Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

De Hertendooder. Een Amerikaansch Verhaal, naar het Engelsch van J. Fenimore Cooper. III Deelen. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1842. In gr. 8vo. Te zamen 946 bl. f 8-90.

De oude Treurspeldichters schreven hunne trilogiën; cooper drijft het in zijne romans nog verder en heeft eene pentalogie geleverd. Hij is daarbij niet indachtig geweest aan de spreuk: il faut commencer par le commencement; want de roman, dien wij hier aankondigen, en die eigenlijk de eerste had moeten wezen, is het laatste vervaardigd. In Hertendooder, Padvinder, de laatste der Mohikanen, de Prairie en de Volkplantelingen treedt achtereenvolgens een en dezelfde hoofdpersoon, onder verschillende namen en in onderscheidene leeftijden, ten tooneele. Men kan zich deze voorliefde voor den denkbeeldigen held levendig in den romanschrijver begrijpen; en zeker lederkous, longue ca-

[p. 133]

rabine, en hoe hij meer heeten moge, was juist een persoon, in wien gereedelijk die bijzondere belangstelling kon worden opgewekt. Gewoonlijk is met het einde van den roman ook de geschiedenis van den held tot het punt gebragt, waarop zij ophoudt belang in te boezemen. Hij trouwde, kreeg kinderen en stierf, is het gewone slot. Maar met den held van cooper's romans is dit anders. In de drie laatstgenoemden, die het eerst zijn verschenen, is hij de jaren der liefde en des huwelijks reeds te boven. Het is niet de geschiedenis, maar de persoon, het karakter van den braven jager, die de belangstelling boeijen. De intrigue dezer romans gaat als buiten hem om; hij speelt daarin slechts eene ondergeschikte rol; het zijn anderen, die daarin het hoofdingrediënt van den roman, de liefdehistorie, leveren. En toch is het zijn beeld, dat den lezer voor den geest blijft zweven; hij is de eigenlijke ziel van het boek. Rec. kan het zich voorstellen, dat zulk een denkbeeldig wezen als de lieveling van den Schrijver wordt, dat hij de begeerte voelt oprijzen, om hem in verschillende omstandigheden te schilderen, en zijne levensgeschiedenis als te voltooijen.

Cooper heeft dien lust ook niet kunnen weêrstaan, en levert ons in den Hertendooder als den aanvang van de geschiedenis van zijn geliefkoosde dramatis persona. Nathanael bumppo treedt hier op als jongeling, gereed om zijnen eersten krijgstogt te ondernemen met zijnen en des lezers vriend, gelijk wij vertrouwen, chingachgook, den moedigen en edelen Delawaar, ons uit de vroegere romans bekend. Het spreekt van zelf, dat de Indianen ook hier eene groote rol spelen, dienende, om het moedige en edele karakter van den jeugdigen jager te doen uitkomen. Wij hebben hem hier met genoegen weder ontmoet, maar hadden nu, daar cooper als een geheel leven van den man heeft geschilderd, wel gewenscht en verwacht, dat hij zijne eerste geschiedenis, de aanleiding van zijne opvoeding onder de Indianen, ook wat meer had ontwikkeld. Hij had daartoe gelegenheid genoeg in de vele gesprekken, waarvan het boek vol is. Over het algemeen is het niet te ontkennen, dat de voorstelling wat gerekt is. Men zou kunnen zeggen: cooper's held is jong geworden, maar cooper zelf oud; zulk eene breedsprakigheid heeft hij aangenomen. Dat lag wel eenigzins in onzen goeden natty, die gaarne over zijne gaven en over de gaven van blanken en roodhuiden rede-

[p. 134]

neerde; maar ... dat was een gebrek, wat wij den ouden man gaarne vergaven. Het schijnt intusschen met de jaren bij hem beter te zijn geworden; want als hertendooder, als jongeling, is hij een geweldige praatvaar. Dat is jammer, omdat het den indruk eenigzins beneemt, dien zijn anders zoo beminnelijk en eenvoudig karakter moet maken. Ook hier is hij nog maar ten deele de held van den liefderoman; hij is en blijft ongevoelig voor de bevalligheden eener boersche coquette, wier hart door zijne eenvoudige waardigheid wordt getroffen. Bij den afloop van het verhaal zullen de meeste lezeressen wel meer afdoende bewijzen van judith's schuld en vroegeren val hebben begeerd, dan de wenken, daaromtrent hier en daar in het boek verspreid, omdat zij nu hertendooder zijne ongevoeligheid naauwelijks kunnen vergeven. Judith en hare onnoozele zuster hetty zijn overigens goed geteekend.

Cooper heeft intusschen in dezen roman vooral het Indiaansche vrouwenkarakter uitmuntend geschetst in het liefelijke beeld van chingachgook's bruid, de beminnelijke hist. De tooneelen, waarin dit lieftallige schepsel eene rol speelt, zijn uitstekend en geven aan dezen roman eene groote bekoorlijkheid.

De vertaling is in goede handen gevallen, de uitvoering en correctie zijn goed. Het laatste kunnen wij niet zeggen van den tweeden roman, onlangs in het licht verschenen, en de geschiedenis van natty voltooijende:

De Padvinder, of het meer Ontario. Een Verhaal naar het Engelsch van J. Fenimore Cooper. II Deelen. Te Groningen, bij W. Zuidema. 1842. In gr. 8vo. Te zamen 655 bl. f 5-80.

Men stoot daar nog al eens op stroeve zinnen en op drukfouten, die den zin verstoren, terwijl het grijze papier zeer afsteekt bij dat van den Hertendooder. Overigens is deze Padvinder niet de minste van het vijftal, waarin de geschiedenis van natty wordt behandeld. Geheel kunnen wij hem niet vrijpleiten van het gebrek van uitvoerigheid, maar padvinder redeneert toch niet zooveel over zijne gaven, als hertendooder. Ook deze roman heeft iets eigenaardigs en kan uit de serie niet gemist worden. Men verhaalt, dat Koningin elizabeth van shakspeare eischte, dat hij fal-

[p. 135]

staff in eene nieuwe situatie ten tooneele zou voeren, en dat wij daaraan het geestige stuk: The merry Wives of Windsor hebben te danken, waarin de ridder den verliefde speelt. Zoo schijnt het cooper ook gegaan te zijn. Toen men hem uitnoodigde, om den braven jager nogmaals tot den held zijns verhaals te kiezen, voelde hij, dat hij den toestand, waarin hij hem plaatste, geheel nieuw moest doen zijn, en hij stelt ons natty voor in ernst verliefd. Zijne keuze is gelukkig, en het karakter is hier vooral uitmuntend volgehouden. Het is goed gezien, dat hij zijnen held reeds zekere jaren heeft laten bereiken, voordat hij den teederen hartstogt gevoelt. De lezer heeft zich eenmaal een denkbeeld gemaakt van den eenvoudigen, stillen en kalmen jager, en het zou moeijelijk geweest zijn hem af te teekenen, in jeugdige liefde ontgloeid, en daarbij twee klippen te vermijden, namelijk of zijne liefde in het oog der lezers te koel, te afgemeten te maken, of hem zelven het eigenaardige van zijn karakter zoodanig te doen verliezen, dat de lezer zijnen ouden vriend niet meer herkende. Er is nu iets vaderlijks in de liefde van den man, die de middelbare jaren reeds heeft bereikt, voor het jonge meisje, dat zijn geheele hart heeft ingenomen, terwijl de aanleiding en het ontstaan dier liefde zoodanig zijn, dat zich daarmede volstrekt niets bespottelijks vermengt; integendeel, het karakter van natty vertoont zich hier in al deszelfs beminnelijkheid, en het afscheid tusschen hem en mabel en het tooneel, waarin hij van haar afstand doet, mogen als meesterstukken van cooper's schildering gerekend worden.

Het ontbreekt ook hier wel niet aan Indianen; maar de ontmoetingen met deze zijn hier toch met spaarzamer hand aangebragt en afgewisseld door de optreding van eenen nieuwen persoon. Het is een zeeman, wiens karakter gelukkig contrasteert met dat van Padvinder, jasper western, den zoetwatermatroos, en de Indianen. Zijn zeemanstrots en verachting voor den bevaarder van het meer Ontario geven aanleiding tot de kluchtigste tooneelen, en ook daarin is cooper gelukkig geslaagd. Wat afwisseling en levendigheid betreft, zouden wij Padvinder vooral niet beneden Hertendooder stellen. Maar beide deze romans bevelen wij van ganscher harte bij ons lezend publiek aan. Wie zich De laatste der Mohikanen met genoegen herinnert, zal ook hier voldoening voor zijnen smaak vinden. Het leven in de Ameri-

[p. 136]

kaansche bosschen en op de Amerikaansche meren in de dagen, toen nog de beschaving niet was doorgedrongen, en de Indiaan nog rondzwierf, heeft veel, wat de nieuwsgierigheid opwekt en boeit. Cooper is hier op zijn eigen terrein, en zoo men zich over zijne hier en daar overdrevene uitvoerigheid kan heenzetten, een onderhoudend verhaler. In deze beide romans heeft hij ook het Indiaansche vrouwenkarakter tot het onderwerp zijner schildering gemaakt, en naast hist in den Hertendooder staat junydauw in den Padvinder.

En nu heeft de Amerikaansche Romanschrijver voor goed van zijnen held afscheid genomen, die hem zeker vele aangename uren heeft verschaft, en die ook de lieveling is geworden van een aantal lezers.