Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

Ph. Will. van Heusde, geschetst als Geschiedkundige en als Paedagoog tot de Godgeleerdheid, in twee Voorlezingen, door Herm. Joh. Royaards. Te Utrecht, bij Robert Natan. 1840. In gr. 8vo. XIV en 90 bl. f :-80.

Behalve het op den titel vermelde, bevat dit Gedenkschrift eenen belangrijken en aangenaam geschreven Brief des Auteurs, ten opschrifte hebbende: Aan den Vriend mijner jeugd, n.c. kist, welke schoone herinnering uit den Akademischen leeftijd Referent den Lezer, vooral de studerende jonge lieden, welmeenend verzoekt niet over te slaan, en die hij niet beter kenmerken kan, dan met de eigene woorden des Schrijvers, als ‘een openlijk monumentum amicitiae,’ als ‘een openlijk gedenkteeken onzer vriendschap, en onzer liefde voor den Ontslapenen.’

Het eerste stuk van dit Gedenkschrift is eene Voorlezing, gehouden in het Leesmuseum te Utrecht, den 14 November 1839, waarin van heusde geschetst wordt als Geschiedkundige en als Leeraar der Geschiedenis. Eerst wordt aangewezen, hoe hij, in den loop van drie tijdperken, die zijn Vriend in de ontwikkeling van deszelfs historischen geest onderscheidt, die Geschiedkundige geworden is, welken hij door zijne lessen en schriften in zich heeft doen kennen. Ref. wil hiervan verder geen dorre schets geven, maar liever allezins aanraden, dit stuk in zijnen aaneengeschakelden historischen zamenhang te lezen, als veelzins vruchtbaar tot kennis der bedoelde zaken, en tot hoogschatting der waarde des voortreffelijken Mans. - Daarna wordt het wezen van deszelfs onderwijs, als Leeraar der Geschiedenis, vooral in de volgende hoofdstrekken geschetst: 1. Het was bij hem waarlijk hooger onderwijs. 2. In zijne lessen verplaatste hij zich geheel in den geest der tijden, van welke hij sprak. 3. De Geschiedenis was

[p. 622]

bij hem waarlijk de Leermeesteresse des levens. - Alles te zamen maakt een schoon geheel uit, dat con amore geschreven, en niet alleen voor de Akademische Jongelingschap, maar ook voor andere beschaafde Lezers belangwekkend is.

Met geen minder gevoel en geen minder nuttig oogmerk is het tweede stuk van dit Gedenkschrift opgesteld, waarin de Hoogleeraar royaards, ter opening zijner Akademische lessen, in September 1839, van heusde en zijn onderwijs geschetst heeft, als Paedagogisch tot de Godgeleerde Wetenschappen. Letteren en Wijsgeerte waren in de hand van van heusde waarlijk opleidingsmiddelen tot de wetenschap omtrent God en het Goddelijke. Dit lag in den omvang zoo wel, als in den geest zijner studien; - dit bleek uit den aard van zijn onderwijs; - dit werd vooral bevorderd door zijnen zedelijk-godsdienstigen zin; - zijne Wijsgeerte was Christen-Wijsgeerte, waardoor zijn onderwijs strekte, om de harmonie tusschen Wijsgeerte en Christendom te bevorderen. Dit zijn de vier belangrijke hoofdpunten, waarbij de Hoogleeraar zijne Toehoorders zeer gepast en treffend bepaalt, om hun de waarde van van heusde, als Paedagoog tot hunne hoofdwetenschap, te herinneren, en hen daardoor tot eene verstandige vereeniging van de Philologische en Philosophische met de Theologische Studiën op te wekken. Gelijk dit gewis met belangstelling gehoord is, zoo zal het voorzeker ook nog met belangstelling gelezen worden. De Hoogleeraar royaards heeft dus, door de uitgave van deze drie stukken, velen aan zich verpligt, en een Gedenkteeken, hemzelven en zijnen ontslapen Leermeester en Vriend waardig, opgerigt.