Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

Utrecht et ses beaux Environs. Utrecht, 1842. chez N. van der Monde. Kl. 8vo. XIII et 411 pag. f 2-50.

De Heer van der monde, zoowel vervaardiger als uitgever van dit werkje, heeft door hetzelve aan vreemdelingen, die het grijze Utrecht en deszelfs merkwaardige omstreken komen bezoeken, eene belangrijke dienst bewezen. Hij deelt ons in een kort overzigt de voornaamste schoonheden van het belangrijke Sticht mede. Het is minder zijn oogmerk, ons eene aesthetische beschrijving te geven van het veelvuldige natuurschoon, dat deze provincie oplevert. Vooral uit een Archaeologisch en historisch oogpunt moet dit werkje beschouwd worden. Rec., die verscheidene jaren in Utrecht doorbragt, vond zich hier op verscheidene merkwaardigheden opmerkzaam gemaakt, die hem vroeger onbekend waren gebleven. Over het geheel geeft hij den Schrijver gaarne den lof van naauwkeurigheid, grondigheid en volledigheid. Eenige bedenkingen, die hij opteekende, mogen den Verzamelaar, naar den wensch, in de voorrede geuit, te stade komen, bij een' herdruk van dit boek.

Bij de Domkerk had het orgel afzonderlijke vermelding verdiend; bij de Nicolaïkerk is het geheel vergeten, schoon het, naar wij meenen, van hoogen onderdom en bijzondere constructie is. De vermelding der orgels in de dorpskerken is zeer onregelmatig: dit is op zichzelf wel van weinig belang, maar wij meenen, dat de Heer van der monde beter gedaan had, alles te vermelden, of deze bijzonderheid overal achterwege te laten. Voorts had de gemeente der afgescheidenen te Utrecht, bladz. 85, bij de overige kerken moeten vermeld worden: en of er nabij Mijdrecht nog eene secte bestaat, die gemeenschap van goederen predikt, gelijk wij bladz. 386 lezen, meenen wij te moeten betwijfelen. Bij Doorn is het schoone bosch met de Domlaan, bij Amerongen

[p. 326]

de tabaksteelt, bij Soestdijk de voortreffelijke schilderij in het paleis, bij Baarn de nieuwe bewaarschool, inderdaad een modèl voor dergelijke inrigtingen, bij Eemnes de schoone buitenplaats Groeneveld, en bij het Huis ter Heide de nieuwe straatweg naar Zeist onvermeld gebleven. Te Eembrugge is, meenen wij, geene kerk meer, gelijk wij bladz. 273 lezen. Jammer, dat het kaartje van het Sticht zich ten N. niet verder dan Soestdijk uitstrekt. Minder gepast vonden wij de beschrijving van Hollandsche steden, zoo als van Muiden, Naarden enz., welke niet in het plan des Schrijvers lag. Was deze weggebleven, de hier aangegevene Itineraires, ter bezigtiging der omstreken van het Sticht, waren eenvoudiger en min talrijk geworden, daar een reiziger, die zich aan deze regeling zijner route houdt, toch wat heel dikwijls dezelfde dorpen bezoekt. - Bladz. 291 ware eene beknopte historische opgave van den oorsprong der Broedergemeente te Zeist, dunkt ons, niet ongepast geweest. En dat Montfoort, bladz. 361, ‘assez agréable’ is, zal zeker wel niemand den Schrijver nazeggen. Over het geheel komt het ons voor, dat hij met dergelijke aanprijzende epitheta van onze kleinere Hollandsche en Stichtsche steden wel wat mild is.

Dergelijke opmerkingen ontnemen echter weinig aan de waarde van het werkje, voor hetwelk wij den vervaardiger onzen dank betuigen. Eenige bijgevoegde plaatjes, waarvan ons echter die op bladz. 87 voorkwam min juist te wezen, verhoogen deszelfs bruikbaarheid. Het werke mede, om aan landzaat en vreemdeling een der schoonste gewesten van ons vaderland, met deszelfs grijze moederstad, beter te leeren kennen.