijk: ‘Leven is arbeiden, en hij is niet gestorven, die, in nuttige werken, zijn aanzijn tot over het graf doet voortduren.’