Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

Histoire de la civilisation morale et réligieuse des Grecs, de puis le retour des Héraclides, jusqu'â la domination des Romains, par P. van Limburg Brouwer, Professeur à Groningue. Tome V. à Groningue, chez W. van Boekeren. 8vo. 497 pages, f 4-80.

De geleerde Schrijver behandelt in dit Deel de eigenlijke Grieksche Godenleer, zoo als die, gedurende het tijdvak, dat hij thans beschouwt, in het algemeen als Volksgeloof bestond. Dit onderwerp wordt hier met eene uitvoerige volledigheid uiteengezet, die bijna niets te wenschen overlaat, en die het voor Referent moeijelijk maakt, een verslag van den inhoud te geven, als die over een zoo groot aantal personen en zaken loopt. Wij kunnen hier slechts de hoofdonderwerpen opgeven, en mogen in geene bijzonderheden treden, waardoor wij van zelve in eene drooge nomenclatuur zouden vervallen.

Dit vijfde Deel dan bevat negen Hoofdstukken, van het 27ste tot het 35ste. Het eerste is aan de physische Mythologie gewijd; hierin wordt over de aarde, den hemel, de bergen, den Oceaan, de rivieren, de Nymphen, de zon, de maan enz. gehandeld. Het onderzoek, waarin wordt aangetoond, dat de Zon en apollo, de Maan en diana en nog andere Godinnen geenszins dezelfde hemelsche wezens waren, is vooral lezenswaardig. Vervolgens gaat de Schrijver in een ander Hoofdstuk tot de zedelijke Mythologie over;

[p. 308]

hier worden de Fortuin, de Rijkdom, de Wet (themis), het Regt (dice), de Vrede, en vele andere vergode deugden en verpersoonlijkte hoedanigheden, achtereenvolgens beschouwd. Vooral is hetgeen over de Liefde (eros), de Begeerte (himeros, pothos) en de Wederliefde (anteros) in dit Hoofdstuk voorkomt zeer belangrijk. Het 29ste Hoofdstuk opent het onderzoek naar de persoonlijke Goden en de drie onderscheidene Goden-dynastiën van oceanus, van saturnus en rhea, en van jupiter of zeus. Vervolgens toetst de Schrijver het gezag der Grieksche Dichters ten opzigte van de godsdienstige gevoelens; terwijl hij verder over het verblijf der Goden, het Anthropomorphismus der Dichters van dit tijdvak en de sporen van hetzelve in de eerdienst, en over de algemeene hoedanigheden der Grieksche Godheden, als onsterfelijkheid, zaligheid, geluk, kracht, schoonheid, vermogen om andere gedaanten aan te nemen, snelheid, heerschappij over de menschen en de natuur, alvermogen en alwetendheid, met uitvoerigheid handelt.

In de overige Hoofdstukken worden de Hoofdgoden en Godinnen, jupiter en juno, neptunus en amphitrite, pluto en proserpina, hecate, ceres, vesta, vulcanus, minerva, apollo, de Muzen, diana, mercurius, pan, mars, venus en de dienst van adonis en priapus, met die der Geniën of Demonen, zoo wel de kwade als de weldadige, beschreven. Tevens wordt over het geloof aan de geesten der afgestorvenen gesproken, het gevoelen der wijsgeeren aangeroerd, zoo wel als de invloed van dezelve op de godsdienstige denkbeelden in het algemeen. Eindelijk komt de Schrijver in de twee laatste Afdeelingen op de Vergodingen (Apotheosen), en beschouwt dus bacchus, hercules, esculapus, de Dioscuren, castor en pollux, leucothea en palemon, en handelt verder omstandig over de Heroen, Helden of Halfgoden, en de dienst, die men aan hen wijdde.

Zietdaar den rijkdom van zaken, die men in dit Deel beschreven vindt, in ruwe trekken opgegeven. Alles is hier uit de echte bronnen geput, en de verkeerde gevoelens van sommige nieuwe Schrijvers worden er grondig in te regt gewezen; in één woord, het is een volledig zamenstel der Grieksche Mythologie, dat men er in aantreft. Hoezeer men zoude kunnen vragen, of deze Godenleer wel zoo in al deszelfs bijzonderheden in eene Geschiedenis van de zedelijke

[p. 309]

en godsdienstige beschaving der Grieken behoefde te worden opgenomen, en of dezelve, wat meer in de hoofdtrekken geschetst, niet voor het doel van het werk genoegzaam zonde geweest zijn, moeten wij echter den Hoogleeraar dankzeggen voor de moeite en nasporingen, aan een niet altijd aangenaam gedeelte van zijne taak besteed, en wenschen wij eerlang met denzelfden lof verslag te kunnen geven van het laatste Deel eener lettervrucht, die tot eer der Nederlandsche geleerdheid strekt.