Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

Krijgskundige Geschiedenis van den Oorlog in het Spaansche Schiereiland en in het Zuiden van Frankrijk, van

[p. 422]

1807-1814. (Ontleend aan het oorspronkelijke Engelsche werk van Napier.) Iste Deel. Te Maastricht, bij de Gebr. Ploem. 1842. In post 8vo. VI, 298 bl. f 2 - :

De oorlog op het Spaansche Schiereiland heeft den Franschen doen zien, wat eene Natie, door vaderlandsliefde bezield, door opgewonden geestdrift aangevuurd, verrigten kan, al worden dan ook de legers niet gekommandeerd door bekwame chefs, zoo als er maar weinigen zich in de Spaansche gelederen bevonden. Veel heeft tot het krachtig ontwikkelen van dien strijd en tot ongeloofelijke volharding bijgedragen de bijzondere geschiktheid van Spanje voor den kleinen (guerilla-) oorlog, waarvan in iedere Provincie benden ontstonden, welke zich beijverden om, onder hunne bevelhebbers, de Fransche achterblijvers af te snijden, konvooijen op te ligten, koeriers en estafetten te onderscheppen, waardoor de bevelvoerende Generaals dikwerf dagen lang onbekend bleven met den waren stand hunner troepen in andere Provinciën; terwijl deze benden daarenboven door een Engelsch hulpleger werden ondersteund.

Het werk van den Engelschen Luitenant-Kolonel napier is niet algemeen bekend, eensdeels wegens deszelfs uitvoerigheid, anderdeels wegens de kostbaarheid, door bijvoeging van kaarten en plans veroorzaakt. Het wordt echter voor het beste gehouden dat, onder de menigvuldige werken, over dien oorlog geschreven is. Er bestaat eene Fransche vertaling van onder den titel van w.f.p. napier, Histoire de la guerre dans la Péninsule et dans le midi de la France, depuis l'année 1807 jusqu'à 1814, traduit de l'anglais et enrichi de notes par Mr. Le Lieut. Gen. Comte m. dumas. De Schrijver van het Hollandsche werk noemt het geen oorspronkelijk werk en ook geene vertaling. Hij behandelt het eerste Hoofdstuk op dezelfde wijze als napier. Het standpunt, waarop de Schrijver geplaatst schijnt, de schrijvers die hij heeft kunnen naslaan om het originele werk te toetsen, geven het regt te veronderstellen, dat het zoo naauwkeurig mogelijk is; en de bedenkingen en opmerkingen, van welke hij ieder Hoofdstuk doet vergezeld gaan, getuigen van eene onpartijdige oordeelvelling over de Chefs, welke zoowel het Fransche leger als dat der Bondgenooten hebben aangevoerd. Het lag in den aard der zaak, dat de Engelsche Schrijver nog al partijdig zoude wezen voor zijne landge-

[p. 423]

nooten, ofschoon hij zich niet ontziet hunne gebreken op te merken.

Het voor ons liggende Deel loopt van 1807-1809, en is vervat in acht Hoofdstukken. Het I. handelt over het uitbreken van den Spaanschen opstand tot aan den terugtogt van Koning joseph naar den Ebro. II. Veldtogt van Portugal. Vervolg der krijgsgebeurtenissen in Spanje tot op de komst van napoleon. III. Van de komst van napoleon in Spanje tot aan de inscheping van het leger van moore. IV. Beleg van Saragossa en krijgsgebeurtenissen in Katalonië tot in April 1809. V. Krijgsverrigtingen der Franschen in het zuiden van Spanje en tegen Portugal tot aan de komst van wellington. VI. Veldtogt in het noorden van Portugal. Bevrijding van Galicië. Krijgsverrigtingen in Arragon. VII. Veldtogt van Talavera. VIII. Oorlog in Katalonië en verdere krijgsverrigtingen tot aan het einde van het jaar 1809.

Al wat wij hier vinden is in eenen levendigen stijl, ons geheel en al op het tooneel des oorlogs verplaatsende, geschreven, en wekt onder de lezing onze belangstelling bij voortduring op. Hier en daar komen ons, zoo wel bij de handelingen van den Franschman als van den Brit, treffende passages voor; terwijl de verrigtingen van soult in het noorden van Portugal, tot aan den opmarsch van het Engelsche leger naar den Douro, benevens zijn' terugtogt naar Galicië, een hoogstgewigtig gedeelte des werks uitmaken.

Als misschien eene minder bekende bijzonderheid van den dood van den Britschen bevelhebber john moore, die in alle opzigten een man van een uitstekend karakter schijnt geweest te zijn, diene het volgende. Moore sneuvelde in den slag van de Corunna. ‘Toen hij, door den kanonkogel getroffen, van het slagveld werd gedragen, kwam het gevest van zijn' degen in de wijdgapende wonde; men wilde den degen wegnemen, maar met bedaardheid zeide hij: Laat zijn; hij moet met mij van het slagveld gaan. In weêrwil der smartelijkste pijnen verliet hem zijne bedaardheid niet; gedurig beval hij de dragers stil te staan en zag dan met deelneming naar den loop van het gevecht. Onderrigt dat de Britten zegevierden, en tevens zijn einde voelende naderen, zeide hij tegen zijnen ouden krijgsmakker, den Kolonel anderson: “het is eene groote vreugde voor mij, te hooren dat wij de Franschen hebben geslagen; gij weet, dat ik

[p. 424]

altijd gewenscht heb zóó te sterven;” Even als de Claverhouse van walter scott vond moore niets schooners dan als Veldheer te sneuvelen, na eene behaalde overwinning. Alsof hij een voorgevoel had van de lasteringen, waarmede zijne vijanden hem zelfs na den dood zouden vervolgen, zeide hij, een oogenblik vóór zijn sterven: “Ik hoop, dat het Engelsche volk tevreden zal zijn; ik hoop, dat mijn land mij regt zal laten wedervaren.” Zijn lijk werd ter aarde besteld in de Citadel van de Corunna en in overhaasting begraven.’

‘No useless coffin confined his breast,
Nor in sheet, nor in shroud we bound him;
But he lay like a warrior taking his rest
With his martial cloak around him.’

(Geen onnoodige doodkist beknelde zijne borst en wij wonden hem in geen doodlaken of lijkkleed; maar hij lag daar, gewikkeld in zijnen krijgsmantel, even als een oorlogsman die zich te slapen legt.)

‘Zoo zegt de Dichter van moore's burial (de begrafenis van moore), een overschoon gedicht, dat langen tijd aan byron is toegeschreven.’ Was de dood van moore die van een held, de edelmoedigheid van soult was die den echten krijgsman waardig: hij liet een gedenkteeken oprigten ter eere van zijn' gesneuvelden vijand.

Genoeg van den inhoud dezes werks. Die der Lezers, welke iets zouden wenschen te weten van de redenen, die de Schrijver voor zijne spelling opgeeft, verwijzen wij, om niet te breedvoerig te worden, naar het voorberigt. De Schrijver moge in die spelling meer die van onzen bilderdijk zijn toegedaan: bij liefde voor onze schoone moedertaal mag men toch geene groote mate van onverschilligheid aangaande de spelling der woorden aan den dag leggen; hierdoor treffen wij eene onaangename ongelijkvormigheid in de spelling en in het gebruik der naamvallen aan; en wij zouden eene geheele bladzijde kunnen vullen met aanwijzing derzelve. De Lezer zie slechts bl. 114 en 115, waar het aangehaalde van moore's dood voorkomt: Wij hebben al de misstellingen in onze citatie veranderd. Taal en correctie, met één woord, zijn slecht.

Wij ontvangen hier een overzigt van eenen der gedenkwaardigste oorlogen, door napoleon's heerschzucht aange-

[p. 425]

vangen en gevoerd, maar tevens van de krachtontwikkeling eener Natie, die tegen den werelddwinger eenen strijd op leven en dood begon en volhield. Betreurenswaardig dat Spanje's heldenzonen door eene verdeeldheid thans zijn vaneengereten, die hun land tot het droevigste tooneel van partijzucht, overdreven vrijheidzucht, van weifelende zwakheid, van karakterloosheid maakt. Wreedheid en onverzoenlijke wraakzucht leiden nog de handelingen en daden van derzelver bewindvoerders; en daar hier vurige gehechtheid aan de Godsdienst en ginds eene Republikeinsche gelijkheid hare rollen willen spelen, gaat het vertrouwen overal verloren; terwijl deze partijwoede bestanddeelen doet ontstaan, die Spanje op deszelfs grondvesten van welvaren en bloei moeten schokken, en alomme voor handel, landbouw en fabrijken den jammerlijksten toestand openen. Mogten orde, eenheid en vastheid van beginselen bij het burgerlijke bestuur nog eenmaal voor dat schoone land het goede doen geboren worden!