Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

Anecdoten van professor Engel.

Het aandenken aan den wijsgeerigen en vernuftigen bel-esprit engel geleek eenige jaren na zijnen dood naar een bloemgewas aan den weg, van hetwelk ieder zich eenen ruiker plukt. Eene menigte anecdoten van hem werden verteld, ook misschien wel verzonnen. Het volgende voorval, waarbij ik zelf tegenwoordig was (Dr. g. merkel is de verhaler) schijnt mij beter, dan vele andere, den geest van den overledene te kenmerken. - Als bijzonder vriend van moses mendelssohn en van david friedländer, genoot hij onder alle klassen der Joden te Berlijn zeer veel vertrouwen. Menigmaal kwamen er van deze Israëlieten hem om raad verzoeken in verlegenheden, waaruit zij zichzelven niet wisten te redden. Op zekeren avond deden dit dan ook twee mannen van bekende gegoedheid. Men had hun uit Polen een' jongen bloedverwant toegezonden, die reeds bijna geen kind meer was, en dien men verlangde, dat zij in de wereld zouden voorthelpen. Maar, welke loopbaan zou hij daartoe best inslaan? Hierover konden zij het niet eens worden; de een wilde hem tot den koophandel, de ander tot een ambacht bestemmen. Zij streden heftig, en verlangden, dat engel beslissen zou. Geduldig had hij langen tijd naar hetgeen zij van weerskanten aanvoerden, geluisterd; eindelijk vroeg hij, waartoe de jongeling zelf wel den meesten lust betoonde? ‘Tot geen van beide,’ was het antwoord. - ‘Ik wil u eens iets uit mijne kinderjaren vertellen,’ zeide nu engel. ‘Ik was een wilde knaap; mijn broeder was het ook. Eens vonden wij aan den oever van het meer bij Parchin een' bijzonder regten en fraaijen wilgentak. Ik besloot er een' vaandelstaf van te maken; mijn broeder wilde, dat de stok eene lans zou worden. Elk bleef vast op zijne meening staan. Eindelijk stiet ik den tak in den vochtigen

[p. 679]

grond, en wij pakten elkander bij den kraag. Toen wij regt aan den gang waren, riep de meid ons om te komen eten, en wij durfden niet op ons laten wachten. De wilgentak werd vergeten, en eerst in het volgende voorjaar vonden wij dien weder. Hij was geen vaandelstok en ook geene lans geworden, maar wel een frisch groeijend boompje - zoo als zijne natuur het medebragt.’ - De mannen glimlachten en gingen. Voorloopig werd de jongeling naar school gezonden, en, zoo ik mij niet vergis, heeft hij naderhand in de geneeskunde gestudeerd.

Professor engel was een man, die, in het gevoel zijner eigene waarde, zijne meening onverbloemd uitte, en eenen spottenden inval niet ligt binnenhield. Toen hij naar Berlijn beroepen en aldaar aangesteld was, behoorde het spoedig tot den goeden toon der groote wereld, engel bij zich te hebben. Wijlen Prins S.... gaf zich ook gaarne het voorkomen, een Maecenas van geleerden en kunstenaars te zijn; derhalve deed hij engel op zekeren voormiddag tot zich roepen, om hem in persoon te leeren kennen. Engel verscheen, moest een' geruimen tijd in het voorvertrek wachten, en werd eindelijk binnengelaten. De Prins, een zeer trotsch man, verhief zich een weinig van de sopha, waarop hij zat, knikte hem genadig toe, en begon een gesprek met hem, geheel en al in den gewonen toon van een' voornamen beschermheer; dat is te zeggen, het bestond uit niets anders dan uit vragen naar engel's omstandigheden. Middelerwijl bleef de Prins bestendig gezeten, zonder engel uit te noodigen om insgelijks te gaan zitten; integendeel, in het gevoel van zijnen hoogen stand liet hij hem staan. In den verderen loop van het onderhoud viel ook het gesprek op den Hertog van***. ‘Dien hebt gij zeker mede gekend?’ vroeg de Prins. - ‘O ja, regt goed,’ hernam engel. - ‘En hoe vondt gij hem?’ - ‘Om u de waarheid te zeggen, van weinig beduidenis; hij was een zeer alledaagsch, ja onnoozel mensch. Ik ben menigmaal bij hem geweest; ondertusschen had hij toch zoo veel wellevendheid van mij altijd een' stoel aan te bieden.’

Naderhand werd engel eens bij dezen zelfden Prins ten eten verzocht. Aan de tafel viel het gesprek onder anderen ook op den beroemden zeereiziger cook, en men betreurde. dat hij op zijne togten zoo ongelukkiglijk het leven

[p. 680]

had moeten verliezen. Hierbij voerde voornamelijk engel het woord. Eensklaps vroeg, om zich toch ook eens te laten hooren, de Prins hem: ‘Kwam cook niet op zijne eerste reis om het leven, Heer Professor?’ - ‘Ik geloof ja,’ was engel's antwoord; ‘maar hij stoorde er zich niet veel aan, en begon kort daarna zijne tweede.’