Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

Maantafels, waardoor de ware afstand van de schijnbare hoogten gemakkelijk herleid wordt, zonder dat hierbij de gewone langwijlige toebereidselen behoeven vooraf te gaan; alsmede eene korte Verhandeling over den Tijdmeter, met aanwijzing omtrent deszelfs behandeling, en het bepalen van zijnen loop in zee. Door Mrs. Taylor. Naar de derde Engelsche uitgave. Te Dordrecht, bij van Houtrijve en Bredius. 1839. In gr. 8vo. 20 en 124 bl. f 3-60.

Het schijnt de zaak van het schoone geslacht minder te zijn, zich te verdiepen in de afgetrokkene berekeningen der praktische sterrekunde, of den omvang der zoogenoemde exacte wetenschappen met nieuwe ontdekkingen uit te breiden. Maar daar is geen regel zonder uitzondering; het voor ons liggende werk bewijst zulks op nieuw. De Engelsche Dame, aan wie wij het te danken hebben, moge

[p. 545]

er mede buiten den vrouwelijken kring zijn getreden, zij heeft er - het zij met alle achting voor haar geslacht gezegd: eene zeldzaamheid anders in geleerde werken van vrouwen - aan de wetenschap eene groote dienst mede bewezen. De titel, dien wij hierom zonder verkorting afschreven, wijst genoegzaam doel en strekking des werks aan. Er wordt inderdaad veel moeite en tijd door uitgewonnen, zonder dat de naauwkeurigheid eenigen last lijdt. Er zijn vijf Tafels; de eerste der Logarithmen van verschillende schijnbare hoogten en horizontale parallaxis (deze is natuurlijk de uitvoerigste); de tweede beval de Logarithmen der schijnbare afstanden, verschillende voor de maan en voor de zon of eenige ster; de derde geeft de Logarithmen der eerste en tweede correctie; de vierde den invloed der straalbuiging op den waargenomen afstand, en de vijfde dien der zonsparallaxis. Eene korte uitlegging der Tafelen, met voorbeelden opgehelderd, gaat vooraf. Hetgeen de titel ‘eene korte Verhandeling over den Tijdmeter’ noemt, is eene zeer korte (slechts eenige regelen beslaande) aanwijzing, om den loop der chronometers te bepalen, en dien door maansafstanden en kruispeilingen (niet pijlingen) te regelen.

Het oorspronkelijke maakte bij de uitgave grooten opgang. Drie drukken werden in zeer korten tijd opgelegd; het Engelsche Gouvernement legde der verdienstelijke Schrijfster eene geldelijke belooning toe; welk voorbeeld door de Regenten van het Trinity-House (eene soort van Baken- en Loodsmaatschappij te Londen, door Sir th. spert in 1516 opgerigt) en Direeteuren der Oost-Indische Compagnie gevolgd werd. Ook onze Koning gelastte den aankoop van 100 exemplaren van het werk, en deed aan de Schrijfster eene gouden medaille uitreiken (Dispositie van den Directeur-Generaal der Marine, 21 Sept. 1836, D. N^o. 50.) Geen wonder alzoo, dat eene Nederduitsche uitgave dezer met lof bekende Lunar-Tables begeerd werd. De Uitgevers vleijen zich, ‘de uitvoering der tafels zoo naauwkeurig te hebben nagegaan, dat daarin niet ééne enkele drukfout is ingeslopen,’ hetgeen waarlijk geene kleinigheid

[p. 546]

is, als men in aanmerking neemt, dat dezelve bijna een half millioen cijferletters bevatten. De druk vereenigt beknoptheid met duidelijkheid, en de Uitgevers hebben voor hunne zorgvuldigheid aanspraak op een debiet, geëvenredigd aan de groote nuttigheid van dit werk. Door deze aanprijzende aankondiging werken wij daartoe gaarne mede.