Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

School-Atlas van alle deelen der Aarde, in 22 Kaarten, naar de laatste ontdekkingen en nieuwste bepalingen bewerkt, ook ten opzigte van de Nederlandsche Koloniën. Rotterdam, Boekhandel van A. Bädeker. 1840. Gecartonneerd. f 4-75.

De tweeëntwintig kaarten, waaruit deze, blijkens den titel, aan den gewezen Minister van Koloniën, Graaf j. van den bosch, opgedragen Atlas bestaat, stellen voor: eene wereldkaart; de vijf werelddeelen, onder welke Noord- en Zuid-Amerika afzonderlijk; Spanje en Portugal; Frankrijk; Grootbrittanje en Ierland; Denemarken en IJsland; Zweden en Noorwegen; de Nederlanden en België; Duitschland en Zwitserland; Oostenrijk; Italië; Europisch Turkije en Griekenland; Europisch Rusland en Polen; Nederlandsch Oost-Indië; West-Indië, en eindelijk de vlaggen der voornaamste zeevarende natien.

De uitvoering is uiterst net, ofschoon wij er de algemeene aanmerking op hebben, die op de meeste, zoo niet alle,

[p. 674]

School-Atlassen valt, namelijk, dat zij te klein zijn, waardoor, bij vermelding ook slechts van de voornaamste steden, de letters oogvermoeijend klein worden; hetgeen te erger is, wanneer de kaart een land betreft, waarop vele gebergten aan te duiden waren, b.v. Zwitserland. De Schul-Atlas van meijer, hoe uitstekend kunstig van staalgravure, is door dit gebrek voor Frankrijk, Silezië, Brandenburg, Zwitserland enz. letterlijk onlees- en onbruikbaar. Zóó erg is het hier nu wel niet; maar met dat al is het toch ook niet te ontkennen, dat Duitschland, Rusland en Noord-Amerika b.v. te vele en daaronder te kleine namen voor schoolgebruik bevatten. Men zegt wel eens, dat vele jonge Heeren brillen dragen uit modezucht, en wij gelooven het ten deele, maar vreezen toch, dat te weinige zorg voor het gezigt in scholen en schoolboeken, waarbij later het verderfelijke cigaren-rooken komt, over het geheel meer zwakke gezigten maakt, dan men denkt; waartoe bij het schoone geslacht de overfraaije handwerkjes van onzen leeftijd zeker zeer sterk bijdragen. Maar het is misschien hier naauwelijks de plaats, om dit aan te stippen; stellig niet die, om het te ontwikkelen.

Eene andere aanmerking, die wij bescheidenlijk op den onderhavigen Atlas maken, betreft de schalen, waarin de vervaardiger blijkbaar geenen vasten regel gevolgd heeft. Naar ons inzien moest de schaal der geographische mijlen overal vergezeld gaan van de afstandsmaat des lands. Dit is hier en daar in het oog gehouden; Grootbrittanje heeft geographische en Engelsche mijlen; Rusland de eersten en wersten; Nederland heeft de eersten en uren gaans (welke echter vrij wat te groot zijn gesteld); Denemarken daarentegen heeft alleen Deensche mijlen; op de kaarten van Spanje, Zweden en Noorwegen, Italië en Turkije heeft men enkel geographische mijlen, ofschoon die landen hunne eigene mijlen, het laatste zijne Dietten en Berri's hebben. Eene vergelijkende tafel der verschillende mijlen mogt, dunkt ons, aan geenen Atlas ontbreken, die aanspraak maakt op volledigheid. De kaarten van Nederlandsch Oost-Indië, van West-Indië, gelijk ook de boven bij de opgave vergetene van Palestina, (ten gebruike bij het onderwijs in de Bijbelsche geschiedenis) zijn een nuttig toevoegsel tot hetgeen gewoonlijk in eenen Atlas tot schoolgebruik gevonden wordt. De bijzonder helder gekleurde vlaggenkaart is mede niet on-

[p. 675]

nuttig. Dat de overige kaarten niet, gelijk vroeger veelal ten koste der duidelijkheid plaats had, geheel gekleurd, maar alleen aan de grenzen afgezet zijn, is een nieuw gebruik, dat wij zeer goedkeuren. Of aan dezen School-Atlas bepaaldelijk behoefte was, vooral na de uitgave der beknopte Verzameling van Kaarten, ten gebruike der Scholen (20 stuks), te Haarlem bij de Erven f. bohn in 1820-1824 uitgegeven, en waarmede de onderhavige in soort en grootte veelal overeenkomt, - dit betreft meer den uitgever, wien wij een goed debiet wenschen van deze nette kaartenverzameling, die zich ook door goedkoopheid aanbeveelt, daar, wanneer men het inbinden enz. mederekent, elke kaart ongeveer 20 centen kost.