Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

Historische Avondkout, naar het Fransch van August Arnould, door A.C.J. Verspijck. II Deelen. Te Amsterdam, bij P. Meijer Warnars. 1841. 206 en 167 bl. f 3-60.

De voor ons liggende bundels bevatten te zamen achttien romantische verhalen, welke de Schrijver of Vertaler historische noemt; wel is waar zijn eenige op historische facta gegrond, maar alle kunnen echter met dien naam niet worden bestempeld.

Het 1ste Deel bevat: De goede Buren. Filip Mauvert (Oudenaarde, 1519.) Het verzoekschrift der Geuzen. (1566.) De Watergeuzen. (1571.) Beleg van Leyden. Jean Jaureguy. (1582.) De schat van Koning Jacobus. (1600.) Eene wraakoefening. De man met het valies. De dubbelsoortige liefde. Een storm. (1715.) In het IIde Deel treffen wij aan: De juweelen der Koningin. (1756.) Dubbelhartigheid. (1772.) Beleg van Gothemburg. (1788.) De gele balsamine. De eerste en laatste liefde. Een avontuur. (1812.) Ziedaar het fijne van het spel.

Vele dier verhalen zijn reeds in onze Vaderlandsche Tijdschriften opgenomen geweest. De Schrijver, niet ten onregte meenende, dat de Geschiedenis allergeschiktst is om romantische tafereelen op te leveren, beschouwt dan ook hier de Nederlandsche Historie als zeer rijk voor dergelijke voorstellingen, en wel bijzonder het tijdvak van onze worsteling tegen Spanje; maar daar uit hetzelve reeds door eene menigte Schrijvers, een groot aantal onderwerpen voor hunne romantische schildering genomen is, zoo kan het wel niet anders, of de Lezer zal hier weinig nieuws aantreffen. De verhalen Filip Mauvert, de juweelen der Koningin en het avontuur komen ons als de beste en belangrijkste uit deze bundels voor; het verhaal, een storm, steekt hierbij geweldig af, als zijnde van weinig beteekenis.

Een enkel woord over deze verhalen, in hoe verre zij, als historische, den toets der Geschiedenis kunnen doorstaan.

Rec. betwijfelt het, of karel V wel zoo openlijk en in

[p. 453]

eene dusdanige vergadering van de aanzienlijken van Nederland, als in het verhaal Filip Mauvert voorkomt, zijnen eigen' misstap zal bekend hebben, door toen reeds de later zoo vermaard gewordene margaretha van parma voor zijne natuurlijke dochter te erkennen.

Hoe verder de Schrijver of Vertaler, bl. 78 en verv., in het verhaal van het beleg van Leyden, op den zonderlingen inval is gekomen, om de algemeen onder den naam van magdalena moons bekende minnares van valdez, bevelhebber in dat beleg, den naam van kennava te geven, kan Rec. niet vatten; ook is haar sterven, ten minste in de Geschiedenis, niet op zoodanige wijs vermeld als hier voorkomt.

Een belangrijke misslag begaat de Schrijver in het verhaal van jaureguy, door te melden, dat het Prins maurits was, die den moordenaar zijns vaders terstond vatte en hem eene gevaarlijke wonde toebragt. Ook heeft, volgens de Geschiedenis, jaureguy willem I niet met een mes of ander scherp wapentuig, maar dadelijk met een pistool gekwetst. Verder heeft de teregtstelling nooit plaats gehad: voor het onderzoek van het regtsgeding was het onvoorzigtig, dat eenige Edellieden, daar tegenwoordig, den moordenaar met hunne degens eenige steken door het lijf gaven en des Prinsen Hellebardiers hem vervolgens doodsloegen.

Wij zouden dergelijke leemten met nog andere kunnen vermeerderen. Al deze afwijkingen en historische onwaarheden behoeven noch behooren plaats te vinden: onder het romantische kleed moeten de personen niet onkenbaar, hunne handelingen, het karakteristieke op het tooneel hunner bedrijven niet scheef en verdraaid voorgesteld worden; dit alles kan voor den minkundige en oningewijde in de Geschiedenis niet anders dan nadeelig zijn.

Wij eindigen met den wensch, dat de Vertaler zijnen tijd en zijne kennis voortaan liever bestede aan het overzetten van betere voortbrengselen, en niet medewerke, om de Geschiedenis, door vreemden en onkundigen dusdanig verminkt, nog meer geschonden onzen Nederlandschen Lezeren voor te houden. Wij kunnen het den Franschman eenigzins vergeven; van den Nederlander moesten wij zoo iets niet ontvangen. Tantum!