Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

Opwekking tot eene verstandige handhaving van de voorregten der Evangelische Kerk. Leerrede, door J.G. Liernur, Predikant bij de Evangelisch-Luthersche Gemeente te Haarlem. Te Haarlem, bij A.C. Kruseman. 1841. In gr. 8vo. 42 bl. f : - 50.

‘Indien deze Leerrede,’ zegt de Heer liernur, ‘op den laatsten gedenkdag der Hervorming door mij uitgesproken, iets mogt bevatten, dat wegens het daarin behandelde onderwerp eenige belangstelling verdient, dan zal, hoop ik, derzelver uitgave, aan hoe vele gaarn door mij erkende gebreken zij lijden moge, daarmede wel geregtvaardigd zijn.’ Dat kan Rec. niet volkomen toestemmen, want zelfs eene zeer gebrekkige leerrede zou zoo iets kunnen bevatten; maar moet zij daarom uitgegeven worden? - De Schrijver heeft in deze leerrede ‘pogen aan te wijzen, wat er in de Evangelische Kerk voornamelijk verdediging noodig heeft, en hoe dit op de beste wijze geschieden kan.’ - Over ‘de meer dan betamelijke lengte’ derzelve verontschuldigt hij zich met zijne mindere vaardigheid in schikking zijner denkbeelden en keus zijner uitdrukkingen, en in de breedere ontwikkeling van het gesprokene voor zijne Lezers: mogen deze redenen gelden, wat zij kunnen!

In de Inleiding spreekt liernur over het belangrijke van de Hervorming en de verschillende beoordeeling van dezelve; en komt alzoo op de redenen, om ons in het bezit van de door haar verkregene voorregten te handhaven.

[p. 616]

Hiertoe neemt hij zijnen tekst uit openb. III:11: ‘Houd, wat gij hebt, opdat niemand uwe kroon neme,’ en na kortelijk iets daarover gezegd te hebben, wil hij ‘doen gevoelen, dat, wat er door de Hervorming is te weeg gebragt, eene zaak van onberekenbare waarde is,’ en dan wil hij ‘opwekken, om hetgene wij als leden der Evangelische Kerk bezitten, op eene verstandige wijze te bewaren. Om dit geregeld te doen, zal ik,’ zegt hij, ‘vooreerst u herinneren, wat wij in de Evangelische Kerk bezitten; u vervolgens zeggen, wat ons moet bewegen, om dit te bewaren; en ten laatste u aanwijzen, hoe dit op de verstandigste wijze kan en moet geschieden.’ Deze dubbele manier van verdeeling is voor de duidelijkheid en geregelde orde niet zeer dienstig. (Bl. 7 staat ‘eene kroon, die haar tot een steunpilaar in den geestelijken tempel Gods te doen worden’; hoe kan eene kroon haar tot een' steunpilaar doen worden? wat overeenkomst is er in deze twee beelden?)

In het eerste deel zal liernur dan ontvouwen, wat wij in de Evangelische Kerk bezitten; maar kan dit met regt genoemd worden, (bl. 8) ‘een eigendom van oneindigen omvang’? en is daarop de hyperbolische spreekwijze toepasselijk, die men aan het slot van het Evangelie van joannes vindt, maar die toch wel niet van joannes is? - Wat liernur, bl. 8, 9, van dat (l. dien) eigendom zegt, is wel waar, maar immers niet kenmerkend genoeg, want hebben niet alle Christenen, van wat menschelijken naam ook, eenig aandeel aan dat Evangelie van het Rijk Gods? - Bij dat Evangelie, merkt liernur verder te regt op, bezit de Evangelische Kerk ook de vrijheid, om hetzelve naar eigen inzigt te beschouwen: doch kan men wel juist zeggen, (bl. 11) ‘dat God het opgehoopte onkruid in de Christelijke Kerk plotseling opruimde?’ Ging het ook hierin niet langzamerhand? en is de uitdrukking zelve niet vrij triviaal?

Verder voert de Spreker drie redenen aan, om die godsdienstige voorregten te bewaren: 1. ‘den prijs, dien er onze vaderen voor moesten geven; 2. den zegen, dien

[p. 617]

ons het bezit daarvan aanbrengt; 3. het gevaar, waaraan wij altijd, maar vooral thans zijn blootgesteld, om die voorregten weder te verliezen.’

Eindelijk toont hij, hoe dit op de verstandigste wijze geschieden kan, namelijk ‘door in het oog te houden, dat het voorregten des geestes zijn’; 2. door ‘een verstandig gebruik van de H. Schrift;’ 3. door ‘eene gezette waarneming der openbare Godsdienst.’ Waarna hij nog enkele andere middelen even aanwijst, en dan zijne rede besluit.

Deze Leerrede draagt alle blijken, vooral in de twee laatste deelen, van de belangstelling des Sprekers in de zaak, waarover hij spreekt; hier en daar vindt men goede opmerkingen; maar de stijl is niet bijzonder, doorgaans vrij droog, zonder verheffing, meer verhandeling dan leerrede, en dat wel bij eene bijzonder plegtige gelegenheid. Om het goede oogmerk echter en het hooge belang der zaak bevelen wij haar gaarne aan. - Jammer dat zij zoo slecht gecorrigeerd is, waarvan Rec. vele voorbeelden zou kunnen aanvoeren; maar wat baat het? litera scripta manet.