Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

Schoonheden uit de Geschiedenis der Reistogten in Azië. In II Deelen compleet. Door P. Weeda. Te Dordrecht, bij Blussé en van Braam. 1841. In gr. 8vo. Te zamen 632 bl. f 4 - :

Na eene inleiding, behelzende een vlugtig overzigt der geschiedenis van koophandel en zeevaart, ontvangt men in het eerste Deeltje: de reizen van de Venetianen maffio, nicolo en marco polo naar Perzië, Indië, China, Japan en den Indischen Archipel, in de laatste helft der XIIIde eeuw; en van ferdinand mendez pinto naar Abyssinië, Arabië, Indië, China, Tibet en Japan, van 1537-1558. En in het tweede: de lotgevallen van william adams in Japan, in het begin der XVIIde eeuw; eene reis rondom de wereld van den Franschman la barbinais (die, tot aan eene verbetering, overal la rabinais wordt genoemd) le gentil, 1714-1718; de reize van Lord macartney naar China, en die van jamrs wathen naar Madras en het laatstgenoemde rijk.

De verdienstelijke onderwijzer weeda heeft deze reisverhalen niet kwalijk uitgezocht en met oordeel verkort, schoon b.v. bij de voorlaatste zeer belangrijke reisbeschrijving (van staunton, Amst. 1798, 7 Deelen) wel wat al te sterk is gesnoeid. China en de Chinezen zijn dan ook in lateren tijd meer bekend geworden, zoodat veel van hetgeen de Engelsche gezant verhaalt later en van elders kan ondersteld worden den lezer niet geheel vreemd te zijn. Maar wanneer wij de zaak uit dit oogpunt beschouwen, dan verliezen alle de hier medegedeelde reisbeschrijvingen, de laatste, als van 1811 en 1812, uitgezonderd, veel van haar belang, hoewel minder, dan ten opzigte van Europa zou gelden, daar de Aziatische volken weinig verandering in leefwijze en gewoonten ondergaan. En niet veel (het voornaamste vindt men in golownin's Lotgevallen bij de Japanners) heeft men over Japan en deszelfs bewoners; waarom het eerste reisverhaal

[p. 514]

in het tweede Deeltje niet het minst met genoegen zal ontvangen worden, vooral omdat de Schrijver, die zich ten hove zeer bemind en geëerd wist te maken, gelegenheid had om veel te zien en op te merken. Voor meer beschaafde of liever meer kundige lezers is dit werk juist geene behoefte; voor de meeste leesgezelschappen ten platten lande zal het inzonderheid een nuttig boek geacht worden.

De Heer weeda heeft er hier en daar nog al eenige aanmerkingen van zichzelven bijgevoegd. De stijl is doorgaans zuiver. Niet zooveel dan, voor als, I. 39; goederen afhandig maken, voor goederen afzetten, zich van goederen ontdoen, I. 168; bark, voor sloep, op vele plaatsen; stijle, voor steile, II. 88 en dergelijke, zijn kleine feilen, die ligtelijk der aandacht ontgaan. Zoo is het ook, II. 156, eene vergissing, dat het cochenille - insekt het purper zou geven. Uittreksels uit nieuwere reizen in Azië hadden wij wel wat meer begeerd. Meldde ons de titel niet: in twee Deelen compleet, dan zouden wij die alsnog verwacht hebben. Reisbeschrijvingen zijn doorgaans nog al kostbare werken; doelmatige uittreksels kunnen dus voor velen nuttig zijn, indien men het geven van dezelve niet overdrijft.