Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

De Geneesheer, als waarschuwend Vriend en Raadgever in alle Ziekten, door Dr. R.F. Lutheritz. Uit het Hoogduitsch vertaald door J.A.W. Hustinx. 's Hertogenbosch, bij H. Palier en Zoon. In gr. 8vo. X en 240 bl. f 1-80.
Dr. G.B. Krausser, Wenken en Raadgevingen voor hen, die in het behoud hunner oogen belang stellen; enz. enz. enz. Te Gouda, bij G.B. van Goor. In gr. 8vo. VIII en 160 bl. f 1-20.

Bij de vele uitkomende boeken van eerstgenoemden stempel dachten wij aan eenen Franschen kwakzalver. Deze, spoediger teruggekeerd in eene stad, waar men hem niet wederom

[p. 584]

zoo spoedig verwacht had, zeide tot de verwonderde en gapende menigte: ‘Dat gij mij al wederom in uw midden ziet, moet gij daaraan toeschrijven, que je ne trouve ailleurs tant de simples^(*) que chez vous!’ Gaat men de menigte der raadgevers en artsen in geschrifte na, zoo wel voor mensch als vee, dan mag er wel over eene overbevolking van Geneeskundigen in de stad en op het land geklaagd worden. Doctoren en Plattelandsheelmeesters moeten geen bestaan meer kunnen vinden. Dwaas zouden toch de menschen zijn, zich nog van persoonlijke hulp te bedienen; want de minste verkoudheid, wanneer zij tot den Esculaap komt, zal hun duurder te staan komen, ook naar het minimum van het provinciaal tarief berekend, dan een Geneesheer van de drukpers, als waarschuwend vriend en raadsman, die voor een gulden tachtig cents in alle ziekten raad geeft! - Maar zijn er dan nog zoo vele ziekten, dat men met raad en waarschuwing daartegen een boekdeel van 240 bladzijden vullen kan? - Hoe kunt gij nog zoo vragen? Lees de bladen uit het dagboek van eenen arts in de Pandora, en gij zult zeggen: hoe kan raad en waarschuwing tegen zoo vele kwalen, uit de doos van Pandora opgewalmd, in zulk een klein bestek zamengedrongen worden, als zulks in dit boeksken geschiedt? Maar gesteld, dat een geneesheer zoo vele kwalen en gebreken nog kan opsommen, hoe is zulks bestaanbaar met het aantal geneesmiddelen, die ze onfeilbaar wegnemen, indien men slechts aan de somwijlen bijgevoegde getuigschriften gelieft geloof te slaan? Lees het Handelsblad, de Haarlemsche en ook de Rotterdamsche Courant, (vooral om de lijst der Engelsche geneeskundige waar) en ik houd mij verzekerd, dat onze waarschuwende Geneesheer geene ziekte heeft, of gij zult, in een dezer dagbladen, er één, zoo niet meer middelen tegen vinden.

(*) Dit woord is voor onderscheiden' uitleg vatbaar; men kan er door verstaan ligtgeloovige menschen en geneeskundige kruiden; elk kon het dus op zijne wijze uitleggen: simple kan bovendien misschien even goed in den zin van eenvoudig als van onnoozel worden opgevat.

[p. 585]

Hoe blijven er dan nu nog zoo vele ziekten over? De gierigheid bedriegt misschien ook hier de wijsheid! Goedkoop zijn de meeste dezer middelen niet; b.v. de jichtverdrijvende stroop van den jicht- en podagra-bezweerder boubel is niet voor de armen berekend, en over het geheel zal geen bedeelde (en er zijn er, helaas, nog al velen in Noord-Nederland!) dit Geneeskundig Land van Belofte kunnen binnengaan; terwijl hij zich behoort tevreden te stellen met geneesmiddelen, tegen 20 cents per Recept, of ook nog wel minder, berekend. De Kalverstraat, het voormalig Depôt der firma massignac, het Depôt van den art. hern. Doctor, (waar is toch deze graad verleend?) het geneeskundig Utopia, het heelkundig Eldorado, is zulks alleen voor hen, wie de fortuin met eene milde hand heeft bedeeld; terwijl zij minder bij magte was hun eene gezondheid op te dringen, welke sommigen het voorregt van onder de lieden van fatsoen te behooren zou doen verliezen. Maar laat ons dit teeder punt niet verder behandelen, om het duur gekochte fatsoen niet in waarde te doen dalen, en de kunstbroeders niet te benadeelen, die nog niet door den waarschuwenden Vriend en Raadgever verdrongen zijn.

Er zien echter van tijd tot tijd nog al dergelijke boeken het licht. - Schrijvers en uitgevers vinden er dus hunne rekening bij? - Ook hieromtrent schorten wij liefst ons oordeel op. Misschien is het voldoende, op deze boeken de berekening toe te passen, welke op de vertaalde Romans aanwendbaar is. Even als men, volgens den Heer quetelet en anderen, kan berekenen, hoe vele moorden en diefstallen er jaarlijks gepleegd worden, hoe vele armen, krankzinnigen enz. er op elk duizendtal menschen kunnen gerekend worden, zoo vele zielen kan men ook van de duizend vooronderstellen, voor welke zulke boeken niet slechts berekend zijn, maar door welke zij ook gekocht zullen worden. Het overschietende van de oplaag zou nog dienstbaar kunnen worden tot onderhoud van daarop afgeregte paarden, volgens den geestigen lichtenberg. In den catalogus van zeldzaamheden, namelijk, door eenen Engelschman nagelaten, werden ook twee

[p. 586]

paarden gevonden, welke de overledene had geleerd misdruk te eten in plaats van hooi en haver, en dat wel ten gerijve van die met veel zulke waar bezwaard bleven. Bij onderscheidene Bureaux zouden er wel eenige soortgelijke paarden op nagehouden kunnen worden.

Naar onze wijze van zien, had de Vertaler, die den hoogsten en duursten prijs op de heilige, schoone onschuld stelt, dit boek wel onvertaald kunnen laten, ook van wege de flaauwe bewerking, welke echter niet voor rekening van dezen komt, maar voor welke zonde Dr. r.f. lutheritz alleen verantwoordelijk blijft. Is het daarenboven voegzaam, onze Huisvrouwen met ziekten bekend te maken, als waarvan gewag gemaakt wordt in het zevende Hoofdstuk, bl. 188-192? Overigens zouden wij een voldoend aantal voorbeelden kunnen mededeelen, dat dit boek voor den arts nutteloos is en voor de kranken alle doel geheel mist.

Naast de boven vermelde raadgevingen liggen op onze tafel die voor het behoud der oogen. Deze Wenken en Raadgevingen worden ook nog gevolgd door eenige algemeene onderrigtingen aangaande het doelmatig gebruik der brillen, over derzelver verschillende soorten enz. Dit alles wordt voorafgegaan door eene tamelijk hoog gestelde voorrede, die te meer aan den Duitschen oorsprong herinnert, na het voorafzenden van eenige dichtregelen uit vondel, welke op het titelblad prijken. Het ontbreekt sedert eenigen tijd ook niet aan raadgevingen voor de oogen, getuige onder anderen het geschrift van den Heer j. heynen, Raadgevingen voor minkundigen enz.^(*) Het onderhavige houdt zich bezig met de regelen tot bewaring of instandhouding van gezonde oogen. Wel het voornaamste. Het is toch beter, ziekten te voorkomen, dan te genezen. Zijn echter de oogen op eene of andere wijze verzwakt of van de gewone gesteldheid afgeweken, dan behoeven zij eene andere verpleging. Een belangrijk

(*) Zie de beoordeeling, Vaderl. Letteroef. 1840. N^o. IX, bl. 366.

[p. 587]

hulpmiddel zijn de oogglazen. Deze worden verdeeld in kijk- en beveiligingsglazen en in het tweede Hoofdstuk overwogen. De kunstoogen zijn het onderwerp van het derde Hoofdstuk. Wij hebben in dit boeksken, even als in dat van heynen, vele nutte leeringen, goede opmerkingen, doelmatige wenken en raadgevingen gevonden. Het kan door hen, die voor hun gezigt bezorgd zijn, met goed gevolg geraadpleegd worden.