Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1840

[p. 185]

Boekbeschouwing.

Disquisitio Theologica de Euangelii natura, quam - pro gradu Doctoris - publico atque solemni omnium examini submittit Magthildus van Staveren. Groningae, Typis C.M. van Bolhuis Hoitsema. Formâ 8va. Pagg. VI et 192.

Deze Akademische Verhandeling heeft den 26 Mei 1839 te Groningen gediend ter verkrijging van den graad van Doctor in de Godgeleerdheid door m. van staveren, is opgedragen aan den Hoogleeraar l.g. pareau, en behandelt een onderwerp, over hetwelk misschien aan beide zijden niet alles gezegd wordt, wat tot de zaak behoort. Eene uitvoerige Recensie van deze Verhandeling vindt men in de Godgeleerde Bijdragen van het vorige jaar, bl. 872-896. Zulk eene uitvoerigheid, zelfs eene mindere, kan ons in dit Tijdschrift, dat meer algemeene strekking heeft, niet worden gegund. En toch zouden wij nog meerdere ruimte noodig hebben, om ons gevoelen meer dan oppervlakkig te ontwikkelen.

De Verhandeling heeft tot onderwerp den waren aard van het Evangelie. Door dezelve meent de jonge Doctor, (Introitus, pag. III) ‘dat hij, wat de uitlegkunde van het N. Verbond aangaat, op vele plaatsen, die over dit onderwerp handelen, tot meerder licht en duidelijkheid is geraakt, en dat tevens blijkt, dat geheel het N.V. ons tot christus opleidt, en vooral de kennis van Hem en de liefde jegens Hem ons voorhoudt. Ook zegt hij, bevonden te hebben, dat christus de grondslag en bron is evenzeer in de leerstellige Godgeleerdheid. De Christelijke waarheid moet uit Hem worden geput; uit Hem leeren wij het best kennen God, en 's menschen betrekking tot God. In de Zedeleer zag hij, dat het geenszins de wil van God was, een enkel vermogen van den geest in den mensch te ontwikkelen, of hem eenig zamenstel

[p. 186]

van pligten in handen te geven, maar zekerlijk den geheelen mensch te vormen, en hem door christus op te leiden tot gelijkheid aan Hemzelven. Ten opzigte van de Evangeliebediening was hij door zijn onderzoek geleerd, hoe hij op de regte wijze het Evangelie behoort te prediken, dat hij namelijk christus moet verkondigen, dat hij de menschen brengen moet tot christus, opdat zij zich aan Hem overgeven en zijnen geest ontvangen, en dat hij bij het ontwikkelen van het Evangelie dit als pligt behartigt, dat hij van christus begint,’ enz.

Onze Lezers zullen het wel willen ten goede houden, dat wij deze Verhandeling niet verder ontleden in deelen en onderdeelen. Deze voor ons lastige bezigheid zou zon der bijgevoegde verklaringen geen voordeel aanbrengen. Uit het aangevoerde blijkt echter de inhoud en geest van deze Verhandeling. Men ontdekt ligt, dat hier over een thans veel besproken onderwerp gehandeld wordt, waarover het te wenschen is, dat liever de Hoogleeraren zelve, dan hunne kweekelingen, vooral jeugdige kweekelingen, de pen voeren. Voor den wijze is een woord genoeg. En deze zal voorzeker niet vragen, waarom deze wensch wordt geuit.

Indien in de laatste helft der voorgaande eeuw het onderwerp, ook in deze Verhandeling behandeld, ware ter sprake gebragt, zou dit nuttig hebben kunnen zijn. Toen werd, op enkele uitzonderingen na, alles meer dogmatisch dan bijbelsch voorgedragen, ook op den predikstoel. Zelfs de persoon van christus verscheen, als dit zoo mag genoemd worden, in een leerstellig kleed. Doch thans, bij grondige ontwikkeling van hetgeen de Bijbel leert, is eenzijdige voorstelling te veroordeelen. Hetgeen kuinoel, koppe, schleumer als verklaring van sommige Bijbelplaatsen opgeven, zal nu geen gewoon Schriftverklaarder als wettig en grondig opnemen. Nu intusschen de persoon van christus te veel wordt voorgesteld, afgescheiden van hetgeen Hij heeft geleerd, wordt er aan eene andere zijde gezondigd, ook tegen grondige Bijbelverklaring. Men vergelijke, wat pag. 81, 82 gezegd wordt aangaande Hebr.

[p. 187]

I:1-3, alsof hier alleen bedoeld wordt de persoon, niet de leer van jezus. Men leze verder tot H. II:3, en dan zal men ontwaren, zonder dat dit hier wordt aangewezen, dat het juist het woord is, dat op den voorgrond staat, als hetwelk uit den persoon des Heeren zijne voortreffelijkheid ontleent boven de wet van mozes, als welke door Engelen is medegedeeld. Bij exegetische behandeling van vele plaatsen, hier, zoo 't schijnt, niet grondig overwogen, en misschien niet eens gewogen, zou hiervan nog meer blijken. De jonge Doctor legge zich op grondige behandeling der Heilige Schriften hoe langer hoe meer toe; dan zal hij nog andere uitkomsten verkrijgen, dan welke hier zijn medegedeeld.