Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

Specimen anatomico-physiologicum, de musculorum rubore, quod - eruditorum examini submitti Anthonius Luyten, ad diem 24 m. Junii, A. 1840. Trajecti ad Rhenum, apud C. van der Post, Jr. Form. 8va. maj. VII, 58 pag.

De Heer luyten, zoekende naar eene stof voor zijne Dissertatie, meende zich te mogen bepalen bij een onder-

[p. 659]

zoek naar den oorsprong en de oorzaken der roode kleur van de spieren. Hij werd wel eenigzins afgeschrikt door het verschil van de gevoelens der geleerden over dit onderwerp, hetwelk hij zediglijk meest daaraan toeschrijft, dat, bij gewigtiger nasporingen, men dit vraagstuk zoo dikwijls over het hoofd gezien heeft. Om deze reden dacht hij, zonder schijn van verwaandheid, aan deze stof tijd en onderzoek te mogen wijden.

Het door den Heer luyten gekozen onderwerp zal dus bestaan: in een onderzoek, of de kleur der spieren afhangt van derzelver bloed, in de fijnste (haar)vaten verdeeld, of wel dat het bloed eene innige verwantschap met de spiervezel aangaat, zoodat niet in het gevulde vaatstelsel, maar in de spiervezel zelve de oorzaak der roode kleur moet gezocht worden. Terzelfder tijd zal de Schrijver ook eenig onderzoek doen naar het verschil in de kleuring der spieren onderling, niet slechts bij verschillende dieren, maar in onderscheidene spieren bij een en hetzelfde dier. De ondervinding toch leert, dat de spieren wit zijn bij dieren, die meer wei (wit bloed) in de bloedvaten hebben; dat zij rood zijn, waar eigenlijk bloed, bloedvocht (liquor sanguinis) met bloedbolletjes aanwezig is. Vanhier groot verschil tusschen verschillende dieren; terwijl echter bij hetzelfde dier, van rood bloed voorzien, alle spieren niet dezelfde roode kleur vertoonen, en verder de kleur door alle leeftijden heen zich niet gelijk blijft. Bij de toetreding tot het onderzoek moest de Schrijver van zelf zich afvragen: wat hebben anderen tot dusverre gedaan en gezegd? (bl. 1-27.) Van het eigen onderzoek spreekt hij bl. 27-45. Uit een en ander leidt hij, van bl. 45, gevolgtrekkingen af. - Bij het nagaan van het onderzoek van anderen legt hij eene wijze spaarzaamheid in de aanhalingen aan den dag; de tekst raakt niet als begraven onder de aanhalingen, of, om met rabener te spreken, Noten ohne Text.

Uit het medegedeelde blijkt van zelf, dat de voornaamste Schrijvers het niet eens zijn over de oorzaak en den oorsprong der kleur in de spieren. De Heer luyten zegt bij het begin van dit gedeelte, dat de proeven, die het juiste

[p. 660]

doel treffen, in getal de minste zijn. Aardig is de aanmerking, dat ieder slechts getracht heeft zijn gevoelen te staven, maar niemand proeven genomen heeft ter wederlegging van het gevoelen der tegenpartij, om zoo een einde aan den twist te maken. Intusschen meent men doorgaans in de genomene proeven de wederlegging van het tegenovergestelde gevoelen gevonden te hebben, hetwelk in vele omstandigheden ook het geval is. De proeven van luyten getuigen van eenen waarheidzoekenden geest, en van eene zekere wijze van handelen, waarin men den jongeling herkent, die zelf denkt, en, schoon voorgelicht door anderen, evenwel niet onervaren is in de kunst zelf waar te nemen. Zij schijnen ons minder genomen om een gevoelen voor te staan dan wel om der waarheid naderbij te komen.

De Schrijver oordeelt, volgens zijne proefnemingen, tot de gevolgtrekking te mogen komen: dat de roode kleur der spieren van het in dezelve bevatte bloed afhangt; maar dat de eigenlijke kleur der spieren grijs geelachtig is, wanneer het bloed uit de vaten is verwijderd. Van het meer of minder gebruik, hetwelk men van de spieren maakt, of van hare meerdere of mindere werking, schijnt vooral het verschil in kleur af te hangen. De kleur der spieren staat dus in zekere verhouding tot de kracht van derzelver verrigtingen. Beweging bevordert de kleuring der spieren; rust is haar niet bevorderlijk. Zij, die meenen, dat rust aan de voeding van het ligchaam voordeelig is, worden door een aangehaald gezegde van den Hoogleeraar alexander teregt gewezen. Men mag dus vooronderstellen, dat de aan zijne leiding toevertrouwde jongelieden geene te overvloedige rust gegund wordt; en indien dit beginsel kan aangemerkt worden als ook van eenen gunstigen invloed voor den geest te zijn, dan is het geschrift van den Heer luyten een afdoend bewijs voor de stelling van straks genoemden Professor, want door zich weinig rust te gunnen, heeft de Schrijver in eenen betrekkelijk korten tijd veel kunnen doen. Moge de Heer luyten, op het voetspoor zijner voorgangers, de Heeren van willes en alexander, aan wie deze Dissertatie is opgedragen,

[p. 661]

werkzaam blijven, vooral ook om dit onderwerp te vervolgen, wanneer de aanwending van een scheikundig onderzoek en het gebruik van het mikroskoop hetzelve nog meer zouden toelichten. - Hier en daar draagt deze Verhandeling eenige blijken van te veel gemaakten spoed.