Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

Grieksche Grammatica, benevens een Leesboek voor de lagere en middenste Klassen. Door J.P. Krebs. Naar de vijfde Hoogduitsche uitgave geheel omgewerkt door J. Terpstra, Phil. Theor. Mag., Litt. Hum. Doct., Rector van het Nassau-Veluwsch Gymnasium, enz. Te Zutphen, bij W.J. Thieme. 1838. In gr. 8vo. XX en 402 bl. f 2-90.

Deze uitgave der Grieksche Spraakkunst van den Weilburgschen Hoogleeraar krebs, omgewerkt door wijlen den Harderwijkschen Rector j. terpstra, is door des laatsten Opvolger en Vriend w.c.l. clarisse bezorgd, en met eene Voorrede voorzien, waarin hij een opstel, onder de papieren des overledenen gevonden, mededeelt, om kenbaar te maken, wat dezelve aan het oorspronkelijke werk gedaan heeft, om het in dezen, naar zijn inzien verbeterden, vorm te doen verschijnen; van welk een en ander wij niet wel een uittreksel kunnen geven, maar dat wij aan desbegeerigen ter lezing willen aanbevelen. Alleen melden wij met een woord, dat terpstra daarin der verwondering te gemoet komt, die ontstaan kan bij het verschijnen dezer Grammatica, inzonderheid na de veel geprezene en op de meeste scholen ingevoerde van dorn seiffen; hij meent, dat laatstgenoemde, ‘bij al het goede, dat zij bevat, bij elke nieuwe uitgave, die haar in uitgebreidheid deed toenemen, in geschiktheid voor eerstbeginnenden verloren heeft, vooral met betrekking tot de Syntaxis;’ dat dezelve echter, of eenige andere meer uitvoerige, door de zijne niet overbodig gemaakt

[p. 478]

wordt. Misschien zou men (zij het Rec. vergund er tusschen te voegen) de meerdere volledigheid, die in sommige opzigten aan de Grammatica van dorn seiffen ongetwijfeld toekomt, zich ten nutte kunnen maken, door niet alles op eens met de leerlingen te behandelen, maar eenige dingen voor eene tweede lezing over te laten.

Deze Grammatica onderscheidt zich niet zoo zeer in zichzelve door hare bijzondere eigenaardigheden, als wel door hare betrekking op het bijgevoegde Leesboek; of liever gezegd, het Leesboek is in een naauw verband met de Grammatica gebragt, door dezelve in het eerste gedeelte op den voet te volgen, en door verder in de aanteekeningen telkens op daartoe behoorende regels derzelve te verwijzen; hetwelk inderdaad eene loffelijke eigenschap is, en ter oefening in vastheid op de regels nuttig kan zijn. Om diezelfde reden zou men des te meer mogen wenschen, dat de Schrijver aan de Syntaxis, die hier al zeer kort is, (slechts 30 bl.) eenige meerdere uitgebreidheid gegeven hadde, ten einde de jeugd bij het Leesboek ook hierin meer te oefenen.

De leer der Accenten is reeds in het tweede hoofdstuk dezer Spraakkunst zeer uitvoerig behandeld, beslaande niet minder dan 38 bl. Daar deze toonteekens, hoewel voor ons weinig nuttigheid hebbende, nu toch eenmaal bestaan, en in de uitgegevene boeken doorgaans voorkomen, dienen de leerlingen er eenige kennis van te hebben: dezelve dus in het algemeen beschouwd kortelijk vooraf te zenden, is goed; maar zou de bijzondere accentuatie der verschillende rededeelen niet beter bij elk van dezelve behandeld worden, daar men anders den leerling te lang ophoudt met hetgene, dat toch niet het voornaamste is, en, dat meer is, over dingen spreken moet, die hij eerst naderhand leert kennen, waarbij hij dan de bijzondere accentenleer veel gemakkelijker van lieverlede zou opnemen?

Eene goede opmerking vindt men, bl. 168, 9, tot verklaring van de zoogenaamde verba anomala, als afkomstig van ‘de verschillende vormen der verba, die allen tot éénen stam behooren en dikwijls dezelfde beteekenis hebben;’ waarop dan bl. 171 en volgg. eene lijst van de voornaamste derzelven volgt, zoo als die ook bij dorn seiffen, en reeds vroeger in de door Prof. scheidius verbeterde Rudimenta van struchtmeijer, gevonden wordt. Doelmatig had hier nog bijgevoegd kunnen worden de lang bekende opmerking, dat elk

[p. 479]

Grieksch verbum oorspronkelijk vijf formen had naar de vijf klinkers, hoewel deze alle niet bij allen in gebruik zijn gebleven. Daardoor zou men ook, ter afleiding van de verlengde formen van sommige verba, die, gelijk de Schrijver te regt zegt, later ontstonden, met hem geen toevlugt behoeven te nemen tot den Aor. II, maar het zich b.v. dus kunnen voorstellen: μάθω, μάνθω, (misschien euphonisch voor μάθθω) μανθάνω; λάβω, λαμβω, (euphonisch voor λάββω) λαμβάνω; ϕύγω, (i.q. ϕεύγω) ϕύγγω, ϕυγγάνω; πύθω, (i.q. πεύθω, πύνθω, euphonisch voor πύθθω) πυνθανω.

Van aanmerkingen omtrent andere bijzonderheden, hier voorkomende, wil Rec. zich onthouden, omdat die bijzonderheden aan deze Spraakkunst niet bijzonder eigen, maar ook aan andere gemeen zijn, zoo als b.v. het hoofdstuk der Syntaxis, dat over het gebruik der casus handelt en dezelve op den voet volgt, hetwelk hij voor zich liever bij de behandeling der constructiën van elk rededeel zou geplaatst zien. - In 't kort, hoewel hij voor zich geen reden vindt, om deze Grammatica b.v. boven die van dorn seiffen te verkiezen, vindt hij echter ook geen reden, om dezelve niet aan te prijzen. - Ten slotte wil hij nog vermelden, vooreerst dat er twee korte Aanhangsels bij dezelve zijn, het eene over de Tongvallen, het andere over de Prosodie, en ten tweede dat het Leesboek bestaat uit stukken, die de Grammatica op den voet volgen, en uit twee Aanhangsels, behelzende het eerste stukken uit Prozaschrijvers, en het laatste uit Dichters; na welk alles eindelijk eene Woordenlijst volgt van de woorden, die in het Leesboek voorkomen, hetwelk de Schrijver nuttiger vindt, om de jongelieden in het opzoeken te oefenen, dan dezelve onder elke les te plaatsen, doch hetwelk men, naar Rec^s. inzien, uit een ander oogpunt beschouwd, als meer tijdroovend, zonder meer wezenlijk nut te geven, zou kunnen aanmerken. Sed haec hactenus!