Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

Wat moeten wij, Godgeleerden, in de Nederlandsche Hervormde Kerk nu doen? Eene Toespraak aan de Theologische Studenten bij het openen der Akademische lessen te Groningen, gehouden door Prof. Hofstede de Groot. Te Groningen, bij J. Oomkens. In gr. 8vo. 36 bl. f : - 30.
Broederlijke Toespraak aan allen, die de Hervormde Kerk in Nederland liefhebben, en om haren vrede bidden, van H. Bouman, Lidmaat der Hervormde Gemeente en gewezen Medelid der laatstgenoemde Synode. Te Utrecht, bij J.G. van Terveen en Zoon. 1842. In gr. 8vo. 106 bl. f : - 90.

Om den wil van het sterke contrast voegen wij beide bovenstaande stukjes van den dag naast elkander. Schoon het eerste tot Godgeleerden van beroep, het tweede tot leeken moge gerigt zijn, behandelen beide hetzelfde onderwerp, het Synodaal besluit van 18 Julij 1842. Beide zijn van mannen afkomstig, beroemd in onze kerk, door de hooge plaats, hun aangewezen, (de nederige Prof. bouman, zich Lidmaat der Hervormde Gemeente noemende, zal daarmede toch wel niet ontkennen, dat hij nog Hoogleeraar is) beroemd door algemeen erkende geleerdheid, eerwaardig bij ieder, die hen kent, door echt Christelijke gemoedelijkheid en naauwgezetheid. En echter, welk een verschil! De Hoogleeraar bouman wil behouden, de Hoogleeraar de groot wil ontwikkelen. De eerste geeft zooveel mogelijk toe aan de klagende partij; de tweede verzet zich mannelijk tegen hare eischen. De eerste wil de gemoedelijke lezers winnen, door acht bladzijden teksten uit het O. en N.V., met groote Duitsche letters gedrukt,

[p. 260]

hun ter ernstige overweging aan te bevelen; de tweede heeft matth. X:24-27 ter ridderlijke zinspreuk gekozen. De eerste zit (bladz. 19) in den eenzamen nacht te schrijven; de tweede spreekt bij het openen zijner lessen, derhalve waarschijnlijk in den voormiddag. De een erkent, dat er aanstoot gegeven is en ergernis, en karakteriseert als leerstukken van dien aard, duidelijk genoeg, wat in de Groningsche school voorgedragen wordt (b.v. bladz. 30); de ander meent, dat juist bij eene rigting als de zijne de Christelijke leer het meest wordt gehandhaafd. De een spreekt van ‘de breuke Sions, tot welker heeling het hem aan wijsheid en kracht ontbreekt, en van het geestelijke Jeruzalem’; de ander van de ontwikkeling der Nederlandsche Hervormde Kerk tot haar ideaal, om eene meer en meer Christelijke te worden. De eerste integendeel noemt (bl. 33) het aandringen op die ontwikkeling raauwe vrijheidskreten, die uit de treurigste tijden onzer burgerlijke verdeeldheid ontleend schenen, en kenmerkt zijn standpunt (bladz. 46) als het streng Hervormde. En waar eindelijk de laatste verklaart, dat hij, hoe ongunstig men ook zijne vrijzinnige toespraak moge opvatten, niet zal ophouden den goeden strijd des geloofs rustig te strijden, en voort te gaan op den ingeslagen weg, op de gewone wijze en alsof er niets ware gebeurd, biedt de eerste (wij zouden bijna zeggen in eene vlaag van hopeloosheid) zichzelven aan, om als offer te vallen van den partijhaat en de gegevene ergernissen, daar toch, van wege zijne zwakke gezondheid en middelmatige geestvermogens, de Kerk niet veel aan hem verliezen zou. Wij hadden den Hoogleeraar bouman altijd als een' man van onbegrijpelijk groote geleerdheid hooren roemen, schoon hij voor het Publiek genoegzaam altijd het stilzwijgen bewaarde: het smart ons uit 's mans eigene bekentenis (en wie kan hem beter beoordeelen, dan hij zichzelven?) het tegendeel te moeten vernemen. Doch genoeg, om aan het Publiek de tegenovergestelde rigting dezer beide geschriften kenbaar te maken. De lezer oordeele zelf! De tijd zal moeten leeren, welke der beide rigtingen de meeste vruchten draagt voor

[p. 261]

de wetenschap en het Protestantisme. Palliativen helpen slechts kort; schoon wij gaarne de goede bedoelingen huldigen van hen, die ze toedienen.