Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

Het Leven van Jezus, critisch bewerkt door Dr. D.F. Strauss, naar de 3de Hoogduitsche uitgave. Iste Deel. Te Groningen, bij J.H. Bolt. 1842. In gr. 8vo. XII en 474 bl. f 5 - :

Zoo ziet dan eindelijk de veelbesprokene vertaling van strauss het licht! Al wat met grond tegen derzelver verschijning is in het midden gebragt, heeft den Uitgever niet kunnen bewegen, zijn plan te laten varen. Wij zullen hier niet herhalen, wat over het ondoelmatige, ja schalijke dier vertaling reeds in het midden is gebragt. Evenmin schrijven wij eene beoordeeling van het oorspronkelijke werk ter neder. Zij zou van zulk eenen aard en tevens zoo uitgebreid moeten zijn, als onbestaanbaar is met een Tijdschrift als het onze. Onze pligt is dus alleen, met korte woorden deze vertaling aan te kondigen.

Recensent was reeds sedert de laatste twee jaren gewoon, de derde uitgave van het oorspronkelijke werk voor handgebruik te bezigen: hij bevond zich derhalve in de gelegenheid, om de vertaling met het oorspronkelijke te vergelijken. Hij is aan de waarheid verpligt, te erkennen, dat de vertaling getrouw, woordelijk getrouw is. Zelfs zoo, dat dezelve van Germanismen krielt, en dat al de Duitsche kunsttermen der laatste jaren verbotenus zijn verhollandscht. Zoo leest men van verstoffelijking en vermenschelijking van God, bl. 4; van veronderstellingloos-

[p. 290]

heid, bl. 7; van vischtrek (Fischzug); van Reden, voor redenen of redevoeringen van jezus; van uiterlijke stelling, bl. V (voor toestand) en wat niet al? Duidelijk blijkt het werk vertaald te zijn door eene hand, die bloot werktuigelijk en zonder genoegzame bekendheid met de zaak te werk is gegaan. Vandaar, dat de Vertaler ook geen woord van opheldering ergens bijvoegt, waar het, schier op iedere bladzijde, voor den Hollandschen lezer zoo noodig ware geweest. Wilde men nu eenmaal strauss in het Hollandsch vertalen, (waarom, weten wij waarlijk niet) dan waren er twee wegen open. Of de Vertaler had gedurig moeten paraphraseren, en anders in noten ophelderen, om de meestal in abstracte speculative vormen gehulde uitspraken van strauss voor den oningewijde begrijpelijk te maken; of er had achter het werk een Clavis Straussiana moeten gevoegd worden, waarin aan de duistere spreekwijzen, aan de termen der Hegelsche school, aan de citaties van bij ons publiek nog onbekende tegenschriften het noodige licht wierd bijgezet. Zoo als de vertaling dààr ligt, is zij voor iedereen onbruikbaar, die niet geheel op de hoogte der quaestie staat. Een voorbeeld zal ons gevoelen ophelderen. Wij kiezen het uit de 3de Voorrede. Hoort, hoe strauss over zijne tegenstanders spreekt: ‘Uit kern's opgeblazen Cathedertoon heb ik meermalen iets juists opgevangen, en van het hooge paard der Tholücksche veelzijdigheid,’ (NB. voor den Duitscher zeer karakteristiek, maar voor den Hollander, hoe juist ook overgebragt, volkomen onverstaanbaar) ‘trots zijnen veeltijds onzekeren tred, voor een en ander een juister gezigtspunt gewonnen. Ook theile's vormloos en ten deele hartstogtelijk geschrift bleef niet ongebruikt. Maar in het boek van osiander kon ik van kwalm en rook geen licht ontdekken. Weisse's werk begroet ik als eene in onderscheidene opzigten aangename verschijning.’ - Wel, lezer! hebt gij nu niet veel geleerd, gij, die strauss wildet leeren kennen? Neen, zegt gij, ik begrijp het niet - en Rec. gelooft u gaarne: want nu zoudt gij nog moeten weten, wie kern en tholuck en

[p. 291]

osiander en theile en weisse is, en welk het karakter hunner schriften; en werden deze allen ook al vertaald, gij zoudt dan op nieuwe en grootere onbegrijpelijkheden stooten. Eerst moest gij goed op de hoogte der Straussische quaestie, hare aanleiding, haren gang en hare litteratuur gebragt worden, en dat wordt gij hier niet. Was de Vertaler tot dit laatste niet in staat, kon het zelfs niet naar billijkheid van hem gevorderd worden, hij getrooste zich dan, een' grootendeels vergeefschen arbeid te hebben verrigt; een' arbeid, voor den Godgeleerde, die de zaak goed bijhield en beoordeelen kan, noodeloos; voor den Predikant, die zich alleen of meestal met de vaderlandsche theologische producten ophield, volstrekt onbruikbaar, en voor den ongeoefenden leek vol gevaar en schade. Wij kunnen er u dus weinig zelfvoldoening van beloven, Mijnheer de Vertaler! dat gij niet alleen met onvoorzigtige, maar ook met ongeoefende hand het zaad des ongeloofs hier hebt uitgestrooid - of het moest de zelfvoldoening zijn, die gij er op uw sterfbed van hebben zult!!

Het 1ste Deel loopt tot aan het verhaal van 's Heeren zalving door eene vrouw. Nu het werk toch vertaald wordt, hopen wij in het 2de Deel de twee nieuwe paragrafen te vinden, die strauss aan het slot der sedert verschenen 4de uitgave van zijn werk heeft toegevoegd. - Papier, druk en prijs zijn goed en billijk. Indien de reactie tegen de vertaling den Boekhandelaar bolt heeft genoopt, de vertaling voor f 4 - : minder nog te leveren, dan het oorspronkelijke kost, (een zeldzaam verschijnsel!) dan wenschten wij, dat er tegen meerdere vertalingen eenige reactie wierd ondernomen. - Tantum!