Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

Eene verschijning uit de andere wereld.
Anecdote uit den tegenwoordigen tijd.

In Mei 1839 bevond ik mij te Londen. Die groote stad was, toen vol van reizigers uit de aanzienlijke standen en van familiën tot den hoogen adel behoorende, want te Londen is de lente het schitterendste jaargetijde, en de Engelschen ontvangen de eerste stralen der lentezon en de eerste bloemen van het voorjaar onder luidruchtig feestgedruisch. De Italiaansche Opera was geopend. Voormaals mogt men in dien schouwburg niet anders dan in het zwart gekleed en met korten broek in plaats van pantalon verschijnen, en ook thans nog heeft het parterre in de Italiaansche Opera een vernis van coquetterie; nimmer klapt het met bloote handen, en william bean, een der geestigste schrijvers van de Times, zeide daarom eens, bij gelegenheid van een berigt over den door de zangeres persiani behaalden kunstroem: ‘Het parterre heeft driemaal van handschoenen moeten wisselen.’

In het hotel de Sablence, waar ik logeerde, bemerkte ik te dier tijd eene zonderlinge beweging. De logementhouder liep onophoudelijk angstig heen en weder, gaf niemand taal

[p. 316]

of antwoord, en bleef alle oogenblikken voor eene kamer staan, die met het nommer 21 geteekend was. Op zekeren morgen, dat ik geheel alleen het voorplein op en neder ging, zag ik den waard voor de deur van dat vertrek op de knieën liggen. Hij hoorde mijne nadering niet, zoo diep was hij in zijne gepeinzen verzonken. Ik tikte hem op den schouder; hij sprong op met de beweging van een hert, dat zich omsingeld ziet, en zijn aangezigt werd zoo bleek als de dood.

‘Vergiffenis! vergiffenis!’ riep hij, stotterende van schrik.

‘Mijn arme amphitryon!’ zeide ik, terwijl ik luidkeels lagchen moest, ‘kom tot uzelven. Ik sta u niet naar het leven, en zou ook zeker met alle lekkerbekken te doen krijgen, wanneer ik een' zoo onwaardeerbaren kok als u om hals bragt.’

‘O, Mijnheer, ik vraag u nogmaals wel om verschooning!’ hernam hij: ‘Ik had ... ik ben zoo ontsteld....’

‘Wat deedt gij daar voor die deur? Welk geheimzinnig wezen bewoont toch die kamer?’

‘Stil!’ fluisterde hij, mij de hand op den mond leggende; ‘met ernstige zaken mag men niet spotten. Kunt gij u wel verbeelden, Mijnheer, dat ik, hoe gaarne ik wilde, niet van voor deze deur kan wegkomen, en dat eene onweêrstaanbare aandrift mij onophoudelijk naar dezelve terugvoert?’

‘Maar hoe komt dat dan? Wat kan er dan zoo belangrijks in dat vertrek schuilen?’

De waard naderde mij op de toonen en fluisterde mij toe: ‘Er is een geest in!’

‘Kom, kom!’

‘Een uit het graf verrezen doode!’

‘Een doode dus van uwe kennis?’

‘Ja.’

‘Van welke sekse?’

‘Eene vrouw.’

‘Jong?’

‘Ja.’

‘En schoon?’

‘Zeer schoon.’

‘Voor den drommel,’ barstte ik uit, ‘als dat zoo is, dan hebt gij toch waarlijk ongelijk van bang te zijn, manlief! Hoe, gij zijt een Franschman, en het gezigt eener schoone

[p. 317]

vrouw doet u beven? Gewis, de Engelsche lucht heeft u kwaad gedaan.’

‘Wanneer gij alles wist, Mijnheer, zoudt gij wel anders over mij oordeelen.’

‘Wel nu, maak mij tot uwen vertrouwde, lieve landsman; misschien verdwijnt de vrees, wanneer wij onzen moed bijeenvoegen.’

‘Eenige jaren geleden,’ vertelde nu de waard, ‘woonde ik te Manchester, waar ik mij neêrgezet en een huwelijk aangegaan had. Een knagende hartstogt verbitterde mij mijn leven; ik was jaloersch, tot berstens toe jaloersch. En waarom? Alle zondagen ging mijne vrouw uit, waarheen weet de goede God! Een mijner huisgenooten bragt mij kwade vermoedens in het hoofd, en bood zich aan, mijne vrouw te bespieden. Ik was zwak genoeg, om daartoe mijne toestemming te geven; en denk eens, het kwam uit, dat mijne vrouw elken zondag een kind ging bezoeken!’

‘Wis en zeker had de kerel u iets op de mouw gespeld.’

‘Hij sprak de waarheid. Ik zelf overtuigde mij er van. Ik ging het kind met eigene oogen zien. Ik maakte de vrouw, die het in bewaring had, bevreesd, en vernam, dat de mijne het kind reeds vóór haar huwelijk gehad had. Woedend keerde ik naar huis terug; duizend bloeddorstige denkbeelden gingen mij door het hoofd; ik stoof in de kamer mijner vrouw, en zeide tot haar: “Eerlooze, die gij zijt, gij hebt mij bedrogen, maar ik zal mij wreken!” Bij deze woorden, mijzelven niet meer meester, wilde ik mij aan mijne vrouw vergrijpen, toen een luide schreeuw zich liet hooren.

Wat was het?’

‘Ik wist zelf niet, wat het te beduiden had; maar ik liet af, en nu zag ik eene bleeke vrouw, met bruine haarlokken, te voorschijn treden. Zij kwam regt op mij aan, met de ontzagwekkende achtbaarheid eener Godin, en hief de hand tegen mij op. “Hoed u, een haar op het hoofd dezer vrouw te krenken, vóór dat de tijd gekomen zal zijn, waarop zij zich verdedigen kan!”

“En waarmede zou zij zich dan kunnen verdedigen?”

“Neem dit, gebruik het en wacht!” Met deze woorden gaf de vreemde dame mij een papier, waarop zij in haast een paar woorden geschreven had. Vervolgens nam zij mijne in tranen badende vrouw met zich en verdween.’

[p. 318]

‘Heer waard,’ zeide ik, ‘uwe historie wordt een roman. Wat behelsde het biljet?’

De logementhouder wierp mij een' verwijtenden blik toe, tastte in zijn' vestzak, en gaf mij een klein gekreukt briefje, waarop de volgende woorden stonden: ‘Geef aan toonder dezes toegang en eene plaats in de voorste loge van den Italiaanschen schouwburg. - M.’

‘Dat is dan toch, moet ik zeggen, eene zonderlinge manier, om een' bedrogen echtgenoot te genezen!’ voerde ik den verteller te gemoet.

‘Scherts toch niet, Mijnheer! Ik ging, hetzij dan uit bijgeloof of uit nieuwsgierigheid, naar den schouwburg, en zag aldaar een stuk, dat een' verbazenden indruk op mij gemaakt heeft.’

‘En dat stuk heette?’

‘Othello. Het bevat, gelijk Mijnheer wel weten zal, de geschiedenis van een' man, die zijne onschuldige, te onregt door hem verdacht gehoudene vrouw om het leven brengt. De haren rijzen er iemand bij te berge! Maar kunt gij raden, welke zangeres de rol der gelasterde vrouw vervulde? Het was de vreemde dame, die in mijn logement haren intrek had. Bij het tooneel, waarin desdemona de door othello haar toegebragte doodwond poogt te ontwijken, riep ik overluid uit: “Genade! genade! dood haar niet!” Toen het stuk uit was, viel ik in zwijm.’

Ik zag den waard aan: het bloed was hem naar het hoofd gevlogen; zijne oogen schitterden, en deze over het algemeen weinig beschaafde man was van zijn onderwerp door en door aangegrepen geworden; de hartstogt had zijn anders zeer dagelijksch organismus als gegalvaniseerd.

‘Nu?’ vroeg ik hem; ‘en gij hebt hierop aan uwe vrouw vergiffenis geschonken?’

‘Ja,’ gaf hij ten antwoord; ‘ik reikte haar de hand. Arm schepsel,’ sprak ik tot haar in tegenwoordigheid der vreemde dame, ‘moge God u vergeven, gelijk ik u vergeef, en moge Hij uit het boek uwer zonden dat misdrijf uitwisschen, waarvan ik thans de herinnering vernietigd wensch.’

‘Heer waard,’ hernam hierop de vreemde; ‘ik zweer u bij alwat mij dierbaar is, dat uwe vrouw onschuldig is! De dag zal komen, waarop ik u de geheele waarheid zal mogen openbaren.’

‘Maar ach, Mijnheer, deze dag heeft nimmer mogen ver-

[p. 319]

schijnen! Na een geestelijk concert, waarop zij gezongen had, werd de dame bedlegerig, en van dit haar ziekbed stond zij niet weder op; zij stierf, en heeft mijn geheim met zich in het graf genomen. Wat mijne vrouw betreft, deze heeft zich nimmer willen regtvaardigen; want, zeide zij, alsdan zou zij een geheim moeten prijs geven, hetwelk zij gezworen had te zullen bewaren. Ik heb met den man der overledene dame gesproken; maar hij zegt, dat hij van de zaak niets weet, en ik geloof dit, want de man is niet in staat om te liegen. Op deze wijs nu ligt mijn geluk in de kist dergene begraven, die alleen het had kunnen doen herleven. - Maar dit is niet het eenigste onoplosbare in de geschiedenis; de vrouw, voor wier kamerdeur gij mij verrast hebt....’

‘Welnu?’

‘Ik heb in haar de vreemde dame herkend.’

‘De vreemde dame?’

‘Ja, die gestorven was.’

‘Nu schertst gij.’

‘Dat doe ik niet. Zij draagt nagenoeg dezelfde kleeding, welke ik haar in den Italiaanschen schouwburg heb zien dragen. Ook heb ik hare trekken herkend.’

Het schort den man in het hoofd, dacht ik bij mijzelven en wilde heengaan, toen de deur van het geheimvolle vertrek zich opende, eene jonge dame uit hetzelve te voorschijn trad en tot den waard zeide: ‘Ik heb niet zonder opzet uw hotel tot verblijf gekozen, heer waard....’

‘Ziet gij wel,’ zeî de waard al bevende tot mij, ‘dat ik niet dol ben?’

‘Ik heb u te Manchester gezocht.’

Hij moet dan toch gelijk hebben, dacht ik bij mijzelven, en eene koude rilling liep mij, onwillekeurig, bij die gedachte door de leden.

‘Ik breng u,’ vervolgde de jonge dame, ‘wat u destijds beloofd werd.’

Met deze woorden overhandigde zij den waard een' verzegelden brief. De man viel van schrik op de knieën.

‘'t Is hetzelfde handschrift als dat van mijn biljet,’ zeide hij; ‘de doode heeft aan mij geschreven.... Gij zijt dan uit het graf verrezen?’

‘Ik?’ vroeg de dame, ‘uit het graf verrezen! Ik zie er toch immers niet als een spook uit, vriendlief?’

[p. 320]

‘En toch is het de stem, het zijn de oogen, het is hetzelfde handgebaar van haar, die niet meer is! en dan het handschrift....’

‘'t Is het handschrift mijner arme zuster,’ zeî de dame; ‘ik vervul een harer laatste bevelen.’

Op deze woorden greep de waard weder moed; hij opende den brief, las dien, en riep vol blijdschap uit: ‘Het is dan waarlijk zoo?’

‘Ja,’ hernam de jonge vrouw; ‘geheel de zamenhang van het geval was aan mijne zuster bekend. Uwe vrouw is schuldeloos; het kind, dat zij als het hare heeft doen opvoeden, was de spruit der dochter uit een voornaam geslacht, welker eer zij door haar stilzwijgen gered heeft. Thans kan ik haar noemen; het was Miss G...., die na den dood van haren voogd den vader van haar kind gehuwd heeft.’

‘En mijne vrouw heeft moeds genoeg bezeten, om mijne verwijten met geduld te verdragen?’

‘Ja, en om uwe fortuin te maken,’ ging de dame voort, ‘want men heeft hare zelfopoffering met duizend pond sterling vergoed, die u thans uitbetaald zullen worden. Aan mijne zuster is het gelukt, uwen niet onnatuurlijken toorn, die alles had kunnen bederven, te stillen, door u othello te laten zien; zij wilde u daardoor op eene indrukmakende wijs doen beseffen, hoe ligt een jaloersch man zijne onschuldige vrouw kan verongelijken. Het is haar gelukt, zonder dat zij het in haar gestelde vertrouwen heeft behoeven te schenden. Zij heeft u aan het geluk teruggegeven; gedenk haar somwijlen in uw gebed.’

‘Mevrouw,’ sprak ik nu tot de dame, ‘ik ben in dit kleine drama, waarin gij zulk eene schoone rol speelt, vertrouwde geworden; ik weet alles, behalve den naam uwer zuster en den uwen.’

‘Dien mag ik u wel zeggen,’ hernam de schoone vrouw; ‘mijne zuster heette malibran; mijn naam is pauline garcia.’

Met deze woorden verdween zij.

Ik was in gepeins over dezen zonderlingen zamenloop van dingen verzonken, toen het geluid van snikken mij in de levende wereld terugriep. Ik keerde mij om. Achter mij stond de waard en hield zijne vrouw in de armen.