Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

[p. 195]

De Hofcommissaris Eccarius en zijne Vrienden. Vrolijke Roman, naar het Hoogduitsch van F. Stolle. II Deelen. Te Deventer, bij M. Ballot. 1842. In gr. 8vo. 694 bl. f 6-90.

De trant, waarin de als charles dickens bekende boz zijne meeste tafereelen heeft geschreven, is in en buiten zijn vaderland met min of meer gelukkigen uitslag nagevolgd. Teregt merkt de Vertaler van het voor ons liggende boek op, dat die trant reeds veel vroeger bij ons beoefend werd en bekend was, inzonderheid door den vernuftigen w. kist, blijkens zijn Barend van Poederen en Jonker Blankenheim tot den Stronk, waarbij Eduard van Eikenhorst te voegen ware.

Zoo heeft ook loosjes bij ons veel vroeger geleverd, hetgeen naderhand walter scott zoo beroemd maakte. Van het mindere of betere spreken wij nu niet; eerste proeven zijn altijd minder volmaakt; maar over de manier, en dan hadden wij kist, eer Engeland dickens had; loosjes, eer Schotland op Sir walter boogde. Doch dit in het voorbijgaan. Stolle, ons vooral door Romantische inkleedingen van napoleon's geschiedenis bekend, heeft zelfs den titel: die Pickwickier gegeven aan eene karakter- en avonturenschildering van eenige menschen in eene kleine Duitsche stad. De voorstelling is nu wel geheel Duitsch, en heeft dus nog al eenige plaatselijkheden, die bij ons niet te pas komen, en waarvan de aardigheid voor den vreemdeling altijd verloren gaat. Doch dit is nog veel meer het geval in de veelgelezene werken van dickens, die juist zijne verdienste heeft in het voorstellen der eigendommelijkheden van de zeer eigendommelijke Engelsche natie.

Wij hebben Eccarius met zeer veel genoegen gelezen; de karakters zijn met veel levendigheid voorgesteld. Het meest uitgewerkte is dat van den Ambtsschrijver Kappler, een dood onnoozel, belagchelijk mannetje, maar van de edelste denkwijze en het edelste hart. Intusschen is het jammer, dat de Schrijver goedgevonden heeft, het éénige godsdienstige karakter, dat hij heeft, juist in een karikatuurtje te leggen. Trouwens, zulks is geheel in de denkwijze van stolle, wiens meeste schriften eene zucht verraden tot profaneren,

[p. 196]

althans tot spotten met de Godsdienst. Die zucht straalt ook hier door. ‘Ik kan toch niet tot den jongsten dag in deze houding blijven liggen’ (II. 101); ‘dat na zulke vreemde dingen de jongste dag niet ver meer verwijderd kon zijn’ (II. 29), zijn zeer onvoegzame uitdrukkingen, hoedanige wij nog meerderen konden aanhalen. Kan men dan toch niet geestig en grappig zijn, zonder dat Bijbel en Godsdienst er zich toe moeten laten verwringen? En verwringen, dat is het, uit onkunde voortkomende, wanneer men schrijft: ‘De vrijgeest wendde zich tot de geestelijkheid, waarmede hij te voren nooit op den besten voet gestaan had. Deze geloofde niets beters te kunnen doen, dan het wedergevondene schaap met vurigen ijver aan te nemen, en den armen zondaar zoodanig aan te pakken, dat hij hun niet weder kon ontsnappen; zij jaagden zijne beangste ziel zoo in het naauw, dat hij zich uit vrees van den vlammenden vuurpoel, de hel, niet wist te keeren of te wenden’ (I. 320.)

Wij wenschten wel, dat de Vertaler, door eenige verschikking, dergelijke uitvallen, waarin het verkeerde als doorgaande regel wordt voorgesteld, hadde weggenomen, en b.v. I. 313 veel veranderd. Hij heeft overigens zijne taak niet kwaad verrigt, en zou op nog ruimeren lof kunnen aanspraak maken, indien minder Germanismen zijnen arbeid ontsierden; ‘dat het om geen haar beter gesteld is’ (I. 316); terug varen (van narresleden, I. 242); ‘waar komt die kerel zoo op een oogenblik heen? (wo kommt ... hin, vanwaar komt... II. 14); billijk, voor goedkoop (ald. 43); zich herhalen, voor zich herstellen (ald. 152), enz. enz.

D. I, bladz. 312, wordt, door eene onachtzaamheid, juist het tegendeel gezegd van hetgeen men bedoelde: zij of gene; het moet zijn: zij of geene, en magnetische polen worden nooit magnetische aspunten genoemd (I. 140.) Kappler gebruikt ergens de spreekwijze: periculum in mora, hoewel vroeger gezegd was, dat: nulla regula sine exceptione het éénige Latijn was, dat hij verstond. Wij teekenden deze kleinigheden aan, en durven wel eene gunstige ontvangst aan dit vrolijk geschreven boek voorspellen.