Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

Geneeskundige curiositeiten.

Eenigen tijd geleden hoorden wij gewag maken van het toedienen van paarlen en diamanten aan hooge personaadjen. Tegenover deze kostbare middelen werden ook minder prijshoudende overgesteld. Enkele zelfs zeer walgelijke werden daarbij opgegeven. Hoe vreemdaardiger evenwel het middel is, hoe meer voedsel het voor de verbeeldingskracht kan hebben. Een geneesmiddel, uit de apotheek gehaald, verliest reeds veel bij een middel, door het kerkhof of het knekelhuis geleverd. Wat van het geneesmiddel geldt, is misschien ook van toepassing op den geen, die het zal aanwenden. Het is welligt om deze redenen, dat hier en daar in den scherpregter, die vroeger de beenderen van misdadigers somwijlen verbrijzelde, het vertrouwen gesteld werd, dat hij ook de bekwaamste man was om beenbreuken te genezen en ontwrichte leden te herstellen. Dat, om bijzondere redenen, in de smeersels, daarbij gebezigd, groot vertrouwen gesteld werd, is mede meermalen gebleken. En wanneer tot poeder gebragte menschenschedels tegen vallende ziek te naam hadden gemaakt, waarom zouden ook delinquenten niet een krachtig geneesmiddel kunnen opleveren?

De scherpregter was derhalve vroeger een vermaard persoon, en niet zoo geheel vreemd aan het Chirurgijns-gilde, als men thans wel zoude vermoeden.

Uit eene in den jare 1839 te Groningen in het licht gegevene Dissertatie van den Heer h.j. berghuis van woortman blijkt, dat het aan de knechten der scherpregters in 1625 vergund werd, aderlatingen te doen, even als aan de

[p. 656]

knechts bij weduwen van Gildebroeders van het Chirurgijnsgilde, mits dat zij bij het Collegium medicum proeven van bekwaamheid hadden afgelegd.

In het jaar 1669 werd aan Meester g. halverstadt, Emeritus Scherpregter, vergund voort te gaan met beenbreuken, ontwrichtingen enz. te mogen behandelen, onder den aangenomen titel van Stads-Ledezetter. Bij die gelegenheid werd hem ook dezelfde verpligting opgelegd als aan de andere Chirurgijns, om van voorgevallene verwondingen bij den Geregte aangifte te doen.

Uit die zelfde Dissertatie blijkt, dat men te Leeuwarden onder anderen ook een bijzonder vertrouwen in den scherpregter gesteld heeft. In 1805 was hem door den Magistraat het Privilegie toegekend, om eenvoudige beenbreuken en ontwrichtingen te behandelen, ofschoon dit gebruik bij eene algemeene wet in 1804 door de Bataafsche Republiek was afgeschaft. Dit voorregt zoude daarenboven in 1822 hem nog nader verzekerd zijn geworden.

Chirurgiae Doctores! gij hebt toch ook al zonderlinge Collega's gehad; en wanneer een scherpregter door eene Ministeriéle aanschrijving, volgens den Heer berghuis, erkend Ledezetter is, waarom zou dan ook een geordend Geestelijke geen oogmeester mogen zijn? Wij zouden vele punten van vergelijking tusschen deze beide soorten van Heelkundigen kunnen vinden, maar zwijgen uit achting voor den stand. Intusschen zien wij als watertandend de belangrijke brochure van Ds. kremer te gemoet, bij welker aankondiging wij ons claudius herinnerden: ‘Denn kam er auf die Gelehrsamkeit und die Gelehrten zu sprechen, und zog bey der Gelegenheit gegen die Ungelehrten los. Alle Hagel, wie fegt er sie!’