Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

Allen Prescott. Tooneelen uit dorp en stad, in Nieuw-Engeland. Uit het Engelsch. II Deelen. Te Deventer, bij M. Ballot. 1840. In gr. 8vo. 460 bl. f 4-90.

Zoo doodeenvoudig, als deze twee matige boekdeeltjes, worden dergelijke ‘Tooneelen’ in dezen sierlijken tijd maar zeldzaam aan het geëerd publiek, ‘dat zich van ernstiger bezigheden verpoozen wil,’ aangeboden. Geen naam van den Schrijver; geene aanduiding, dat hij dezelfde is, aan wien men te danken heeft dit, en dat, en wat al meer den leeshonger van de Romanverslindende wereld voldaan, althans voor eenige oogenblikken gestild heeft. Geen gegraveerde titel schittert ons tegen. Geen sierlijk plaatje doet de bladzijde opzoeken, waar het heenwijst. Niets van dat alles: op den titel enkel dit motto, aan burns ontleend:

De rang is slechts de stempel, vriend!

De man is 't goud der guinje.

Ja, zoo is het met de boeken ook! Het uiterlijke is slechts bijhangsel; de inhoud moet de waarde uitmaken. Dat wil nu juist wel niet zeggen, dat het oog ook niet wat wil hebben; en wij zien geene reden, om in dit opzigt over het netgedrukte, velin-papieren boek te klagen.

Het inwendige dan - de inhoud - ‘het goud der guinje’? Wij willen het even aan den Schrijver vragen, die toch zelf zijn werk wel zal dienen te kennen. ‘De lotgevallen van allen prescott zijn de lotwisselingen van een' vluggen borst, die er door trouw en vlijt in slaagt, zich tot een' onafhankelijken toestand te verheffen, en de liefste zijner jeugd’..... ‘Dit laatste spreekt van zelf, Mijnheer! maar de Schrijver is niet onpartijdig.’ Welnu, de Vertaler dan:

[p. 678]

‘Een eenvoudig verhaal, dat naauwelijks op iets anders aanspraak maakt, dan op getrouwheid van teekening en juistheid van opmerking. Zoo ik even vermetel was, als de broeders van den gilde, zou ik zeggen: eene soort van Amerikaanschen Gilblas, maar er echter bijvoegen: voor zoo verre de prozaïscher maatschappij der nieuwe wereld die vergelijking dulde.’ - ‘Nu, dat is nog al wel, en vrij zedig; maar wat dunkt er u van, Mijnheer de Recensent?’ Mevrouw, laat ik de eer hebben u te zeggen, dat ik over den smaak van een ander moeijelijk kan oordeelen; maar wat mij aangaat, ik heb het met veel genoegen gelezen. UEd.? - ‘Ik heb er minder mede op. Er is niets piquants in. Alles gaat zoo den dagelijkschen gang. Allen is niets dan een arbeidersjongen, die zijn fortuin in de wijde wereld gaat zoeken, en ja, door zijn gezond verstand en deugdzame beginselen goed voortkomt; maar is dat nu zooveel bijzonders? Ik vind de geschiedenis al heel dagelijksch.’ - UEd. heeft ten deele gelijk, Mevrouw! maar mij heeft het in 't geheel niet gehinderd. Ik vond juist, dat de teekening van dagelijksche karakters en dagelijksche tooneelen den Schrijver al zeer goed gelukt is; dat hij al zeer onderhoudend heeft geschreven, en dat de niet verwende of overprikkelde smaak de lotgevallen van den braven prescott gaarne lezen zal. Ook komt het mij voor, dat, voor zoo ver ik dat van elders weet, want ik ben er nooit geweest, het buiten- en stadsleven van dat gedeelte van Noord-Amerika zeer goed beschreven is, en dat het juist zoo heel onnuttig niet is, in een sprekend voorbeeld te doen zien, dat vlijt en braafheid..... ‘Ah! UEd. spreekt van moraal en stijl. Dat mag zoo zijn, maar’... Nu, maar?... ‘'t Is niets piquant.’

Er is zekerlijk vrij wat geleuter in het werkje, zoo als de uitweiding over de Grammatica, die over de tuinen enz.; maar alles toch vrij onderhoudend geschreven. Eenige eigenheden in taal ontsieren de overzetting. Wa voor kleed, gewaad, komt herhaaldelijk voor; en hier en daar zijn voegelijker aanhalingen van plaatsen uit de Heilige Schrift, dan het laffe: ‘Is dat alles niet beschreven in het boek der Kronijken van den eerwaardigen marshall?’ (D. I. bl. 32.) Voor wederspoed (D. I. bl. 45) ware ook tegenspoed zuiverder taal geweest. Is het boek uit het Engelsch? ‘Voorzeker!’ Wonderlijk. Hoe komen vrije uren,

[p. 679]

speeluren, dan, D. I. bl. 106, aan den puur Hoogduitschen naam: Vieruren, (Feyerstunde)?

Men vergunne ons een klein proefje. Het is een gedeelte van een gesprek tusschen den vader van Miss love heywood en charles, die, tegen den zin van den ouden Heer, zijn hof wat aan haar maakte. Men bemerkt, dat Mr. heywood den jongen Heer wil afschepen.

‘Maar, Mijnheer, (vroeg charles, om het gesprek met hand en tand aan den gang te houden) hoeveel kost het wel, om een paar paarden op het land gedurende den winter aan te houden?’

‘Dat hangt af van hetgeen gij ze geeft,’ zeî Mr. heywood droog weg.

‘Ja, Mijnheer! - dat is natuurlijk; maar als men ze geeft, wat men gewoonlijk geeft - waar gij zelf ze meê zoudt laten voederen?

‘Dat hangt alweêr af van wie ze voedt; de een verspilt eens zoo veel als de ander, om een paard zijne bekomst te geven.’

‘Welnu, ondersteld, dat het iemand zij, die het, schoon niet met overgroote, toch met passende huishoudelijkheid doet.’

‘Dan hangt het af van den langen of korten duur van den winter,’ zeide Mr. heywood.

‘Voorzeker - natuurlijk,’ hernam charles, een weinig knorrig, ‘elk weet, dat een paard in drie maanden niet zooveel kan eten als in vijf; maar gesteld, dat het een winter van gewone lengte zij?’

‘Welnu, dan hangt het af van de soort van paarden,’ hernam de ondoorgrondelijke Mr. heywood,’ enz.

Het is een onderhoudend boek; maar Mevrouw heeft in hare beteekenis des woords gelijk, dat het niets piquants heeft. Dat hindert ons niet.