Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

August. Schets uit den tegenwoordigen tijd; door Mr. W. van Rehburgh. Te Amsterdam, bij J.M.E. Meijer. 1841. In gr. 8vo. 342 bl. f 3-40.

De held van dit verhaal is een jong mensch zonder vastheid van karakter, zonder vaste beginselen, maar die, gelijk het met jongelieden van deze soort wel meer gaat, nogtans hooge gedachten van zichzelven heeft. Eerst tracht hij de liefde te verwerven der verloofde van zijnen vriend Willem. Nadat hij het onervarene meisje liefde voor zich heeft weten in te boezemen, en iedere hinderpaal tegen hunne verbindtenis, door den edelmoedigen afstand van Willem, uit den weg is geruimd, wordt hij verliefd op de weduwe Wilmar, de moeder van Willem. Door deze afgewezen, is hij voornemens zijn leven door eenen zelfmoord te doen eindigen. Doctor van Harp ontrukt hem nog gelukkig bij tijds het wapen, en beweegt hem om aan zijne verloofde getrouw te blijven. Daar August, bij zijne andere gebreken, ook nog een ongeloovige is, wordt hij door den braven Doctor ook van deze kwaal knaphandig genezen, door een betoog, hetwelk slechts veertien bladzijden beslaat, en waarin gehandeld wordt over Fetichismus, Sabeïsmus, Pantheïsmus, Polytheïsmus, Naturalismus, Materialismus, en waarin socrates, plato, pythagoras, epicurus, sextus empiricus, luther, descartes, newton, locke, condillac, diderot, d'alembert, voltaire, rousseau, leibnitz, wolff en kant optreden. Ofschoon nu dit betoog in zulk een klein bestek natuurlijk uiterst oppervlakkig moet zijn, August laat er zich door overtuigen. De Schrijver had nu zijnen held gelukkig kunnen laten trouwen. Maar zoo heeft het hem niet behaagd, en zeer treurig is de afloop der geschiedenis van August. Hij valt in een tweegevecht, vóór dat hij met zijne verloofde verbonden wordt. Deze echter laat zich troosten, en aan het einde van het boek treffen wij haar aan als de gelukkige echtgenoote van een' anderen man.

Bij de uitgave van een vroeger voortbrengsel werd de Schrijver aangemoedigd door het oordeel, dat het hem niet ontbreekt aan aanleg. Dit getuigenis deed ons het thans aange-

[p. 423]

kondigde verhaal met eene gunstige verwachting in handen nemen, en gaarne zouden wij het aanprijzend aankondigen. Maar het schijnt, dat de aanmoediging der beoordeelaars in onzen tijd eenen schadelijken invloed heeft op de aankomende Schrijvers, en, in plaats van hen tot meerdere beschaving van hun talent aan te sporen, hun vrijmoedigheid geeft, om met onbekookte stukken voor het publiek op te treden. Wij ontkennen niet, dat de grootste menigte der Romanlezers hier onderwerpen behandeld vindt, die hunne belangstelling levendig zullen houden, namelijk goed of kwalijk geslaagde minnarijen. Ook zijn wij het met den Schrijver eens, dat er veel zulke Augusten op de wereld zijn. Maar wij gelooven niet, dat zoodanige oppervlakkige karakterschetsen en even oppervlakkige oplossing van twijfelingen, als wij hier vinden, doel treffen tot bereiking van datgene, wat de Schrijver als zijn eigenlijk oogmerk leert kennen, namelijk ‘lust in te boezemen, om door de studie eener ware wijsbegeerte, door zelf denken en gevoelen, tot eene vaste overtuiging te geraken.’ Veeleer vreezen wij, dat het lezen van zulke Romans ongeschikt of afkeerig zal maken van het bestuderen van meer belangrijke en grondige werken.