Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1842

Vraagboekje over de Bijbelsche Geschiedenis voor jonge Kinderen, door W.C. Mauve, Leeraar bij de Doopsgezinden te Haarlem. Te Haarlem, bij de Wed. A. Loosjes, Pz. 1841. In kl. 8vo. 74 bl. f : - 30.

Al wederom een Vraagboekje! dus al wederom die versletone en inderdaad onbehagelijke, onbeduidende benaming! al wederom een boekje in vragen en antwoorden voor het godsdienstig onderwijs! dus al wederom in de dorste en minst aanbevelenswaardige form, die voor geene andere wetenschap thans meer gebruikt wordt; en deze moet dan voor de heiligste en beste zaak van verstand en hart nog steeds bij voorkeur in gebruik blijven! - Dit waren de eerste gedachten, die er in Recensent oprezen, bij het ontvangen van dit onderwijsboekje in de Bijbelsche Geschiedenis; en hij kon zich niet onthouden dezelve mede te deelen, waarmede hij echter het hem toegezondene niet voorbarig veroordeelen wil, daar het in zijne soort zijne waarde kan hebben. - Het heet te zijn ‘voor jonge kinderen’; en er zullen waarschijnlijk nog twee andere bij opklimming op volgen: daar het woord jonge hier vrij onbepaald is, zou Rec. het liever met eerstbeginnenden, dat in het Voorberigt gebruikt wordt, of met iets dergelijks, verwisseld hebben, hoewel daar door dit woord nog weder een onderscheid schijnt bedoeld te worden, omdat voor deze de met kruisjes geteekende vragen gezegd worden bestemd te zijn.

[p. 102]

Zal nu zulk een onderwijsboekje (de form eens voor een oogenblik ter zijde gesteld) geschikt zijn voor de genen, tot wier gebruik het dienen moet, dan behoort het met oordeel des onderscheids zamengesteld, bevattelijk en practisch nuttig te zijn, of, zoo als de Schrijver te regt zegt, ‘waaraan zij iets hebben voor verstand en hart, of het van buiten leeren der antwoorden alleen wordt een nutteloos plagen van het geheugen.’ Zeer goede theorie! maar toetsen wij nu daaraan eens de praktijk in het een en ander uit de twee eerste lessen. ‘Het woord Bijbel beteekent boeken.’ Wat hebben jonge kinderen aan deze eerste etymologische beteekenis van Biblia, die dan, volgens het gebruik in dit bepaalde geval, nog niet eens juist is? - ‘De Bijbel draagt de namen van Heilige Schrift, Woord van God, en Openbaring.’ Den Eerw. Schrijver kan niet onbewust zijn, dat althans de derde en vierde benaming niet synoniem is met de eerste. - Wat hebben jonge kinderen aan de benamingen van Oud en Nieuw Verbond of Testament? wat aan de verdeeling in geschiedkundige, dicht- of zedekundige en Profetische boeken? wat aan de dorre optelling van al de Bijbelschriften? wat, in één woord, aan dezen inventaris van het Bijbelmaterieel, waarvan zij niets in het minste weten of begrijpen? Of zal de Leeraar dan daarover nader met hen spreken? Wel nu, dan moet hij diep, zeer diep in den ganschen omvang der Bijbelsche Openbaringsgeschiedenis enz. enz. ingrijpen; en zal dit doeltreffend zijn? Doch het is, naar Rec^s. inzien, een hoofdgebrek van dit boekje, dat de Schrijver ontijdig van zaken en personen spreekt, met welke de jonge kinderen nog niet bekend zijn, en dan nog niet bekend moesten worden. - ‘Om de practische strekking van het boekje te vergrooten,’ zegt de Schrijver, ‘dienen de onder de meeste lessen bijgevoegde teksten’: maar is ook dit, hoe wèl ook gemeend, geen overlading van jonge kinderen, en in meer opzigten aan groote moeijelijkheden onderhevig? - Zoo is het over 't geheel, naar Rec^s. meening, een ander hoofdgebrek van dit boekje, maar hetwelk het met vele andere gemeen heeft, dat het

[p. 103]

te veel wil geven, dat het genoegzaam niets van de geschiedenis durft overslaan, en daardoor niet zelden dingen aanroert, die althans voor dien teederen leeftijd liever verzwegen moesten worden, zonder dat men daarom der waarheid behoeft te kort te doen; of dat het ook zaken of personen uit zulke oogpunten voorstelt, die verre boven de bevatting van jonge kinderen gaan, het verstand meer verwarren dan verlichten, en het hart koud laten, of met een vreemd, donker gevoel vervullen. Men sla b.v. maar eens bl. 54, 55, 56 op, en zie de volgende antwoorden: ‘Joannes de Dooper kondigde Jezus aan als den lang beloofden Messias, als het Lam Gods, dat de zonden der wereld wegneemt. Joan. I:29.’ - ‘Jezus was de lang beloofde Verlosser, de eigen Zoon van God, die mensch geworden en uit de maagd Maria, eene afstammeling van David, geboren is.’ - ‘De naam Jezus beteekent Zaligmaker, die van Messias en Christus beteekenen hetzelfde, namelijk: Gezalfde of Vorst.’ - ‘Toen Jezus gedoopt was, daalde de Heilige Geest zigtbaar op Hem neder, en sprak er eene stem uit den hemel: deze is mijn geliefde Zoon, in welken Ik mijn welbehagen heb. Matth. III:17’; waar, ja, gedeeltelijk Bijbelsche termen gebruikt zijn, maar die althans door jonge kinderen niet verstaan worden, en hun ook bezwaarlijk eenigzins aan verstand en hart te brengen zijn. - Eindelijk is nog op te merken, dat de Geschiedenis des Ouden Verbonds in dit boekje verre de grootste ruimte beslaat, welke tot die van de Geschiedenis des Nieuwen Verbonds als 52 tot 22 staat, zekerlijk naar de tijdruimte van beide onberispelijk, doch, naar de belangrijkheid der laatste voor ons Christenen, zal men niet alleen de evenredigheid, althans voor een eerste onderwijs, eenigzins anders mogen wenschen, maar zelfs zich over de kortheid en schraalheid hier en daar moeten verwonderen. En welk eene zonderlinge slotvraag en antwoord! ‘Wat ziet gij in de geheele Bijbelsche Geschiedenis? - In de Bijbelsche Geschiedenis zie ik de steeds voortgaande vervulling van Gods belofte aan Abraham: in u en uwen zade zullen

[p. 104]

alle geslachten der aarde gezegend worden. Gen. XII:3^b, XXII:18^a.’! Zien jonge kinderen dit zoo gemakkelijk in de geheele Bijbelsche Geschiedenis? is dit het natuurlijkste, waartoe zij door derzelver geheelen afloop worden opgeleid? is dit de laatste practische strekking, waartoe het gansche gegeven onderwijs hun dient; dit de totaal-indruk, dien zij met zich nemen?

Maar, is dit boekje dan zoo geheel verwerpelijk? - Dat zegt Rec. niet, en dat meent hij ook niet: het is zelfs mogelijk, dat het beter is dan andere in het Kerkgenootschap des Schrijvers, waarin hij zegt dat het aantal van zoodanige boekjes geenszins overvloedig is. Ook erkent Rec. zeer gaarne, dat het over 't geheel duidelijk gesteld is; dat de antwoorden doorgaans, door herhaling van de in de vraag gebruikte woorden, eenen volledigen en verstaanbaren zin opleveren, (en dus op nieuw bewijzen, hoe die vraagform zeer wel kon weggelaten, en eene andere gebruikt worden); dat er eene goede godsdienstige denkwijze in heerscht; dat de practische strekking, om het verhaalde tot godsdienstig-zedelijk nut der jeugd te doen dienen, onmiskenbaar is; dat het zich dus van deze zijde aanbeveelt. Doch aan andere zijden vindt Rec., dat dit boekje beter noch volmaakter is dan verscheidene andere reeds bestaande, en evenzeer veel te wenschen overlaat: het is hem op nieuw een bewijs, dat het schriftelijk en mondeling onderwijs van jonge kinderen in de Bijbelsche Geschiedenis al zeer moeijelijk is, ofschoon menigeen dit zulk eene zware taak niet meent te zijn; dat het moeijelijk is, zich vooral hierbij in de kinderlijke denkwijze en behoefte te verplaatsen; dat wij volwassenen, wij vooral Godsdienstleeraars, zoo wij, door het nocturna versare manu, versare diurna der Bijbelschriften, met derzelver inhoud en geest regt gemeenzaam geworden zijn, in verscheidene dingen geen duisterheid, geen zwarigheid, geen bedenkelijkheid om het voor te stellen vinden; welk een en ander zij nogtans wel hebben voor die teedere verstanden en harten, aan welke men geenszins alles voetstoots kan mededeelen, zoo men geene gevolgen van den eersten

[p. 105]

indruk bij hen wil achterlaten, die voor de heiligste en weldadigste zaak eer nadeelig dan voordeelig zijn.