Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

Hoe de ondervinding ons de Bijbelgenootschappen leert beschouwen. Eene Feestrede, bij gelegenheid van het vijfentwintigjarig bestaan des Nederlandschen Bijbelgenootschaps, den 17 Oct. 1839, te Groningen uitgesproken door P. Hofstede de Groot, Hoogleeraar aldaar. Te Groningen, bij R.J. Schierbeek, Jr. 1839. In gr. 8vo. 48 bl. f :-50.
Redevoering, gehouden bij gelegenheid van de godsdienstige viering van het vijfentwintigjarig bestaan enz. den 17 Oct. 1839, te Harlingen, door P. Cool, Leeraar bij de Doopsgezinde Gemeente aldaar. Te Harlingen, bij M. van der Plaats. 1839. In gr. 8vo. 32 bl. f :-40.
Tweetal Kerkelijke Gelegenheidsredenen van J.F. Kuyper, Predikant te Maassluis. Te Maassluis, bij de Wed. G. van der Weyden. 1839. In gr. 8vo. 71 bl. f :-60.

De Hoogleeraar hofstede de groot was te Groningen spreker bij de viering van het vijfentwintigjarig bestaan des Bijbelgenootschaps. Het onderwerp zijner Feestrede is op den titel uitgedrukt. Na een zeer kort, maar voor de gelegenheid genoegzaam woord over den tekst, Joh. X:16^b, beschouwt de Redenaar uit de ondervinding de Bijbelgenootschappen, eerst als het voor onzen tijd werkzaamste middel, om het geheele menschdom in ééne Gemeente van jezus christus te vereenigen, en vervolgens als zulk een middel, indien het door levende menschen tot dat doel wordt gebezigd. Dit laatste - want dat het eerste vooral geschiedkundig met betrekking tot de Bijbelverspreiding door Bijbelgenootschappen is, valt genoeg in het oog - is den lezer welligt op de eerste lezing evenmin duidelijk, als het dat aan ons was. En wij willen gaarne gelooven, dat

[p. 238]

het aan ons hapert, maar na herhaalde lezing vinden wij in die planöpgaaf niets meer, dan hetgeen men eenvoudiger zou kunnen zeggen: ieder is dus verpligt, om dat groote werk naar zijn vermogen te bevorderen. Waarom dan nu juist van levende menschen gesproken wordt, zien wij niet in, of dit zou kortelijk moeten willen zeggen: elk in zijnen leeftijd. De ontwikkeling bestaat dan ook bijna alleen in aanmoedigende opwekkende aanspraken, vooral in betrekking tot de juist op den dag der feestviering te Groningen opgerigte Bijbelvereenigingen, en het belang der Bijbelverspreiding op Java. Ten voordeele van dit laatste is, gelijk ook de titel meldt, de Feestrede in het licht gegeven. Eenige aanteekeningen verhoogen de waarde als gedenkstuk voor de Groninger afdeeling van het Genootschap, ook omdat daar nader berigt van de oprigting der Bijbelvereenigingen gegeven wordt.

De Eerw. cool heeft geenen tekst genomen. Na eene inleiding, die echter voor het begin eener Rede in eenen veel te hoogen stijl is aangelegd, waardoor de Redenaar wel eens tot onjuiste uitdrukkingen vervalt, b.v. schatten openen; Christenen van allerlei namen en kleuren; na die inleiding dan geeft D^o. cool als zijn onderwerp op, dat het Bijbelgenootschap eene onderneming is, die de hooge ingenomenheid vooral van den waren Nederlander verdient. Zij is geheel in den geest van onze natie; want zij gaat uit van algemeene menschenliefde, van hoogschatting des Goddelijken Woords, en ademt den geest van echte vrijzinnigheid en verdraagzaamheid. Daaruit beredeneerd zijnde, dat à priori, om het zoo te zeggen, het Bijbelgenootschap in den geest onzer natie vallen moest, beroept zich de Redenaar op de ondervinding, en schildert de geschiedenis van de instelling meer in algemeene trekken, dan dat hij die verhaalt, hetgeen bij het bestaan van het bekende geschrift van chevallier ook minder noodig was. Aanmoediging, opwekking tot en oplossing van mogelijke bezwaren tegen medewerking aan het Genootschap maken het slot dezer met veel warmte gestelde Redevoering uit. - ‘Wij weten, dat God eenmaal triomferen zal.’

[p. 239]

Dit slot smaakte ons minder. De Schrijver meent het goed, maar zal ons toegeven, dat de uitdrukking niet is goed te keuren, daar god toch wel geene tegenwerking te overwinnen heeft. Maar cool bedoelde: de zaak van God.

D^o. kuyper heeft door de twee Gelegenheidsleerredenen, die wij hier van hem ontvangen, een bewijs gegeven, dat hij den feesttoon goed weet aan te slaan, de betrekking, in welke hij geplaatst is, in haren ruimen omvang en hooge waarde overziet, en bezield is met ijver en trouw in het werk der Evangeliebediening. De eerste Rede is ter gelegenheid van het tweehonderdjarig bestaan der Groote Kerk te Maassluis. Er moet uit den aard der zaak veel in gevonden worden, dat voor die Gemeente vooral, of bijna uitsluitend, belangrijk is. Het geschiedkundige wordt afgehandeld in de inleiding, die daardoor vrij lang is geworden en tot bladz. 12 doorloopt. Van den tekst, 1 Kon. VIII:29^a, wordt het noodige gezegd, en verder het tempelgebouw, waarover feest wordt gevierd, beschouwd als een waardig voorwerp van heilige belangstelling; want het is een geschenk van God, - eene nalatenschap van der vaderen Godsdienstijver, - eene kweekplaats van Christelijk heil voor onze zielen, - en een steunpunt onzer hoop in betrekking tot onze nakomelingschap. De Rede wordt besloten met onderscheidene aanspraken, in welke zelfs de koster en verdere onderhoorigen niet zijn vergeten. Het geheel doet den Steller veel eer aan. Slechts de voor- en één tusschenzang worden gemeld. Men moest bij dergelijke gelegenheden die allen mededeelen, deels opdat men zich de geheele plegtigheid meer kunne voorstellen, deels, en niet het minst, omdat men in de Psalmen en Hervormde Gezangen vaak niet weet te vinden, wat juist ter snede is. En een gepast vers te vinden, daarop stellen wij, vooral bij feestelijke gelegenheden, hoogen prijs.

Het andere is eene Bevestigingsrede over 2 Cor. I:24^b. De waarheid, dat het de bestemming van den Evangeliedienaar zij, de blijdschap zijner Gemeente te bevorderen, wordt in hare waarheid, in haar gewigt en in haren in-

[p. 240]

vloed voorgesteld. De bevestiging gaat daarna de zoogenoemde toepassing vooraf. Zulk eene afwisseling in het min of meer eentoonige van het gewone rituaal is aan te prijzen. D^o. kuyper heeft eer van zijn werk. Wij nemen in aanmerking, dat het Gelegenheidsredenen zijn, maar zouden anders meenen, dat hij lang genoeg predikt.