Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

Toespraak aan mijne Gemeente ter gelegenheid van het geëindigd en begonnen Jaar. Door J.L. Nijhoff. Te Gouda, bij J. van Bentum. 1840. In gr. 8vo. 27 bl. f :-30.
Het kruis van Christus, onze eenige roem. Eene Overdenking op den Goeden Vrijdag. Met eenen voorafgaanden Brief aan Medebroeders in de Evangeliebediening, over het prediken der Lijdensgeschiedenis. Door denzelfden. Bij denzelfden. 1840. In gr. 8vo. IV, 48 bl. f :-50.

De Eerw. nijhoff, door ongesteldheid verhinderd zijn

[p. 534]

openlijk dienstwerk te verrigten, vond zich opgewekt, zijne Gemeente van tijd tot tijd met de uitgaaf van kleine stukjes te stichten, om zijn gemis voor de Gemeente zoo wel, als voor zichzelven, te vergoeden.

1. De Toespraak heeft, tot grondslag de bede des Heeren in Gethsemané, marc. XIV:36, en tot oogmerk, naar het voorbeeld des Heeren, te leeren, dat eeniglijk te willen, wat God wil. Daartoe wordt, in de eerste plaats, zulk een gemoedsbestaan, als dat van den Heer, aangeprezen als het meest betamende, als de beste beoefening van ons Christelijk geloof, als de zaligste zielestemming op aarde, en als de zeherste vorming voor den hemel. Daarop wordt, ten tweede, in Jezus aangewezen, wat in zoodanig met God eenswillend gemoedsbestaan oefenen kan. Het is diep nederdrukkend gevoel van lijden, het opzoeken van de stille eenzaamheid, de nabijheid en toespraak van vrienden, eindelijk het hartelijk gebed tot God. Alles is hier uit de omstandigheden des Heeren zoo eenvoudig en natuurlijk ontwikkeld, dat allerlei soort van lijders, bij het zoeken naar troost, hier overvloedigen balsem vinden bij diepe wonden des harten. Meer dan ééne proef is althans bij eenvoudigen met dit stukje ook door ons genomen, en de ondervinding leerde, dat de toespraak ingang vond en behield. Mogen velen dit ondervinden!

2. Het tweede stukje, voorafgegaan door den op den titel vermelden Brief bl. 1-18, behelst eene Overdenking op den Goeden Vrijdag, (bl. 19-48) welke evenwel, bij herhaling ook op andere dagen, kan ter hand en ter harte genomen worden. De Overdenking heeft tot tekst Gal. VI:14: Het zij verre van mij, in iets anders te roemen, dan in het kruis van Christus. Om het misbruik, dat men van dit woord des Apostels gemaakt heeft en nog maakt, gaat eene korte verklaring vooraf, in welke zin en verband genoegzaam worden opgehelderd ter overtuiging, dat ‘men zeer dwaalt, wanneer men zich verbeeldt, dat die groote Apostel hier den roem in Christus kruis tegenover een deugdzaam godzalig leven zou stellen.’ - Daarop wordt dit gezegde des Apostels, in vereeniging met

[p. 535]

andere betuigingen in dezen en andere Brieven, ontwikkeld. Dat kruis van Christus, zijn eenige roem, wil hij, ‘dat het die van alle Christenen door alle eeuwen zij; ja, 1^o. als eenig rustpunt van het schuldgevoelend hart; maar niet min, 2^o. als eenig middel van Goddelijke kracht tot deugd en heiligmaking; ook, 3^o. als eenige voldoende troost in de bangste smarten; en 4^o. als eenig veilig anker eener blijmoedige hoop.’ Met eene en andere vermaning wordt het geheel gepast gesloten: ‘1^o. Scheidt toch nimmer, wat, bij de overweging van het lijden des Heeren, steeds gepaard moet gaan. 2^o. Roemt dan toch, op eene Gode en den Heer waardige wijze, eeniglijk in het kruis van Christus. 3^o. Gewent u, eindelijk, het kruis van Christus dan vooral te gedenken en u ten nutte te maken, wanneer het een en ander u uwe dringende behoeften aan zulk eenen voor u gekruisten Heer en Zaligmaker doet gevoelen.’ Het aangevoerde zal wel volstaan ter gunstige aanbeveling van deze overdenking.

Nog een enkel woord willen wij hiernevens voegen over den voorafgaanden Brief. Het onderwerp, waarover de Brief loopt, is hoogstgewigtig, vooral ook omdat helaas! te dikwerf het hoofdoogmerk der lijdenspreken op den achtergrond staat, en jongere medebroeders zoo ligt gevaar loopen, modellen, of hetgeen voor model wil gehouden zijn, om de nieuwheid of vreemdheid, te volgen, en daardoor, in plaats van het lijden des Heeren voor te stellen, zich met bijzonderheden alleen ophouden, welke alleen uit de rigtige voorstelling van 's Heilands lijden eenig gewigt ontleenen, maar op zichzelve staande vooral niet verdienen opzettelijk en uitvoerig ontwikkeld te worden. Wij noemen geene namen; want wij willen niet hatelijk zijn. Voor verstandigen is dit woord, hopen wij, genoeg. Den Brief, welke thans voor ons ligt, prijzen wij gerustelijk onzen jongeren Medebroederen in de heilige bediening aan, opdat zij de denkbeelden, hier geopperd, aan hunne wijze van beschouwing en oordeelkundig onderzoek toetsen, en, bij overtuiging aangaande het ware en juiste van het hier medegedeelde gevoelen, zich dat ten nutte maken, en in

[p. 536]

hunne verschillende Gemeenten, zoo veel mogelijk, invoeren. In de behandeling der lijdensgeschiedenis komt het den Eerw. nijhoff te regt voor, dat de dienaren des Evangelies zich vooral behooren toe te leggen op eenheid, op verscheidenheid, op levendige voordragt, eindelijk op vxijheid van alle slaafsche gehechtheid aan, en ijver voor, eenig systematisch gevoelen of bijzondere theorie aangaande het verband van Jezus dood en de vergeving der zonden. Deze zijn de vier bijzonderheden, wier ontwikkeling den inhoud van dezen niet onbelangrijken Brief uitmaakt.

Wij eindigen ons verslag met den hartelijken wensch, dat de hoop, welke zich op herstel meer dan vroeger schijnt voor te doen, weldra moge worden vervuld, opdat de Eerw. nijhoff, even als te voren, voor de Gemeente van Gouda ook mondeling moge roemen in het kruis van Christus!