Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1841

De Jezuiten, de Troon der Nederlanden, en het Concordaat. Vlugtige Historische Herinneringen en Wenken. Te Amsterdam, bij A.B. Saakes. 1841. In gr. 8vo. 66 bl. f : - 60.

Te bewaren wat men goeds en nuttigs bezit, is te allen tijde lofwaardig. Voor instellingen en verordeningen, die ten steun van Godsdienst, van beschaving en verlichting verstrekken, te waken, is eene verpligting, die op ieder burger der Maatschappij en op ieder Christen, overtuigd van het belang en de nuttigheid derzelven, rust. Waar de invloed van vreemde heerschappij of listige woelingen van kerkelijke magt dat goede, dat bestaande nuttige zouden trachten te ondermijnen of te vernietigen, daar mag de weldenkende niet sluimeren of slapen; en de tijd, dien wij beleven, vereischt, meer dan ooit, waakzaamheid! Dat dan, te midden der plannen, die er in het werk worden gesteld, om de vaste grondzuilen van het Protestantismus te doen wankelen, de woorden in dit stukje niet die zijn van eene stemme des roependen in de woestijn! Wat de woelingen van Rome sedert 1815 hier te lande hebben uitgerigt, wordt met levendige verwen geteekend; de middelen, die men nog aanwendt, worden helder opengelegd; de gevolgen, die er uit zouden kunnen voortvloeijen, zonder bewimpeling ontvouwd; en wat men, op geschiedenis en ervaring gegrond, voor de toekomst te wachten hebbe, wanneer zij gelukken, wordt niet verzwegen, maar duidelijk en klaar het gevaarlijk standpunt aangewezen, waarop Nederland zich ten slotte zoude geplaatst zien.

Er zijn reeds vele brochures voor en tegen een Corcordaat met Rome in het licht verschenen; wij willen dus over die zaken niet breeder uitweiden, maar alleen zeggen, dat deze historische herinneringen, die vrij kras ge-

[p. 595]

schreven zijn, ernstige overweging verdienen; en Ref. beaamt ten volle, wat de Schrijver zegt: ‘De Protestanten willen de Roomsche Kerk niet onderdrukken of er boven uitsteken. Zij gunnen haar de volkomenste vrijheid van Godsdienst, zelfs het voorregt, dat het Gouvernement zoo weinig invloed op haar heeft, terwijl onze Kerk door hetzelve bijkans geheel beheerscht, ten minste geadministreerd wordt. Maar zij willen geen' buitenlandschen invloed op de Roomsche Kerk hier te lande, die, ja, wel facto eenigermate bestaat, doch die door een Verdrag met Rome sterker wordt. Zij willen dit, meer om het belang van den Staat, dan van hun eigen.’ En Ref. voegt er met belangstelling de woorden bij: ‘Het is de pligt van elken getrouwen en aan zijnen Vorst gehechten onderdaan, wanneer hij bespeurt, dat eenig gevaar den Troon bedreigt, te trachten den Koning, zelfs zijns ondanks, te redden.’

Op den Koning blijve ons vertrouwen gevestigd; terwijl wij de zaak van Godsdienst, beschaving en verlichting, die van het welvaren en den bloei des Vaderlands niet kan of mag afgescheiden worden, den God van waarheid en licht verder eerbiediglijk aanbevelen.