Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

Maximiliaan joseph, Koning van Beijeren, in zijn leven en daden geschetst door J.M. Söltl, Hoogleeraar te Munchen. Uit het Hoogduitsch. Te Deventer, bij A.J. van den Sigtenhorst. In gr. 8vo. 254 bl. f 2-40.

Maximiliaan joseph was een edel Vorst, die gedurende de lange jaren zijner regering niets anders dan het geluk zijner onderdanen bedoelde. Bij zijne geboorte (hij was de jongste zoon van eenen jongeren broeder van christiaan IV, Hertog van Birkenfeld en Tweebruggen) vermoedde niemand, dat hij bestemd was, om eenmaal eenen koninklijken troon te beklimmen. Hij werd geoefend in de school des tegenspoeds, en had met gebrek te worstelen, voor dat hij tot de regering van Beijeren werd geroepen. Toen hij eenmaal de opvolger van den Keurvorst van Beijeren, karel theodoor, geworden was, opende zich wel een roemrijk verschiet voor hem; maar vele en velerlei bezwaren wachtten hem ook. Groote misbruiken waren ingeslopen; Beijeren was in de schatting van het overige Duitschland diep gezonken, en er moest eene geheele hervorming plaats hebben in staatsregeling, in vervulling van posten en ambten, in regterlijke bedieningen enz., indien het geluk des volks zou worden verzekerd, en de Beijerschen tot eenen hoogeren trap van beschaving en ontwikkeling zouden worden gebragt. Iedere dergelijke poging gaat na-

[p. 200]

tuurlijk met moeijelijkheden gepaard. Van den eenen kant heeft men te strijden met vooroordeelen, van den anderen met de baatzucht van bevoorregte standen. Daarenboven leefde maximiliaan joseph in eenen tijd van beweging en beroering; napoleon's overheersching strekte zich over geheel Duitschland uit, en het was eene zware taak, om zulk eenen middelweg te kiezen, dat van de eene zijde de magt van den Franschen dwingeland genoegzaam gehuldigd werd, en van de andere zijde onafhankelijkheid, volksbestaan, welvaart en geluk zoo veel mogelijk werden bewaard.

Wat maximiliaan joseph gedaan heeft, om dit doel te bereiken; hoe hij welmeenend daaraan heeft gearbeid, zich door geene moeijelijkheden, tegenstand en tegenwerking liet afschrikken; hoe hij zich de liefde van zijne onderdanen heeft verworven, en hoe vele nuttige inrigtingen hij tot stand heeft gebragt, vindt men in het werk van den Hoogleeraar söltl uitvoerig beschreven. Het is eene billijke hulde der dankbaarheid, door eenen Beijer aan de nagedachtenis van den edelen Vorst toegebragt.

Rec. beveelt dan ook van ganscher harte de lezing van dit welgeschreven boek aan. Hij moet intusschen erkennen, dat het door den Vertaler veel had kunnen en moeten worden bekort. Van vele verordeningen, die hier in haar geheel worden medegedeeld, ware het voldoende geweest, indien de hoofdstrekking en de voornaamste punten waren opgegeven. Veel is er in, wat enkel den Beijer belang inboezemt. Volkomene onpartijdigheid zal men hier ook vergeefs zoeken, en de meesten zullen wel met söltl verschillen in de beoordeeling van het gedrag der Tyrolers, bij hunnen bekenden opstand tegen Beijeren en Frankrijk, ten voordeele van Oostenrijk.

Maximiliaan joseph, als Vorst edel en groot, was ook als mensch beminnelijk, en vele trekken van die beminnelijkheid worden ons in dit boek medegedeeld. Alles kenmerkt hem als een man van gezond verstand, van vrijzinnige denkbeelden, edele beginselen en opregte gods-

[p. 201]

vrucht en deugd. Met regt heeft het dankbare volk hem een gedenkteeken opgerigt.

Op de vertaling heeft Rec., behalve het boven gezegde, nog aan te merken, dat hier en daar nog al Germanismen zijn overgebleven, b.v. vormelijk voor in behoorlijken vorm of met de daad, plaatsbekleeders voor vertegenwoordigers, ingeborenen voor inlanders, in den staat gegoedden voor grondbezitters enz. Zal men dan nooit bij ons prijs leeren stellen op zuiverheid van taal, en vertalingen wraken, waarin zulke grove fouten worden gevonden?

Op den titel vindt men eene goed gesteendrukte afbeelding van den Koning en de Koningin, waarop men alleen zou kunnen aanmerken, dat het plaatje wel iets stijfs heeft.