Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

Stichting en troost; een Godsdienstig Leesboek voor beschaafde Christenen. Naar het Hoogduitsch van K.M. Kirchner, Evang. Luth. Pred. te Frankfort a/m., door J.P. Riedel, Predikant te Eenrum. Te Groningen, bij R.J. Schierbeek, Jr. 1841. In gr. 8vo. XIV, 325 bl. f 2-90.

Aan stichtelijke huisboeken hebben wij geen gebrek. Het vertaalde van ewald en anderen, met het oorspronkelijke van verwey, corstius, en weder vele anderen, kan in die behoefte ruim en rijk voorzien. Omgewerkte, tot vertoogen ingekorte leerredenen, opwekkingen, aanleidingen, en wat niet al, waarvan het getal legio is, en dat waarlijk in zijne soort uitstekend mag genoemd worden, gelijk er dan ook onder is, hetwelk, blijkens herhaalde uitgaven, sterk gezocht was en blijft. Uit dit oogpunt alzoo schijnt de overzetting van een huisboek, gelijk dat, welks titel aan het hoofd dezer aankondiging staat, geene noodige zaak te zijn; maar dat behoeft in onzen tijd ook niet. Wanneer alleen noodzakelijke boeken in het licht kwamen, konden wij wel met één nommer Recensiën in een geheel jaar toekomen, en dan nog uitgewerkte beoordeeling van alles geven. Nuttig kan echter deze stichtelijke lectuur zijn; zij zal dit ook, zoo wij ons niet vergissen. Want, behalve den rijken inhoud, heeft het boek veel, waardoor het zich aanbeveelt. Daartoe rekenen wij inzonderheid, vooreerst, dat het zich door verstandige, overtuigende redenering meestal vrij houdt van dat over en over gemoedelijke, waardoor vele schriften, die zich voor stichtelijke huisboeken uitgeven, niet kwalijk naar kommen watermelk gelijken; vervolgens, dat het geene bijzondere kerkgenootschappelijke vlag voert, maar de algemeene Christe-

[p. 53]

lijke waarheid in de liefde voorstaat; ook, dat het door eene gepaste afwisseling voor onderscheidene menschen en in onderscheidene omstandigheden kan nuttig zijn; en eindelijk, om niet meer te noemen, dat het den Goddelijken persoon van jezus christus, den levenden Heer der gemeente, gepastelijk op den voorgrond plaatst, zijne leer niet verheffende ten koste van hetgeen Hij op aarde deed en nog doet in den hemel. Door dit laatste sluit het zich naauw aan eene beschouwingswijze van het Evangelie, die in den laatsten tijd ook bij ons meer heeft veld gewonnen, en die hier op nieuw blijkt, ook uit een praktikaal oogpunt, alles vóór zich te hebben.

Bij deze algemeene kenschetsing van het boek voegen wij enkel nog eene korte opgaaf van den inhoud. Zoek eerst het koningrijk Gods - het aanbiddelijk Godsbestuur (namelijk, hoe God in de geschiedenis des menschdoms en van elken mensch zigtbaar is) - de ware dankbaarheid jegens God (als kenbaar in de wijsheid, met welke wij Hem vreezen; in den eerbied, met welken wij Hem belijden; in de liefde, met welke wij Hem aanhangen, en in de trouw, met welke wij Hem gehoorzamen) - christus ons van God geworden tot wijsheid, tot regtvaardigheid, tot heiliging, en tot verlossing (waarin, gelijk ook in het volgende - christus een voorbeeld in lijden en in sterven - het straks genoemde denkbeeld bijzonder op den voorgrond staat) - het avondmaal (in vier korte vertoogen) - de jeugdige leeftijd (eene ontwikkeling van, of eigenlijk soort van omgewerkte preek over 2 Tim. II:22, gelijk over het geheel de vertoogen iets hebben, dat eene oorspronkelijke hoedanigheid van leerredenen verraadt) - ouderenpligt - de kunst, om altijd vrolijk te zijn - (waartoe als regelen worden aangeprezen: het geweten zuiver te houden; zich te wachten van den waan, dat men op aarde volkomen gelukkig kan zijn; den zin voor ware vreugde bij zich aan te kweeken; naar onpartijdige beschouwing van levensrampen te trachten: dit een en ander wordt met opwekking besloten) - het koningrijk der hemelen gelijk eene parel - de zelf-

[p. 54]

zucht (in aard, werking en schadelijken invloed beschouwd) - de ondank (op soortgelijke wijze. Wij hadden dit liever ondankbaarheid genoemd gezien, omdat het spraakgebruik aan het eerste woord de doorgaande beteekenis van het ondervinden van ondankbaarheid heeft gehecht. Men beloont met ondankbaarheid. Men wordt beloond met ondank. Zoo wordt het althans meest gebezigd) - de hoofdtrekken van het beeld der liefde (vertrouwen, onvermoeide werkzaamheid, zelfverloochening, geduld, heilige moed) - de weg ten eeuwigen leven - de lotgevallen der waarheid op aarde - de pligt, om Godsdienst te bevorderen (als zijnde onze Godsdienst eene des lichts, der liefde, der kracht, en der vertroosting) - het lot, miskend te worden (als zich uitstrekkende over ons denken, gevoelen, gelooven en werken) - de vrije en de knecht (een woord vooral over onze vrijheid in christus) - het leven eene bedevaart (de punten van vergelijking zijn: de aanvang met zeer ongelijke toerustingen, de voortgang op uiteenloopende wegen, het einde aan hetzelfde doel, bij verschillende reizigers) - blijf met ons, want het is bij den avond (eigenlijk een overzigt over een inwendig menschenleven; een der minst heldere stukken van den bundel, gelijk reeds het gekozen opschrift duister is) - de kunst, om de vreeze des doods te overwinnen - de dood onder het beeld van den slaap (geen stilstand, maar rust der uitgeputte natuur, die met nieuwe kracht ontwaakt; einde van de zorgen en den strijd; bedaring van den verwarden loop onzer gedachten, inbeeldingen en hartstogten; kortstondige scheiding van geliefden, met welke het ontwaken hereenigt. Voorts, om gerust te gaan slapen, en om gerust te sterven, moet men op God vertrouwen en een goed geweten bezitten) - eindelijk, de waarschuwende stemmen der graven.

De vertaling is loffelijk, zoodat de stijl, die in het oorspronkelijke nog al beeldrijk schijnt te zijn, ook in de overzetting levendig en onderhoudend is.