Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

Beknopte Geschiedenis der Christelijke Kerk, door W. Busch. Naar den 3den Hoogduitschen druk. Te Amsterdam en Utrecht, bij ten Brink en de Vries en H.M. van Dorp. In kl. 8vo. VIII en 224 bl. f 1-50.

Deze beknopte Geschiedenis heeft ten doel, om inzonderheid diegenen, die zich tot het doen hunner belijdenis voorbereiden, het wetenswaardigste en noodigste aangaande de lotgevallen der Christelijke kerk op aarde mede te deelen. Het boekske bezit daartoe inderdaad goede geschiktheid. Niet alleen vindt men hier grooten rijkdom van zaken op eene onderhoudende wijze voorgedragen, maar ook beveelt het werkje zich door eene hoogst practische, warm Godsdienstige en toch redelijk verlichte strekking aan. - Bij de belangrijkste gebeurtenissen der geschiedenis wordt gedurig het geloof aan eene allesbesturende Voorzienigheid, aan de verhevene grootheid van den Heer der gemeente, en aan de Goddelijkheid van het Evangelie op de meest gepaste wijze opgewekt en versterkt.

Op wetenschappelijke waarde, grondigheid, juistheid en volledigheid kan zulk een kort overzigt natuurlijk geene aanspraak maken. Zelfs zou er van deze zijde menige bedenking te maken zijn. B.v. bij de uitdrukking, waarmede het onvolmaakte in de eerste gemeente werd aangeduid, bladz. 16, ‘al de geroepenen behoorden niet tot de uitverkorenen’ zal dit laatste woord wel in verkeerden zin zijn opgenomen, met voorbijzien van Rom. VIII:30. Eph. I:4 en andere plaatsen. - Historische Pragmatiek en Critiek zocht Rec. hier te vergeefs. Zoo worden ook nog, bladz. 26, tien vervolgingen vermeld; van con-

[p. 97]

stantijn's overgang tot het Christendom, bladz. 35, hoogst eenzijdig, als een goed verzonnen list, melding gemaakt. En, om niet veel meer te noemen, de opgave der beroemde Christologische twisten in de 4de en 5de eeuw, geschiedt, bladz. 209, hoogst onnaauwkeurig. - De vorm eindelijk van dit werkje, waarbij in de eerste Afdeeling, tot de Hervorming doorloopende, de Christenheid beschouwd wordt als ééne kerk, en, na de Hervorming, in de 2de Afdeeling, als in verschillende kerkgenootschappen verdeeld, rust niet alleen op eene allerongelukkigste tegenstelling (alsof de hoogere en onwankelbare éénheid der Kerk niet bleef bestaan, ook waar de Christenheid in meerdere kerkgenootschappen verdeeld is!) maar heeft bovendien dit bezwaar, dat de tweede Afdeeling door de behandeling der Grieksche kerk weder vele eeuwen vóór de Hervorming moet teruggaan; - om niet te zeggen, dat de onderverdeelingen zeer veel aan juistheid en gepastheid te wenschen overlaten, waarvan ten bewijze kan strekken, dat de Apostolische Vaders (om niet eenmaal van de overige kerkvaders te spreken) in eene Aanteekening moeten worden afgedaan - waarschijnlijk omdat de Schrijver vergeten had, in het werkje zelf er melding van te maken. - De Vertaler heeft dan ook hier en daar de onvolkomenheid van het oorspronkelijke goed gevoeld, en, gelijk hij zich over het geheel goed van zijne taak heeft gekweten, zoo ook somwijlen getracht, door beknopte aanteekeningen en bijvoegsels, gapingen en onnaauwkeurigheden te verhelpen. - Wij deelen deze aanmerkingen niet mede, om daardoor de betrekkelijke waarde van dit werkje voor het publiek, ten welks gebruike het oorspronkelijk is opgesteld, te verminderen, maar om te doen zien, dat het, tot het schrijven van Compendia, Overzigten enz. eener wetenschap, niet voldoende is, eenige wetenswaardigheden, op dit veld behoorende, te kunnen mededeelen: maar dat eerst hij, in ieder vak, voor die taak berekend is, die de resultaten van echt wetenschappelijke studie in populaire vormen weet te gieten, en aan de kerk of het leven dienstbaar te maken. - En als zulk

[p. 98]

een resultaat zouden wij het werkje van den Eerw. busch niet durven beschouwen.

Overigens kunnen wij dit werkje aan onze jonge lieden en aan allen, die in een kort overzigt het onmisbaarste der kerkelijke Geschiedenis wenschen te vernemen, gerustelijk aanbevelen, ook vooral om den Christelijken geest, die hier allerwege doorstraalt. - Het stichte nut, waar het kan, en het zij gezegend voor veler verstand en hart.