Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

Rochus Meeuwszoon. 1572. Een Verhaal, door A. van Linde. II Deelen. Te Amsterdam, bij J.M.E. Meijer. 1842. In gr. 8vo. 766 bl. f 7-60.

Wij hebben vóór eenigen tijd eenen anderen Roman van denzelfden Schrijver, Broederhaat en Wraakzucht, beoordeeld. Daarbij wezen wij verscheidene gebreken aan, waardoor zich die verdichte geschiedenis in aanleg, zamenstelling, uitvoering, kostuum enz., naar ons inzien, minder

[p. 90]

gunstig aanbeval. Loffelijker is over het geheel de getuigenis, die wij van den nu voor ons liggenden historischen Roman kunnen afleggen. De Schrijver is niet zoo belagchelijk ontrouw aan de zeden en denkwijze van den tijd zijner geschiedenis; het verhaal spant meer, dan het vorige, de aandacht van den lezer; de beschrijvingen zijn minder eentoonig, de stijl is niet zoo zwellend; er is, om het kortaf te zeggen, een merkbare vooruitgang bij den vervaardiger te bespeuren, waarom wij dit werk dan ook met meer vrijmoedigheid aanprijzen mogen.

De hoofdpersoon, naar wien het boek den naam heeft, is geen wezen der verdichting. Het is de Stadstimmerman te Brielle, die, na inneming dier stad door de Watergeuzen, op den altijd gedenkwaardigen 1 April 1572, de stoutmoedigheid had, de Nieuwlandsche sluis open te hakken, waardoor bossu met zijne Spanjaarden moesten afhouden van de anders waarschijnlijke wederinneming der stad. Deze handeling wordt op het vignet van het tweede Deel afgebeeld en is regt levendig verhaald. Het geheim, wat het toch ware, dat rochus in den zin had, is voor den gewonen lezer goed bewaard, zoodat hij, de ontknooping genaderd zijnde, vol verlangen het einde wacht. Ook de overige personen boezemen genoegzame belangstelling in; vooral de beminnelijke geertruida, die aan de helsche listen en lagen van den Monnik matthijs zoo lang ten doel staat, en er gelukkig bij de inneming van hare vaderstad aan ontkomt. Niet minder haar verloofde, aart pietersz., met wien zij op eene zoo zonderlinge wijze, schoon van elkander niets wetende, in hetzelfde klooster geraakt. De Schrijver verloochent ook daar niet zijn bijzonder gelukkig talent, om gevangenissen en gevangenen te schilderen. Den afschuwelijken Broeder matthijs gunt de lezer zijne ontkoming maar half; de geheele afloop der geschiedenis bevredigt hem beter, dan die van den vorigen Roman. De doofstomme toestand van de vrouw des hoofdpersoons (volgens den titel; volgens den inhoud is het meer de dochter) geeft hier en daar wel eens aanleiding tot eene kleine onwaarschijnlijkheid. Ook is de Jood niet overal aan zichzelven gelijk, en zijne woorden missen dat eigenaardige der uitdrukking, hetwelk door een: Nha! en derg. niet te herstellen is. - Dat de transsubstantiatie het leerstuk zou

[p. 91]

zijn, waarmede het geheele Katholijke geloof staat of valt, gelijk D. I. bladz. 257 wordt beweerd, zal wel niemand den Schrijver toestemmen. Wij zullen ditmaal niet veel hechten op kleine misstellingen, gelijk D. I, bl. 36, waar van eene geschoren kruin, en bl. 37, waar van krullende lokken des Priors gesproken wordt, hetgeen wel zou kunnen zamengaan, indien wij aan eene geschoren kruin alleen te denken hadden, maar bij de beschrijving van eenen monnik niet zamengaat. Voor taalfouten, gelijk hunne, waarvan vrouwen gesproken wordt en dus hare moest staan (b.v. I. 17 en eld.), zoo ook hunne muren (van eene stad, I, 186), wachte zich de Schrijver; ook voor het al te veelmalen terugkomend gebruik van sommige woorden, gelijk ondeelbaar, eene nachtelijke daad, voor snoode, en meerdere; en hij zal aan den goeden smaak meer behagen, wanneer hij de dwaze pronk van hoog klinkende tirades, zoo als de aanhef, D. I, bladz. 278, en andere plaatsen, beneden zich rekent. Daarin zit het fraaije niet. Met herhaling der betuiging van ons genoegen over het vele verbeterde bij vergelijking met Broederhaat en Wraakzucht, prijzen wij dezen over het geheel welgeschreven Roman gaarne aan.