Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

[p. 684]

Verhandeling, bevattende een overzigt van den staat der voornaamste Gewassen in Nederland geteeld, en van de gesteldheid van het weder, met aanwijzing van de gevolgen, die hieruit zijn af te leiden, in de jaren 1806-1812, door Jan Kops, Lid van het Koninkl. Nederl. Instituut, van de Hollandsche en andere Nederlandsche Maatschappijen. Te Utrecht, bij van Paddenburg en Comp. 1841. In gr. 8vo. 49 bl. en 3 uitslaande Tafels. f 1-50.
Overzigt van den staat der voornaamste Gewassen in Nederland, van den jare 1813 tot en met 1828, door denzelfden. Te Utrecht, bij dezelfden. 1841. In gr. 8vo. 19 bl. met 4 Tafels. f : - 50.

De rustende Hoogleeraar kops was in den tijd van het kortstondig Koningrijk Holland bij het Ministerie van Binnenlandsche Zaken als Commissaris tot de zaken van den Landbouw aangesteld. Als zoodanig ontving hij van elke Commissie van Landbouw elk half jaar berigten, die hem instaat stelden, om jaarlijks een verslag te geven wegens den algemeenen toestand des Landbouws over geheel Holland. Het overzigt van die Staten voor de 7 jaren van 1806 tot 1812, met de aanwijzing der daaruit af te leiden gevolgen, werd door hem in 1816 aan de eerste klasse van het Koninklijk Nederlandsch Instituut aangeboden en door dat geleerd Genootschap uitgegeven. Het is een nieuwe druk van dat opstel, welke de Heer kops thans aan het publiek aanbiedt in het eerstgenoemde der boven vermelde geschriften. Thans voegt hij er een dergelijk overzigt bij over de jaren 1813 tot 1828,

(N^o. 2) hetwelk met het voorgaande in een onmiddellijk verband staat en waarin op het voorgaande gedurig verwezen wordt. Het belang van dergelijke overzigten zal wel niemand ontkennen, die over deze zaak oordeelen kan. Eerst door vergelijking van weêr- en luchtgesteldheid met vruchtbaarheid of ongunstig gewas, over vele jaren, kan men tot eenige algemeene gevolgtrekkingen geraken. Mogen tot nog toe die gevolgtrekkingen niet talrijk zijn en veel nog onzeker blijven, er is geen twijfel aan, of volgende naspo-

[p. 685]

ringen zullen den kleinen schat vermeerderen en de algemeene regels nader bevestigen.

Onder de voornaamste gewassen rekent de Schrijver de volgende: Tarwe, Rogge, Wintergarst, Koolzaad en Klaver, zijnde vijf wintergewassen; voorts Zomergarst, Haver, Paardeboonen, Erwten, Boekweit en Aardappelen, zijnde zes zomergewassen. Bij verre de meeste gewassen was de uitkomst in al de Nederlandsche provinciën vrij eenparig. Het best slagen in de meeste jaren Tarwe, Rogge, Klaver en Boekweit. Dit stelt onze gronden en ons klimaat voor deze gewassen als zeer gunstig voor. Paardeboonen en Erwten slagen daarentegen van deze elf voornaamste gewassen het minst; veelligt staat dit met den klaverbouw in verband. In niet één jaar vallen alle gewassen op gelijke wijze uit, en zelfs in de ongunstigste jaren wordt het misgewas van de meesten door ruime opbrengst van eenige anderen eenigermate vergoed. Een strenge winter doet ten aanzien der wintergewassen, het Koolzaad uitgezonderd, een voorspoedig gewas verwachten. Heete zomers zijn zelden vruchtbaar, schoon al met geene zware droogte vergezeld. Deze zijn eenige der hoofdresultaten van des Schrijvers nasporingen en vergelijkingen.