Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

Episode uit het Leven van Michiel Adriaansz. de Ruyter. Geschiedkundige Roman, door A.D. van Buren Schele. IIde Deel. Nederland in 1672. Te Amsterdam, bij G.W. Tielkemeijer. 1841. In gr. 8vo. 383 bl. f 3-80.

Onder den titel van Episode uit het Leven van m.a. de ruyter, de Galeislaven te Napels, heeft de Heer van buren schele, vóór een paar jaren, eenen Roman in het licht gegeven, waarvan de edelmoedige bijstand, door onzen onvolprezen zeeheld aan eenige Hongaarsche Predikanten verleend, de geschiedkundige grondslag uitmaakte. Hoe de tegenwoordige, die bij den hoofdtitel nog dien van Nederland in 1672 draagt, als een tweede Deel moet voorkomen, begrijpen wij niet. Het eene boek is van het andere geheel

[p. 519]

onafhankelijk, en alleen de titel: Episode uit het Leven van de ruyter, maakt deze ieder op zichzelfstaande Romans tot een eerste en tweede Deel. Het tegenwoordige, waarin de zeeslag in Soulsbaai, de moord der de witten en andere geschiedkundige bijzonderheden aan een verdicht verhaal worden vastgeknoopt, is veel minder Roman, en mist dus veel van de eenheid, waardoor het andere zich aanprees. De geschiedenis van den Luitenant roze en zijne geliefde, klara van elden, loopt er als een zeer dunne draad doorheen, die niet overal sterk of zigtbaar genoeg is, om het historische aaneen te rijgen. Dat, en de onbeduidendheid van vele gesprekken, waartoe het al te geforceerde van talrijke aardigheden in den mond van den matroos andries behoort, is de voornaamste aanmerking, die wij er op hebben. In de wijze, waarop deze zeeman zijne spreekwoorden te pas brengt, is ook de navolging van samuel miller (in den Pickwick van dickens) niet te miskennen, b.v.: ‘Kan ik het helpen, dat er een wolf onder de schapen schuilt, zou de herder zeggen. Geld is de ziel van alle zaken, zou de vrek zeggen,’ enz.

Wij zouden niet zoo herhaaldelijk en als bij uitsluiting cornelis de witt den held van Chattam genoemd hebben; de ruyter verdient dien eernaam eigenlijk het meest; en hier en daar vindt men wel eene tirade, die vrij winderig is. De Schrijver wil b.v. eenvoudig zeggen, dat het een ure sloeg: ‘De klok van het prachtige stadhuis te Amsterdam - het tegenwoordige paleis - het kunststuk der nieuwere bouworde, (?) het wonder dier eeuw, door inboorling en vreemdeling aanschouwd, gelijk helmers in zijn Lof van Amsterdam zingt:

De inboorling ziet het aan en voelt zijn boezem zwellen,
De vreemdling nadert, en verstomt bij 't grootsch gesticht:

de klok van dit schoone geheel had het uur van één verkondigd.’ Zoo is er meer; maar geen koren zonder kaf, en wanneer men, niet vorderende, wat het fijne van den historischen Roman uitmaakt, alleen op het onderhoudende eener dagelijksche lectuur let, dan zal men met dit boek genoegen nemen en er genoegen van hebben.